Ήταν 17 Μαρτίου 2011 όταν μια μαζική διαδήλωση μπροστά στο δικαστήριο της Ντέρα, στο νότιο τμήμα της Συρίας σήμανε την έναρξη μιας κρίσης που έμελλε να διαρκέσει επτά ολόκληρα χρόνια και να προκαλέσει τον μαζικό εκτοπισμό σχεδόν του μισού από τον προπολεμικό πληθυσμό της χώρας.
Μέσα σε αυτά τα επτά χρόνια που διαρκούν οι συγκρούσεις περισσότεροι από 11 εκατ. άνθρωποι έχουν εξοριστεί ενώ 350.000 έως 500.000 άμαχοι έχουν βρει το θάνατο.
Την ημέρα εκείνη, οι διαδηλωτές εξεγέρθηκαν εναντίον του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2000. Την επομένη μετά από μια νέα διαδήλωση η αστυνομία αντιμετώπισε τους πολίτες με σφαίρες. Αυτές οι σφαίρες ήταν η σπίθα που άναψε έναν εμφύλιο πόλεμο που έχει ισοπεδώσει τη χώρα, αρχικά μεταξύ υποστηρικτών και αντιπάλων του καθεστώτος κι αργότερα μεταξύ των υποστηρικτών υπέρ ή κατά της ήδη υπάρχουσας σύγκρουσης σε ένα σχήμα αρκετά πολυπλοκότερο.
Αν προσπαθούσε σήμερα να χαρακτηρίσει την σύγκρουση θα μπορούσε να την περιγράψει ως ένα δολοφονικό στρατιωτικό, ανθρωπιστικό και διπλωματικό παζλ.
Τα συντρίμμια της σύγκρουσης
Από τον Μάρτιο του 2011, έχουν σκοτωθεί 350.000-500.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων πολλών αμάχων. Στη χώρα αυτή, η οποία είχε περίπου 23 εκατομμύρια κατοίκους πριν από τη σύγκρουση, περίπου το ήμισυ του πληθυσμού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τα σπίτια του.
«Τα ποσοστά προσδόκιμου ζωής μειώθηκαν περισσότερο από 20 χρόνια και το ποσοστό ανεργίας ανήλθε στο 60%. Το 80% των οικογενειών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, επιβιώνουν εν μέρει από την οικονομική βοήθεια που έρχεται από συγγενείς του εξωτερικού», εξηγεί ο Τζότζεφ Ντάχερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λοζάνης.
Ποια είναι η στρατιωτική κατάσταση;
Σήμερα, το 60% περίπου της συριακής επικράτειας και το 80% του πληθυσμού της βρίσκονται υπό τον έλεγχο του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Ασαντ. Από το 2014, με την στρατιωτική υποστήριξη της Ρωσίας και του Ιράν, οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν ανακτήσει σταδιακά έδαφος από τα χέρια των ανταρτών, των Κούρδων ή τις ισλαμικές ομάδες, όπως το ισλαμικό κράτος ή η Ahrar al-Sham.
Στην πόλη της Γκούτα, η Δαμασκός εξαπέλυσε βίαιη επίθεση ενάντια στους ισλαμιστές αντάρτες στις 18 Φεβρουαρίου. Σύμφωνα με το συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OSDH), από τις αεροπορικές επιδρομές και τα πυρά πυροβολικού σκοτώθηκαν περίπου 1.250 άμαχοι, μεταξύ των οποίων και 250 παιδιά ενώ υπήρξαν περισσότεροι από 4.800 οι τραυματίες.
Θερμή εστία αποτελεί σήμερα και η περιοχή Αφρίν, η οποία ελεγχόταν από τους Κούρδους πολιτοφύλακες αλλά μετά την στρατιωτική επέμβαση της Άγκυρας πέρασε στον έλεγχο της Τουρκίας.
Διπλωματικό αδιέξοδο στην περιοχή
Από το 2012, οι δυτικές πρεσβείες έχουν απομακρυνθεί, με αποτέλεσμα να διακοπούν όλες οι μορφές επικοινωνίας.
Ο Νικόλα φαν Ντανιέλ, Ολλανδός ερευνητής που ειδικεύεται στην περιοχή και πρώην πρεσβευτής στο Ιράκ και την Αίγυπτο, σημειώνει ότι «η εν λόγω απόφαση είναι μεν δικαιολογημένη αλλά η απομόνωση του καθεστώτος δεν λειτούργησε».
Εν συνεχεία η εμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους το 2013 και οι επιθέσεις ήταν αυτές που κέντρισαν την προσοχή των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. «Η σταθερότητα στην περιοχή έχει γίνει κύρια προτεραιότητα», λέει ο Πολ Έντε, ο οποίος έγραψε διατριβή για την αντίδραση της Ευρώπης στη συριακή κρίση.
Τι προοπτικές υπάρχουν;
Ωστόσο το μεγάλο ερώτημα που γεννάται σήμερα είναι το πώς θα επηρεάσουν τις εξελίξεις οι αμερικανό-βρετανό-γαλλικές επιχειρήσεις καθώς και το τι διάρκεια θα έχουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν διαδοχικές αποτυχίες από το 2001 με το Αφγανιστάν και το Ιράκ, αλλά και μια οικονομική κρίση και διαμαρτυρίες που αυξάνονται», τονίζει ο Τζοτζεφ Ντάχερ.
Στην πραγματικότητα, η μεγάλη διεθνής δύναμη σήμερα στη Συρία εκπροσωπείται από τη Ρωσία. Με στρατιωτική παρέμβαση στα τέλη του 2015, η Μόσχα, υποστήριξε ένθερμα το καθεστώς της Δαμασκού και οδήγησε τις δυνάμεις του Άσαντ σε νίκη τόσο στο Χαλέπι και στη Ράκα.
Σήμερα, η Δαμασκός υποστηρίζεται επίσης σε μεγάλο βαθμό από το Ιράν, ενώ η συριακή αντιπολίτευση δεν έχει καταφέρει να παραμείνει ενωμένη.
Τι μπορεί να γίνει για την μεταπολεμική περίοδο; Το κόστος της ανασυγκρότησης εκτιμάται σε περίπου 350 δισ. δολάρια, αν και εφόσον βέβαια ο πόλεμος στη Συρία σταματήσει κατά τη διάρκεια του 8ου έτους.
