Η κοινωνία πάντοτε χρειάζεται ένα τέρας, για να αισθάνεται πεντάμορφη. Ακόμη και στις φαινομενικά καλύτερες στιγμές της, πόσο μάλλον στις χειρότερες. Στις καλύτερες τα τέρατα είναι αδιάφορα για τους πολλούς ή έστω αυτά απολαμβάνουν την επιείκεια τους ή την ανοχή τους.
Αρκεί να συμβεί κάτι θετικό για να αποσπάσει την προσοχή μας και να συνεχίσουμε να ζούμε κανονικά. Ένα limit up στο χρηματιστήριο, ένα απρόσμενο bonus από τον εργοδότη μας, ένα διακοποδάνειο που εγκρίθηκε με ένα τηλεφώνημα. Αρκεί ένα «είμαι θεά» ή ένα «θα πηδηχτώ απ’ το παράθυρο» για να χαχανίσουμε ξανά, ξεχνώντας ακόμη και το όνομα του τέρατος ειδικά αν αυτό δεν είναι μονοσύλλαβο και απαιτεί περισσότερο χώρο από την ευδαιμονία του εγκεφάλου μας. Αρκεί ένας Θάνος Ασκητής για να εξηγήσει επιστημονικά τις ορμές μας και την ορθότητα των διαφορετικών μας προτιμήσεων και μια Τζούλια Αλεξανδράτου για να αποκαταστήσει τα απωθημένα στη φαντασία μας ή και στην πραγματικότητα.
Γράφει ο Αριστοτέλης Μπατιστάτος (*)
Τα πράγματα όμως είναι διαφορετικά όταν έρθουν οι σκοτεινές μέρες. Όταν όλοι είναι εναντίων όλων. Τότε μόλις εμφανιστεί το τέρας μέσα στο πειραματικό δοχείο, είναι θέμα χρόνου να συμβεί κοινωνική ηλεκτρόλυση. Εμείς και οι άλλοι. Οι από δω και οι απέναντι. Οι άσπροι και οι μαύροι. Οι βαρβάτοι και οι ξεφωνημένοι. Οι νομοταγείς και οι παράνομοι. Οι πατριώτες και οι προδότες.
Η κοινωνική μας μόρφωση, η πνευματική διαύγεια, η ηθική ωριμότητα και το επίπεδο πολιτισμού μας γίνεται αντικείμενο δημοσκόπησης. Μπείτε στη θέση του κοσμηματοπώλη. Βαρύ φορτίο. Η κοινωνία είναι πεντάμορφη γιατί η άποψη του καθενός μπορεί να καταγραφεί στην τηλεοπτική δημοκρατία και τελικά να δούμε ποιος πόλος είναι ο θετικός και ποιος ο αρνητικός. Να αποφανθούμε συλλογικά προς τα πού πρέπει να κινηθεί ο αντίχειρας που κοιτάζει προς την αρένα. Πάνω ή κάτω. Αγνοώντας ότι όλοι εμείς βρισκόμαστε ήδη μέσα στην αρένα.
Και στις δύο διαφορετικές περιπτώσεις το κοινό σημείο επαφής είναι η κρίση των αξιών, που όμως στην εποχή των παχιών αγελάδων επουλώνεται με την επίπλαστη ευημερία της κοινωνίας. Με το γυαλιστερό περιτύλιγμα και την ψευδαίσθηση ότι οποιοδήποτε τέρας και να εμφανιστεί εμείς θα σφυρίζουμε αδιάφορα. Και αν τύχει και το αντικρύσουμε, εμείς θα είμαστε οι δυνατοί. Γεμάτο πορτοφόλι, γεμάτη ψυχή. Ή έτσι νομίζουμε τουλάχιστον. Μέχρι να εμφανιστεί ο μαύρος κύκνος που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει της συνέπειες απ’ τον ερχομό του. Και μαζί με αυτόν εμφανίζεται και ο φασισμός που ήδη υπάρχει. Γιατί ο φασισμός δεν είναι μόνο συνώνυμο του οποιουδήποτε Κασιδιάρη, αλλά αντίθετο του κάθε ορθολογισμού ο οποίος κάνει τον άνθρωπο να διαφέρει απ’ το κτήνος.
Τις αξίες μας τις ποδοπατήσαμε στο πεζοδρόμιο της οδού Γλάδστωνος πολύ πιο πριν. Όταν απεμπολήσαμε με φθηνές οπισθοχωρήσεις το δικαίωμα μας στην Παιδεία και λοιδορήσαμε τον Πολιτισμό. Οπισθοχωρήσεις του τύπου το Λύκειο είναι ο προθάλαμος για το Πανεπιστήμιο ή Κωμωδία είναι η παράσταση στο Δελφινάριο. Τις ποδοπατήσαμε όταν το όνειρο του μέσου Έλληνα ήταν ο διορισμός στο Δημόσιο ή ο εύκολος πλουτισμός και η λαμογιά στον Ιδιωτικό τομέα και με αυτό τον τρόπο μεγαλώσαμε τουλάχιστον τρεις γενιές. Εθιστήκαμε στον τζόγο σε όλους τους τομείς της κοινωνικής μας ζωής. Ο καθένας μας έγινε η μαντάμ Σουσού του εαυτού του.
Οι τεχνοκράτες λένε πως η οικονομία κάνει κύκλους. Κάποια στιγμή το πορτοφόλι μας θα συνέλθει. Σε πέντε, σε δέκα χρόνια, οι αισιόδοξοι λένε πιο νωρίς. Η ψυχή μας όμως θα μείνει άδεια γιατί το πραγματικό τέρας βρίσκεται εκεί και κατατρώει τα πάντα.
Μάνο Χατζηδάκι, όχι απλώς είδαμε το πρόσωπο του τέρατος, το συνηθίσαμε και γίναμε ένα με αυτό. Να προσέχεις τον Ζακ.
(*) Συγγραφέας
