Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του kefaloniapress.gr
Διαβάστε το πρώτο μέρος εδω (κλικ)
Γράφει η Μαρία Μαρκάτου – Αλυσανδράτου
Από την Ένωση σχεδόν, το 1866, η Θηνιά, αποτελεί τον έναν από τους πέντε δήμους της επαρχίας Πάλης και παραμένει έτσι για πάνω από 45 χρόνια μέχρι την διάσπασή του το 1912. 
Από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το 1866
Στην αρχική σύστασή του ο Δήμος Θηναίας περιλαμαβάνει:
Επάνω και Κάτω Καρδακάτα, Κοντογουράτα, Ρίζα, Στεράτα, Πετρικάτα, Νύφι, Αγκώνα, Ζόλα και Αθέρα με έδρα του τα Καρδακάτα.
Το προσεισμικό σχολείο Καρδακάτων
Ως έμβλημα του Δήμου χρησιμοποιήθηκε ‘Δήμητρος κεφαλή εστεμμένη στάχυ’, που προέρχεται από αρχαίο νόμισμα.
Παρ’ όλες τις καταστροφές στον σεισμό του 1867, σε δημογραφική απογραφή του 1889 καταγράφεται αύξηση του πληθυσμού στο Δήμο Θηναίας με εγγεγραμμένους 3.437 κατοίκους, εκ των οποίων 1.708 άνδρες και 1729 γυναίκες.
Απογραφικό δελτίο του 1889
Την ίδια περίπου εποχή η Θηνιά καλλιεργεί και παράγει:
- 1.850.000 αγγλικές λίτρες σταφίδα
- 1.100.000 οκάδες κρασί και ανάμεσα τους την φημισμένη Θηνιάτικη Μαυροδάφνη
- 65.000 οκάδες ελιές
- 10.000 οκάδες τυρί
- 6.800 οκάδες σιτηρά
- 400 οκάδες όσπρια
ενώ τότε δεν αναφέρεται ακόμα παραγωγή μελιού.
Πίνακας προϊόντων Νομού Κεφαλληνίας του Αντώνιου Μηλιαράκη το 1889
Στον παραπάνω πίνακα φαίνεται καθαρά ότι η Θηνιά ήταν 2η στην κατάταξη μετά την Σάμη στην παραγωγή κρασιού και 3η μετά την Πύλαρο και τη Σάμη στην παραγωγή τυριού.
Διαφήμιση σε τοπικές εφημερίδες το 1890 και 1902,για το κρασί της Θηνιάς
‘Οσον αφορά την περίφημη Μαυροδάφνη, οι ρίζες της χάνονται στον μύθο. Λέγεται ότι ο Κέφαλος, διωγμένος από τους Θεούς, έφυγε από την Αθήνα και ήρθε να εγκατασταθεί στη Κεφαλλονιά. Μόλις έφτασε, κάρφωσε στη γη το κλήμα που είχε μαζί του για να του θυμίζει τον τόπο του ενώ ονόμασε την περιοχή Αθηναία γη, η οποία έγινε με τον χρόνο Θηναία γη και στο τέλος Θηνιά.
Αφού λοιπόν το αρχικό κλήμα διαδόθηκε και κυρίευσε ολόκληρο το νησί, τα σταφύλια σε χρώματα λευκά, κίτρινα, κόκκινα, μαύρα, έδιναν πλέον τα εξαίρετα κρασιά Μοσχάτο, Βοστιλίδι, Θηνιάτικο, Τσαούσι και φυσικά η Ρομπόλα.
Κατά την Ενετοκρατία εκτιμώνται ιδιαίτερα τα χαρακτηριστικά του κρασιού της Μαυροδάφνης και επειδή παρουσίαζε αντοχή κατά τις χρονοβόρες μετακινήσεις, το προτιμούσαν και αποτέλεσε μέρος ενός ιδιότυπου μονοπωλίου. Κέντρα παραγωγής του ήταν οι περιοχές της Θηναίας και της Παλλικής.
Με το πέρασμα του χρόνου η παραγωγή συγκεντρώνεται στην Παλλική και λιγότερο στην Θηνιά με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να σταματήσει τελείως.
