Πληροφορίες για το πρότζεκτ και το σκοπό του θα βρείτε εδώ: http://www.herpetofauna.gr/forum/index.php/topic,1945.0.html
Σελίδα της εκστρατείας στο facebook: https://www.facebook.com/IthacaGreenToadTeam/
Το πανέμορφο Βαθύ από το δρόμο για Ανωγή. Ιθάκη.
Η αποστολή μας στην Ιθάκη για την κατασκευή των λιμνών έφτασε στο τέλος της και ολοκληρώθηκε με επιτυχία! Οι 4 λίμνες γέμισαν με νερό και περιμένουν να φιλοξενήσουν τους τελευταίους ελάχιστους φρύνους που κατάφεραν να επιβιώσουν και έχουν απομείνει στο νησί. Το πρότζεκτ όμως δεν έχει ακόμα τελειώσει. Βρισκόμαστε σε στενή συνεργασία με κατοίκους του νησιού που έχουν αναλάβει την εποπτεία και φροντίδα των λιμνών. Είναι οι ίδιοι που χωρίς τη βοήθειά τους το εγχείρημα αυτό θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να υλοποιηθεί και τους αναφέρω στο τέλος του κειμένου.
Οι λίμνες
Οι λίμνες αποτελούνται από ειδική στεγανή μεμβράνη EPDM 1mm. Κάτω από τη μεμβράνη τοποθετείτε ειδικό γεωύφασμα που προστατεύει το EPDM. Το μήκος των πλευρών των λιμνών στην τελική τους μορφή κυμαίνεται μεταξύ 3,30 και 3,50 m. Η κάθε λίμνη κατασκευάστηκε με τρία επίπεδα βάθους. Οι Πρασινόφρυνοι προτιμούν ρηχά νερά για την αναπαραγωγή τους, έτσι το πρώτο επίπεδο είναι σχετικά ρηχό, ακολουθεί το δεύτερο βαθύτερο επίπεδο, ενώ στο κέντρο δημιουργήσαμε ένα βαθύτερο «λάκκο» που θα χρησιμεύει ως ταμιευτήρας νερού σε περιόδους ξηρασίας, όταν το πολύ νερό της λίμνης θα έχει εξατμιστεί. Έτσι δίνεται στους μελλοντικούς γυρίνους η δυνατότητα να προλάβουν να μεταμορφωθούν και να εγκαταλείψουν το νερό. Τα δύο πρώτα επίπεδα δεν έχουν ομοιόμορφο βάθος περιμετρικά, δεν είναι δηλαδή «αλφαδιασμένα», έτσι ώστε να υπάρχει σχετική ποικιλία βάθους σε κάθε σημείο τους. Αυτό δίνει αφενός τη δυνατότητα στους φρύνους να επιλέξουν το καταλληλότερο βάθος για ζευγάρωμα και να μην απορρίψουν τη λίμνη λόγω ακατάλληλου βάθους, όπου κι αν βρίσκεται η στάθμη της λίμνης (η πληρότητα σε νερό), και αφετέρου δίνει στους γυρίνους τη δυνατότητα επιλογής διαφορετικών βαθών και κατ’ επέκταση διαφορετικών θερμοκρασιών, για την κατάλληλη θερμορύθμιση και ανάπτυξή τους. Επίσης δημιουργήθηκαν διαγώνια «κανάλια» που οδηγούν στο κέντρο της λίμνης (βλ. φωτογραφίες) για την αποφυγή εγκλωβισμού γυρίνων στα ανώτερα επίπεδα καθώς το νερό εξατμίζεται και η στάθμη του χαμηλώνει.
Στάδια κατασκευής μιας λίμνης για τη διάσωση του Πρασινόφρυνου της Ιθάκης. Πρόκειται για την 1η λίμνη που κατασκευάσαμε στην Ανωγή.
