Πάνω από 100 χρόνια ζωής μετράει η ελληνική επιχείρηση που φτιάχτηκε από το πάθος ενός καθηγητή φυσικής, έμαθε στους Έλληνες την κέτσαπ και συνεχίζει μέχρι και σήμερα την πορεία της στην αγορά.
Όλα ξεκίνησαν στο μακρινό 1911 όταν ένας καθηγητής φυσικής προσπαθούσε να βάλει τις ντομάτες σε κονσέρβες πριν αυτές σαπίσουν στα χωράφια. Εκατό χρόνια μετά ο «Κύκνος» ο ντοματοπελτές που πέρασε από τα μπακάλικα και αργότερα τα σούπερ μάρκετ συνεχίζει να μπαίνει στα ελληνικά σπίτια.
Η ιστορία της εταιρείας ξεκινά από τον στόχο που είχε ο Μιχάλης Μανουσάκης, καθηγητής Φυσικής στο τότε Πανεπιστήμιο Πειραιά. Ήθελε να βάλει τις ντομάτες σε κονσέρβες πριν μείνουν στα χωράφια να σαπίζουν.
Το εγχείρημα δεν ήταν απλό αν και η μέθοδος προϋπήρχε. Για την Ελλάδα του 1911 όμως τα πράγματα ήταν δύσκολα.
Ο Μιχάλης ωστόσο, δεν το έβαλε κάτω. Με τη βοήθεια του αδερφού του Κωστή, παρασκευάζουν 1.000 κουτιά ντομάτας σε κονσέρβα και αυτή ήταν η μεγαλύτερη κονσερβοποιία της Ελλάδας που είχε μόλις γεννηθεί και για να στεγαστεί, χρησιμοποιήθηκε το κτήμα του Κωστή Μανουσάκη στην Ασίνη Αργολίδας. Ο περίφημος ντοματοπελτές ήταν πλέον γεγονός και σύντομα οι παραγγελίες κατέκλυσαν τη μικρή μονάδα έξω από το Ναύπλιο σε ένα μικρό συσκευαστήριο λαχανικών και τοματοπολτού.
Την 1η Απριλίου 1915 συντάσσεται το καταστατικό της «Ελληνικής Εταιρίας Κονσερβών» στο Ναύπλιο. Ιδρυτές και μέλη του πρώτου συμβουλίου είναι οι Αθανάσιος Β. Παπαντωνίου έμπορος, Μιχαήλ Δ. Μανουσάκης διδάκτωρ των φυσικών επιστημών, Ιωάννης Γ. Δάρμος έμπορος, Βασίλειος Αθαν. Παπαντωνίου έμπορος και Κωνσταντίνος Δ. Μανουσάκης, κτηματίας. Αρχικά η παραγωγή γίνεται σ’ ένα μικρό συσκευαστήριο λαχανικών και τοματοπολτού στην Ασίνη Αργολίδας.
Γρήγορα η αγορά και οι παραγγελίες έδειξαν ότι ήταν απαραίτητη η μεταφορά της εταιρείας από την Ασίνη της Αργολίδας στο κέντρο του Ναυπλίου, σε ένα σύγχρονο για την εποχή, δικό της εργοστάσιο. Το 1928 έτσι ιδρύεται το εργοστάσιο της εταιρίας στο Ναύπλιο. Εκεί μάλιστα η εταιρία εγκαθιστά τους πρώτους ταχυσυμπυκνωτές χυμού τομάτας για παραγωγή τοματοπολτού.
Τα χρόνια εκείνα η παραγωγή βασίζεται κυρίως στα ανθρώπινα χέρια. Το πρώτο εργοστάσιο στο Ναύπλιο έχει το δικό του κυτιοποιίο που κατασκευάζει τις κονσέρβες που γεμίζει η εταιρία.
Μάλιστα για το εργοστάσιο αγοράζει μηχανήματα από την Αμερική ενώ δε διστάζει να διαφημίσει και τα προϊόντα της. Το 1928, δημιουργεί μία δεύτερη μονάδα στην Αργολίδα προκειμένου να ανταπεξέλθει στην αυξημένη ζήτηση, όπου εκεί εγκαταστάθηκαν και οι πρώτοι ταχυσυμπυκνωτές που ήλθαν ποτέ στην Ελλάδα.
Τα χρόνια που ακολουθούν είναι εξαιρετικά δύσκολα για την Ελλάδα αλλά ο «Κύκνος» επιβίωσε.
Το 1950 το εργοστάσιο του Ναυπλίου ανανεώνεται με νέα κτίρια σε σχέδια του αρχιτέκτονα Καλλικλή.
Το 1960, η εταιρία αγοράζει το εργοστάσιο «Αργολική» που ήδη λειτουργούσε στην περιοχή της Αργολίδας και το 1963 ιδρύει εργοστάσιο στο χωριό Σαβάλια του Ν. Ηλείας με σκοπό να αξιοποιήσει την πλούσια παραγωγή ντομάτας του κάμπου της Ηλείας.
Οι μόδες του εξωτερικού φθάνουν σιγά – σιγά και στην Ελλάδα. Στη δεκαετία του ’60, μία ακόμη διατροφική μόδα έρχεται στην Ελλάδα και η κέτσαπ κάνει την εμφάνισή του το 1965 από τον «Κύκνο». Είναι η πρώτη εταιρεία που φτιάχνει κέτσαπ στην Ελλάδα.
Τη δεκαετία του 1970, η εταιρία αποκτά παγκόσμια εξαγωγική δραστηριότητα ενώ παράλληλα αποτελεί διακεκριμένο προμηθευτή τοματοπολτού παγκοσμίως σε γνωστές εταιρίες τροφίμων. Οι χώρες στις οποίες μπορεί κανείς να βρει της προϊόντα της σήμερα είναι κυρίως η Μεγάλη Βρετανία, η Ολλανδία, η Κύπρος, η Γερμανία, η Γεωργία και ο Καναδάς.
Η δεκαετία του 1980 δοκιμάζει τη βιομηχανία και το περίφημο brand Pummaro ανεβαίνει διαρκώς και θα της αποσπάσει μερίδια αγοράς. Ειδικά με την χάρτινη συσκευασία της δεκαετίας του 1990.
Το 2005 η Ελληνική Εταιρεία Κονσερβών Kyknos, η πρώτη κονσερβοποιία στην Ελλάδα, είναι και η πρώτη εταιρεία μεταποίησης τομάτας που εφάρμοσε, σε συνεργασία με τους γεωργούς-προμηθευτές της, ολοκληρωμένο σύστημα προσέγγισης και διαχείρισης της καλλιέργειας της βιομηχανικής τομάτας.
Στο διάστημα 2006-2007 προχωρεί σε πλήρη ανακαίνιση του εργοστασίου της στην Ηλεία καθώς επεκτείνονται οι κτιριακές εγκαταστάσεις και ανανεώνεται ο μηχανολογικός εξοπλισμός με αγορά νέων υπερσύγχρονων γραμμών παραγωγής. Ενώ το 2010, μολονότι η χώρα μας είχε μπει σε οικονομική ύφεση περιλαμβάνεται στη λίστα με τις υγιέστερες οικονομικά επιχειρήσεις.
Να σημειωθεί τέλος ότι κατά την παραγωγική περίοδο -μέσα Ιουλίου με μέσα Σεπτεμβρίου- ο αριθμός των εργαζομένων ξεπερνά τα 400 άτομα.