Σε μεταγενέστερο χάρτη του 1891 συναντάμε τα χωριά μας έτσι όπως τα ξέρουμε σήμερα:
Κοντογουράτα
Στεράτα(τα σημερινά ερείπια πάνω από την Ρίζα, ως χωριό δεν υφίσταται πλέον)
Ρίζα
Καρδακάτα, άνω και Κατοχώρι
Πετρικάτα
Νύφι
Αγκώνας
Ζόλα
Ο κεντρικός δρόμος στα Ζόλα, προσεισμικά
Στην περιοχή της Θηνιάς, όσο αυτή ήταν δήμος λειτουργούσαν και αρκετές κρατικές υπηρεσίες, όπως το Ειρηνοδικείο, για το οποίο υπάρχει αναφορά στα Κεφαλληνιακά Σύμμικτα του Τσιτσέλη, ότι το 1910 καταργείται μαζί με αυτά των Πρόννων και της Πυλάρου.
Το 1922 με την Μικρασιατική καταστροφή φθάνουν στην Κεφαλονιά 6.000 πρόσφυγες και κάποιοι από αυτούς εγκαθίστανται και στην Θηνιά, σύμφωνα με την απογραφή πρσφύγων ενεργηθείσα τον Απρίλιο του 1923 από το Υπουργείο Υγιεινής, Πρόνοιας και Αντιλήψεως:
| ΕΠΑΡΧΙΑ | ΔΗΜΟΣ/ΚΟΙΝ. | ΑΝΔΡΕΣ | ΓΥΝΑΙΚΕΣ | ΣΥΝΟΛΟ |
| ΠΑΛΗΣ | ΑΓΚΩΝΟΣ | 4 | 8 | 12 |
| ΚΑΡΔΑΚΑΤΩΝ | 4 | 10 | 14 | |
| ΚΟΝΤΟΓΕΝΝΑΔΑΣ | 10 | 9 | 19 | |
| ΚΟΝΤΟΓΟΥΡΑΤΩΝ | 6 | 4 | 10 | |
| ΚΟΥΒΑΛΑΤΩΝ | 3 | 2 | 5 | |
| ΛΗΞΟΥΡΙΟΥ | 147 | 255 | 402 | |
| ΜΟΝΟΠΩΛΑΤΩΝ | 1 | 0 | 1 | |
| ΠΕΤΡΙΚΑΤΩΝ | 2 | 0 | 2 | |
| ΡΙΖΗΣ | 4 | 4 | 8 | |
| ΣΚΟΙΝΕΩΣ | 1 | 0 | 1 |
Η περιοχή μας αναφέρεται συχνά και σε εκκλησιαστικά έγγραφα. Στην Θηνιά πέρα από τις πολλές εκκλησίες που ήταν διάσπαρτες σε κάθε οικισμό και χωριό, υπήρχαν και τρεις μονές βαρύνουσας μάλιστα σημασίας. Η μία ήταν η Μονή του Αγίου Νικολάου των Λατίνων που αποτελούσε και την καθέδρα της επισκοπής όπως αναφέρεται στο πρακτικό της Λατινικής επισκοπής στα 1264 και κατά πάσα πιθανότητα βρισκόταν στην Παλοστή γιατί δεν υπάρχουν στοιχεία για την ακριβή της θέση.
Η προσεισμική εκκλησία στα Καρδακάτα, μπροστά την οποία φωτογραφίζονται Ιταλοί στρατιώτες.
Η δεύτερη ήταν η μονή που ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και βρισκόταν μεταξύ της Θηνιάς και του Λιβαδιού στην θέση Κρυονέρι από το 1630, έχοντας δικό της ηγούμενο.Το 1684 με ηγούμενο τον Δανιήλ Πετρικό, γίνεται ανταλλαγή πολλών κτημάτων της με την μονή του Αγίου Γερασίμου στα Ομαλά και στην συνέχεια η μονή και τα υπόλοιπα κτήματά της περιήλθαν ίσως -εξ αγοράς από την Κυβέρνηση- στην οικογένεια Μεταξά Αντζουλακάτου και παύει να αναφέρεται σε επίσημα έγγραφα.