Μέσα σε κάθε λίμνη τοποθετήσαμε αρκετές πέτρες από τον περίγυρο, καθώς και μερικά ξερά κλαδιά ώστε να δημιουργηθεί όσο το δυνατόν πιο «φυσικό» αποτέλεσμα που θα κάνει πιο ελκυστικές τις λίμνες στους φρύνους, αλλά και να δημιουργηθούν «κρυψώνες». Προσθέσαμε ελάχιστο χώμα, καθώς και νερό και υδροχαρή φυτά από παλιούς νεροκράτες του βόρειου νησιού, έτσι ώστε να δημιουργηθούν πιο γρήγορα οι βιολογικές συνθήκες που θα κάνουν το νερό καταλληλότερο για τη φιλοξενία των γυρίνων. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη αρχικά βακτηρίων που μετατρέπουν την αμμωνία σε νιτρώδη άλατα και τα νιτρώδη σε νιτρικά άλατα, πηγή αζώτου για τους φυτικούς οργανισμούς, ανάπτυξη φυτοπλαγκτού και ζωοπλαγκτού, που αποτελούν τροφή των γυρίνων στα αρχικά στάδια, φύκη και φυτά, καθώς και ζώα μεγαλύτερου μεγέθους που θηρεύουν οι γυρίνοι σε μεταγενέστερα στάδια ανάπτυξης. Αποφύγαμε το πολύ χώμα και την πολλή οργανική ύλη ώστε να αποτρέψουμε φαινόμενα άνθισης φυτοπλαγκτού (algal bloom) που μπορεί να οδηγήσουν σε εμφάνιση τοξινών στο νερό και σε ανοξικές συνθήκες. Τέλος δημιουργήθηκαν «ράμπες» στις γωνίες από χαλίκια και πέτρες ώστε να μπορούν οι νέο-μεταμορφωμένοι φρύνοι να σκαρφαλώνουν και να εγκαταλείπουν τις λίμνες.
Η 4η και τελευταία λίμνη που κατασκευάσαμε στο Βαθύ.
Οι τοποθεσίες
Η επιλογή της τοποθεσίας για τις λίμνες έγινε βάσει των τελευταίων επιβεβαιωμένων παρατηρήσεων/θεάσεων φρύνων. Η εύρεση διαθέσιμης γης ήταν ένα πολύ δύσκολο κεφάλαιο καθώς στην Ιθάκη ελάχιστες εκτάσεις ανήκουν στο δήμο και ακόμα πιο λίγες από αυτές βρίσκονται κοντά στα σημεία που έχουν παρατηρηθεί πρόσφατα φρύνοι. Παρ΄ όλα αυτά καταφέραμε και βρήκαμε διαθέσιμες 3 δημόσιες εκτάσεις και μια ιδιωτική, αρκετά κοντά στα σημεία αυτά. Ειδικά η λίμνη στην ιδιωτική έκταση βρίσκεται λίγα μέτρα μακριά από το σημείο που έχουν παρατηρηθεί οι περισσότεροι φρύνοι, 3 στον αριθμό τους τελευταίους 12 μήνες. Είναι και η λίμνη που μας κάνει πιο αισιόδοξους.
Οι κατασκευαστές των λιμνών, Ηλίας Τζώρας και Ηλίας Στραχίνης με τα μπλουζάκια της εκστρατείας.
Επόμενα βήματα – εποπτεία
Η από εδώ και στο εξής εποπτεία των λιμνών είναι πολύ σημαντική. Οι λίμνες θα παρακολουθούνται στενά για τυχόν δραστηριότητα φρύνων, παρουσία αυγών και γυρίνων, αλλά και προβλημάτων που μπορεί να παρουσιαστούν. Αυτό που ελπίζουμε πραγματικά είναι να υπάρχουν ακόμα αρκετοί φρύνοι στην περιοχή ώστε να μπορέσει να βρεθεί έστω ένα ζευγάρι σε μία τουλάχιστον από τις 4 λίμνες. Εάν μία από τις 4 λίμνες αποδώσει τότε θα μπορέσουμε να δώσουμε ζωή και στις υπόλοιπες 3, όταν τα αυγά θα είναι αρκετά. Κάτι τέτοιο ενδέχεται να πάρει αρκετό καιρό, αναλόγως την επιτυχία σε αριθμό αυγών. Υπάρχει βέβαια και το πιο απαισιόδοξο ενδεχόμενο, οι φρύνοι να είναι τόσο λίγοι πια που να μην καταφέρουν να βρεθούν και να αναπαραχθούν ποτέ. Η καμπάνια έγινε βιαστικά και με γρήγορες κινήσεις ακριβώς για να μη χάσουμε καθόλου χρόνο και να προλάβουμε τη φετινή αναπαραγωγική περίοδο. Διαφορετικά θα μέναμε πίσω κατά ένα έτος.
Οι λίμνες θα συμπληρώνονται με νερό σε περίπτωση που κινδυνεύουν να στερέψουν σε περίοδο που το νερό είναι απαραίτητο, ενώ θα αφήνονται να στερεύουν το καλοκαίρι, μετά τη μεταμόρφωση και των τελευταίων γυρίνων, έτσι ώστε να «καθαρίζουν» από τυχόν υδρόβιους θηρευτές των αυγών και των γυρίνων. Δύο από τις λίμνες έχουν περιφραχτεί για προστασία εκεί που χρειάστηκε, ενώ έχουμε προνοήσει και για έξτρα υλικό μεμβράνης για μπαλώματα σε περίπτωση βλαβών.
