Του Βαγγελισμού στην Κεφαλονιά (ανανεωμένο κείμενο)
Στην εκκλησιά
(…) Την παραμονή του Βαγγελισμού οι εκκλησιές στην Κεφαλονιά λαμποκοπάνε από την πάστρα, μοσκομυρίζουνε από φρεσκοκομμένες μερτσίνες,λάουρες/ δάφνες και σκίνους. Οι γαστάλδοι τα εφέρανε δεματσούλια αποβραδύς για να κάμουνε μαζί με τον παπά την ντεκορατσιόνα τση εκκλησιάς. Θα στολίσουνε το τέμπλο, τα μανάλια,τσου πολυελαίους, τα στασίδια και με κάλες το Θρόνο με το κόνισμα του Βαγγελισμού.
Γράφει ο Τάκης Τόκκας
Όταν σημάνει η καμπάνα για τον Εσπερινό, οι γυναίκες που έχουνε ταχτεί, φέρνουνε στην εκκλησιά την κανίστρα με την αρτοπλασία, απιθωμένη απά στον πιδολόο στο κεφάλι τσου.Μέσα στην κανίστρα έχουνε απλώσει μια μπόλια ρικαμάδα ή ένα ασπροκέντι για ροτόντα με την αρτοπλασία μέσα. Κάθε αρτοπλασία έχει πέντε άρτους με την αγιά σφράιση, ο πέμπτος άρτος είναι αλειμμένος με μέλι, τζούκερο και μια άσπρη λαμπάδα στη μέση με καρφωμένα φιόρα ολόγυρά τση για ντεκόρο. Μέσα στην κανίστρα είναι ακόμα δυό μποτιλιέτες γιομάτες λάδι και κρασί/βίνο.
Με το που θα απολύσει ο εσπερινός, θα ακλουθήσει το πρετσεσιό με το μιρακολόζο κόνισμα τση Βαγγελίστρας απιθωμένο στην πορταντίνα ή και σε ολόκληρο το Θρόνο, ανάλογα τη μανιφατούρα,που το κουβαλιούνε οι συναδερφοί τση εκκλησιάς τσι πλατέες,στα καντούνια και τσι ρούγες του χωριού ή τση πόλης .
Μετά τον Εσπερινό, παλιότερα, οι άντρες του χωριού ρίχτανε σμπάρα με τα ντουφέκια τους για τη χάρη τση Βαγγελίστρας και μικροί- μεγάλοι ασπετάρανε πότα θα ιδούνε τα σπετακολόζα σαμάκια να ανοίγουνε σαν το βέντουλο στον ουρανό. Στο κελί τση εκκλησιάς οι γαστάλδοι φιλεύανε τσου προσκυνητάδες με δικονάρια, αλιάδα, μπακαλάο, κοφίσι, μπακαλαόπιτα και κοφισόπιτα.
Γιορτινό τραπέζι με αλιάδα, μπακαλάο, κοφίσι και κρασί
Στα κεφαλονίτικα σπίτια, πλούσια και φτωχά, το φαί που καλεί η ημέρα είναι η αλιάδα με μπακαλάο, κοφίσι και ψάρια!
Η αλιάδα κοπανίζεται μέσα σε πέτρινη ή ξύλινη καυκιά με συγχέριο το κοπάνι, μέχρι να κορδίσει, να στέκεται δηλαδή στο περούνι χωρίς να πέφτει.
Η αλιάδα κενώνεται σε πιάτο βαθύ κάνοντας μια λιμπούλα στη μέση που γιομίζεται με λάδι. Με την αλιάδα σερβίρονται ο βρασμένος μπακαλάος, κοφίσι, χταπόδι ή ψάρι αλλά και σέσκλα,μωρόπουλα και κοκκινογούλια. Σπάνια στην Κεφαλονιά ο μπακαλάος μαγερεύεται φριτούρα.
Απαραίτητα στο τραπέζι πρέπει να υπάρχει άφθονο κρασί ρομπόλα, βοστυλίδι ή τσαούσι μέσα στο μποτσόνι και βέβαια το καλοψημένο σπιτάτο αναχερισμένο ψωμί.
Ωστόσο, για όσους δεν μπορούνε ούτε να δικιμάσουνε την αλιάδα,μαγερεύουνε μπακαλάο σοφιγάδο συνήθως με πατάτες και κοφίσι μπιάνκο.(…).
√ Σημείωση: τα φουρνιμέντα της φωτογραφίας προέρχονται από το casa-Museo / house-Museum /οίκος-Μουσείο στον Καραβόμυλο Κεφαλονιάς.
Γλωσσάρι
Αποδέλοιπη, η= υπόλοιπη
Αρτάνα ή αλτάνα, η= στερεή κατασκευή σε διάφορα σχήματα για λουλούδια
Γαστάλδος, ο = επίτροπος
Βίνο,το=κρασί
Δικονάρι, το= μικρό κριθαρένιο στρογγυλό καρβελάκι που προσφέρεται στα μοναστήρια
Κοφίσι, το= αποξηραμένο ψάρι των βόρειων θαλασσών που απαιτεί ειδική προετοιμασία για να μαγειρευτεί
Λάουρα,η= δάφνη
Μανιφατούρα, η= εδώ η κατασκευή
Μιρακολόζο, το =θαυματουργό
Μπιάνκο =εδώ με άσπρη σάλτσα
Μπόλια,η= εδώ πετσέτα προσώπου
Μωρόπουλο, το= το κολοκυθάκι
Μποτιλιέτα,η=μικρό μπουκάλι
Μποτσόνι,το = ή φιάλη της φωτογραφίας
Ντεκορατσιόνα, η = διακόσμηση
Πιδολόος, ο= συνήθως υφασμάτινο κυκλικό στήριγμα που τοποθετείται επάνω στο κεφάλι
Πρετσεσιό,το=εδώ λιτανεία
Ρικαμάδο=κεντημένο
Σαμάκι, το= πυροτέχνημα
Σμπάρο, το= πυροβολισμός
Σοφιγάδο, το= κοκκινιστό
Σπετακολόζο= θεαματικό
Τζούκερο = ζάχαρη
Φιόρο, το =λουλούδι
Φουρνιμέντα, τα= επιτραπέζια σκεύη
Φριτούρα, η = τηγανητό