Κι άλλη άποψη της προσεισμικής εκκλησίας στα Καρδακάτα
Μια ακόμη μονή καταγράφεται στα Κεφαλληνιακά Σύμμικτα του Ηλία Τσιτσέλη και πρόκειται για τη Μονή Αγίου Ανδρέα(Δρυμών), αδελφάτο του Μοναστηρίου Αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς. Από τις πιο παλιές στο νησί, την οποία διαλύουν οι Ενετοί με την άφιξή τους στο νησί μας κι έτσι γύρω στο 1690 αναφέρεται ο ηγούμενος της Ιωσήφ Δεφεράνας ενώ το 1805 διαθέτει μόνο έναν οικονόμο κι έναν δόκιμο. Βρισκόταν μετά τον κάμπο του Αγίου Ανδρέα, αριστερά πηγαίνοντας για την χωματερή και στην αναφορά του ο Τσιτσέλης την τοποθετεί με τα τότε δεδομένα, σε απόσταση μιάμισης ώρας από τα Καρδακάτα.
Μέχρι και την δεκαετία του 1980, υπήρχε ακόμα τμήμα της Μονής σε καλή κατάσταση κλειστό και με την κεραμοσκεπή του, αλλά η μετέπειτα εγκατάσταση κτηνοτρόφου στην περιοχή με εκατοντάδες ζώα, οδήγησε στην ερείπωση του.
Ότι απέμεινε από τη Μονή του Αγίου Ανδρέα, στην Παλλοστή σε φωτογραφία της Ελπίδας Βαρθολομάτου
Μια ακόμη μονή μνημονεύεται, αυτή του Αγίου Νικήτα με κτήματα στο δήμο Θηναίας αλλά και για αυτήν δεν υπάρχουν αναφορές για το που ακριβώς βρισκόταν.
Άποψη του χωριού Καρδακάτα Θηναίας την 25η Φεβρουαρίου 1927.Στο βάθος δεξιά διακρίνεται ο Ιερός Ναός Γεννεσίου Υπεραγίας Θεοτόκου και μπροστά της το Σχολαρχείο του χωριού.( φωτογραφία από το αρχείο της Αναστασίας Κουρουπού)
Επίσης από τον 13ο αιώνα χρονολογείται και το εκκλησάκι –σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη στη Βούτη κάτω από τα Ζόλα, το οποίο ήταν προσβάσιμο μόνο από την θάλασσα και αργότερα από μονοπάτι και στου οποίου το ιερό ακόμα και σήμερα σώζονται τοιχογραφίες.
Στα χρόνια που ακολούθησαν η Θηνιά έχει να επιδείξει και σημαντικό αριθμό προσωπικοτήτων που προήλθαν από τα χωριά της και την έκαναν γνωστή στα πέρατα του κόσμου. Θηνιάτες βρέθηκαν και πρωταγωνίστησαν στην πολιτική, τις επιστήμες, το εμπόριο και τις τέχνες.
Θα αναφερθώ μόνο στην Αγγελική Παναγιωτάτου, που γεννήθηκε στην περιοχή το 1878 και υπήρξε η πρώτη γυναίκα που αποφοίτησε από την Ιατρική σχολή, επιλέγοντας την μικροβιολογία. Λέγεται ότι έγινε δεκτή με χλευασμούς και αποδοκιμασίες από τους εξαγριωμένους άνδρες συμφοιτητές της την πρώτη ημέρα που πήγε στη σχολή.
Στην Ιστορία της Νεοελληνικής Ιατρικής, το όνοµα της Αγγελικής Παναγιωτάτου συνδέεται άρρηκτα µε πέντε επιστηµονικά πρωτεία. Υπήρξε:
- η πρώτη απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών(1897),
- η πρώτη υφηγήτρια (1908),
- η πρώτη έκτακτη Καθηγήτρια της Υγιεινής και Τροπικής Παθολογίας(1938),
- η πρώτη Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής «τιµής ένεκεν» (1947) και
- η πρώτη γυναίκα ιατρός, αντεπιστέλλον µέλος της Ακαδηµίας Αθηνών(1950).
Κλείνοντας, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η Θηνιά υπήρξε από τις πλέον προνομιούχες περιοχές του νησιού με σημαντική παρουσία στα πράγματα. Από τους δρόμους της περνούσαν άνθρωποι κι εμπορεύματα προκειμένου να μετακινηθούν στην υπόλοιπη Κεφαλονιά, λόγω της γεωγραφικής της θέσης.