Ο μοναδικός φρύνος που βρέθηκε κατά την αποστολή στο νησί. Είναι ο ίδιος που βρέθηκε το φθινόπωρο του 2016 από τον Χρήστο Μαρουλή δύο στενά πιο δίπλα! Βαθύ Ιθάκης.
Αυτό που θα πρέπει να φροντίσουν οι κάτοικοι του νησιού και τους παρακαλώ πολύ να το κάνουν, είναι να προσέχουν για φρύνους στο δρόμο όταν οδηγούν τη νύχτα ώστε να μην τους πατάνε, να φροντίσουν να προστατέψουν τις λίμνες όσο μπορούν, να μην αφήσουν ψάρια ή άλλα ζώα μέσα σε αυτές και να μην μεταφέρουν φρύνους ή βατράχους από άλλη περιοχή στο νησί για εμπλουτισμό. Εκτός του ότι ζώα από άλλες περιοχές μπορεί να φέρουν παράσιτα και παθογόνους μικροοργανισμούς, ενδέχεται οι φρύνοι της Ιθάκης να διαφέρουν γενετικά από άλλους πληθυσμούς του ίδιου είδους και η γενετική πρόσμιξη δεν θα ήταν καλή για πολλούς λόγους. Αυτό που θέλουμε είναι να ανακάμψει ο αυτόχθονος πληθυσμός των φρύνων και να διατηρηθεί!
Ευχαριστίες
Θα ήθελα προσωπικά να ευχαριστήσω από καρδιάς όλους όσους στηρίξατε το πρότζεκτ ηθικά και οικονομικά. Ήταν ένας αγώνας δρόμου με το χρόνο με στενά περιθώρια και δεν θα καταφέρναμε τίποτα χωρίς τη βοήθειά σας. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στο φίλο Δημήτρη Αρταβάνη που αμέσως πίστεψε στο πρότζεκτ αυτό και δέχτηκε να το «τρέξουμε» ως ομάδα και που ως κάτοικος του νησιού έκανε τα πράγματα πολύ πιο εύκολα σε πολλούς τομείς. Νιώθω πραγματικά ευγνώμων στους φίλους πλέον Λουκά Αναγνωστάτο, αντιδήμαρχο και Γιώργο Βασιλόπουλο, πρώην δήμαρχο του νησιού και στο δήμαρχο Ιθάκης Διονύσιο Στανίτσα για όλη τους τη βοήθεια και στήριξη ανά πάσα στιγμή. Χωρίς τη βοήθεια του Ηλία Τζώρα η κατασκευή των λιμνών θα ήταν πολύ δύσκολη και τον ευχαριστώ πολύ που προσφέρθηκε εθελοντικά να βοηθήσει. Τον κύριο Πάνο Μωραΐτη που μας παραχώρησε την ιδιωτική του έκταση για την κατασκευή της 1ης και πιο σημαντικής λίμνης. Το Θοδωρή (Design Under pressure https://dup.ink/) για την εθελοντική σχεδίαση του λογότυπού μας. Τους βασικούς μας χορηγούς:
– Bernard Carrette
– Παναγιώτη Αζμάνη
– Hotel Nostos – Ithaki Island, GR (http://www.hotelnostos-ithaki.gr)
– ΒleuSage Korfu-blogg (http://blogg.bluesage.se)
– Greece Bird Tours (http://www.greecebirdtours.com)
– Εxplore Ithaca (www.exploreithaca.gr)
– Κατερίνα Καραγιάννη
καθώς και την εταιρεία ROMKA Καρατζάς (http://www.fkaratzas.gr) στη Θεσσαλονίκη για τη μειωμένη τιμή των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των λιμνών. Τέλος, ευχαριστώ τους κατοίκους της Ιθάκης που ήταν τόσο φιλόξενοι και ενθουσιασμένοι με το πρότζεκτ, στήριξαν και αναγνώρισαν την προσπάθεια αυτή.
Ελπίζω πραγματικά τα αποτελέσματα του εγχειρήματος να μας κάνουν χαρούμενους σύντομα και να μην είναι πολύ αργά για τους φρύνους της Ιθάκης. Σίγουρα θα ακολουθήσουν στο μέλλον παρόμοια πρότζεκτς σε περιοχές που το έχουν ανάγκη.
Σας ευχαριστώ όλους θερμά!
Ηλίας Στραχίνης