Είχε επάρκεια νερού λόγω των πολλών πηγών και δεξαμενών της. Καλλιεργούσε και εμπορευόταν τα φημισμένα προϊόντα της και παρουσίαζε συνεχή αύξηση του πληθυσμού της μέχρι τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1953, που έτσι κι αλλιώς σηματοδοτούν ένα νέο κεφάλαιο για ολόκληρη το νησί της Κεφαλονιάς.
Άφιξη Γερμανών με υδροπλάνο στην Αγία Κυριακή, το 1943
Στα νεότερα χρόνια
Μετά τους σεισμούς του 1953 ξεκινά η μετανάστευση κι η μείωση του πληθυσμού του δήμου Θηνιάς που όπως προανέφερα, το 1912 καταργείται και διασπάται σε μικρότερες και αυτόνομες κοινότητες ανά χωριό.
Εξηνταένα χρόνια μετά,το 1973 με απόφαση του προέδρου της χούντας Γεωργίου Παπαδόπουλου, οι κοινότητες Πετρικάτων, Καρδακάτων, Ρίζας και Κοντογουράτων συγχωνεύονται σε μία με την ονομασία Κοινότητα Θηναίας και έδρα τα Καρδακάτα αλλά περιέργως αυτό δεν συνέβη στα άλλα χωριά της ευρύτερη περιοχής, όπως ο Αθέρας, τα Ζόλα, ο Αγκώνας και το Νύφι, που αποτελούν ακόμα και σήμερα μεμονωμένες κοινότητες.
Η απόφαση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως για την συγχώνευση των κοινοτήτων
Παραμένει ωστόσο σε πείσμα των καιρών το όνομα Θηνιά στην ευρύτερη περιοχή και στα γεωγραφικά όρια του παλιού δήμου.
Με τους σεισμούς του 1953, διαμορφώνονται νέοι οικισμοί χαμηλότερα από τους αρχικούς και ο επισκέπτης μπορεί ακόμα και σήμερα να δει διάσπαρτα τα ερείπια των παλιών σπιτιών στο επάνω μέρος των χωριών.
Οι περισσότεροι άντρες είτε μεταναστεύουν στο εξωτερικό είτε φεύγουν ως ναυτικοί στα καράβια.Τα σχολεία στην αρχή συγχωνεύονται και σιγά σιγά κλείνουν, τα χωράφια της περιοχής εγκαταλείπονται ακαλλιέργητα και χάνεται δια παντός η περίφημη Θηνιάτικη σταφίδα κι η ξακουστή Μαυροδάφνη της.
Το 1980,επί δημαρχίας Μαρίνου Φωκά-Κοσμετάτου, στα όρια της Θηνιάς και συγκεκριμένα στην περιοχή της Παλοστής, δημιουργείται ο νέος χώρος ταφής των απορριμμάτων του νησιού, που μέχρι τότε εναποθέτονταν και καίγονταν στο Λιβάδι και στην Λαγκάδα. Με τα χρόνια η περιοχή εξελίχθηκε σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής(ΧΥΤΑ) και λειτουργεί σήμερα με τον πλέον εξελιγμένο τεχνολογικό εξοπλισμό και σύστημα Μηχανικής Βιολογικής Επεξεργασίας Απορριμμάτων.
Φωτογραφία του 1980
Οι νέες εγκαταστάσεις στην Παλοστή,σήμερα 2019
Την δεκαετία του 1970 ξεκίνησαν επίσης δειλά δειλά να επιστρέφουν κάποιοι πίσω στα χωριά τους και να ξαναφτιάχνουν τα πατρικά τους σπίτια ώστε να περνούν τους καλοκαιρινούς μήνες στα αγαπημένα τους μέρη.Τη δεκαετία του 1980 αυτό είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο.
Σήμερα, στα γεωγραφικά όρια της Θηνιάς λειτουργούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειες και τα χωριά της εξελίχθηκαν τουριστικά με πρωτοπόρο τα Ζόλα, που διαθέτουν περίπου 200 κλίνες μέσα στο χωριό.
Η Αγία Κυριακή και στο βάθος τα Ζόλα
Τελευταία μέσω της γνωστής πλατφόρμας Airbnb, σε όλα τα χωριά της ευρύτερης περιοχής νοικιάζονται σπίτια κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και οι περισσότερες παραλίες έχουν αξιοποιηθεί και λειτουργούν οργανωμένα.Στην παραλία επίσης της Αγίας Κυριακής δραστηριοποιούνται ντόπιοι με τις βάρκες τους προσφέροντας ημερήσιες εκδρομές και αποδράσεις στις παραλίες που δεν είναι εύκολα ή καθόλου προσβάσιμες, όπως η Φτέρη, το Αμίδι κι η Γαλάζια Λίμνη.
Η παραλία Φτέρη
Και οδός της Αθήνας με το όνομα της Θηνιάς
Είναι τουλάχιστον πέρα από κάθε φαντασία να πιστεύεις ότι εκεί που περπατάς στην Αθήνα είναι ποτέ δυνατόν να συναντήσεις δρόμο με το όνομα της περιοχής μας, δεδομένου ότι δεν συγκαταλεγόμαστε σε κάποιο ιστορικό η άλλο βαρυσήμαντο γεγονός που έλαβε χώρα στην πατρίδα μας. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει χάρη σε ανθρώπους που αγάπησαν τον τόπο τους πάρα πολύ.
Αρκετές δεκαετίες πριν τους σεισμούς είχε αρχίσει μια άτυπη εσωτερική μετανάστευση και πολλοί Θηνιάτες έπαιρναν την οικογένεια τους κι έφευγαν για την Αθήνα. Ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν κι ο Διονύσης Λουβερδής του Αναστασίου, γιος του ιερέως Ρίζας- Καρδακατων Δημήτριου Λουβερδή. Μαζί με τα δύο αδέλφια του Γεράσιμο και Μαρία, σύζυγο αργότερα Γερασίμου Ζαφειράτου κατοίκησαν σε ιδιοκτησίες τους στο Τέρμα Αστρυφούς, στην περιοχή Ακαδημία Πλάτωνος στη δεκαετία του 1920-1930.
Στον ίδιο δρόμο κατοίκησαν και άλλοι Κεφαλλονίτες αργότερα. Η νοσταλγία για την ιδιαίτερη πατρίδα ήταν προφανώς έντονη και η κοινωνική συναναστροφή στενή. Έτσι, όπως έχει γίνει σε πολλούς δρόμους σε περιοχές των πόλεων που διαμορφώνονταν οικισμοί, με πρωτοβουλία των πρώτων κατοίκων τους τοποθετούνταν πινακίδες πρόχειρες με την πόλη γεννέτειρα κάποιου κατοίκου. Στην προκειμένη περίπτωση ο Διονύσης Λουβερδής τοποθέτησε την πινακίδα με την ονομασία Θηναίας,η οποία και καθιερώθηκε !!! 
Δρόμος με το όνομα της περιοχής μας στην Αθήνα
Το πως θα είναι τα επόμενα χρόνια για την Θηνιά άγνωστο, το μόνο βέβαιο είναι το ιστορικό της παρελθόν, που ακόμα περνάει μέσα από αφηγήσεις στους νεότερους, διατηρώντας έτσι ζωντανές τις μνήμες για την περιοχή μας που πρωταγωνιστούσε με πολλούς τρόπους στην ζωή του τόπου και του νησιού μας γενικότερα.
Πηγές:
1.Ιωσήφ Πάρτς(Partsh): Κεφαλληνία και Ιθάκη-Γεωγραφική Μονογραφία, 1892
2.Δρ. Μαρίνου Σάλομον ”La Statistica Generale dell’ Isola di Cefalonia), 1859
3.Αλληλογραφία μεταξύ Νάπιερ και Κέννεντι, που βρέθηκε και ταξινομήθηκε από την κυρία Angela Nilsson στην Βρεττανική Βιβλιοθήκη
4.Κοσμετάτου Ελένη, Αναφορά στους δρόμους της Κεφαλονιάς
5.Πουλάκη-Κατεβάτη Διονυσία, Προσεισμική Κεφαλονιά
6.Τσιτσέλης Ηλίας, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα
7.Τζουγανάτος Νικόλαος,Μελετήματα Ιστορίας και Λαογραφίας της Κεφαλονιάς
8.Φωκάς Κοσμετάτος Μαρίνος, Δυο Δημαρχίες στο Αργοστόλι
