Οι μύθοι που περιβάλλουν την οικογένεια Ρομανόφ είναι αμέτρητοι. Όλοι έχουμε ακούσει ιστορίες για την εξαφανισμένη δούκισσα Αναστασία, τον τρελό μοναχό Ρασπούτιν και τους χαμένους θησαυρούς της Ρωσίας.
Όσο γοητευτικές κι αν είναι αυτές οι ιστορίες, μοιάζουν περισσότερο με παραμύθια παρά με την πραγματικότητα. Όσες αποδείξεις κι αν βρεθούν, ποτέ δεν θα εξαλείψουν τους θρύλους που όλοι γνωρίζουμε και μοιραζόμαστε.
Γράφει η Γεωργία Αρσενίου
Η ιστορία των Ρομανόφ είναι εκπληκτικά καλά τεκμηριωμένη, παρά τα όσα λένε οι ιστορίες. Το μυστήριο που περιβάλλει τον θάνατό τους το 1918 ήταν σκόπιμο – οι μπολσεβίκοι έκαναν μια εκστρατεία παραπληροφόρησης για την τύχη της οικογένειας επί μία δεκαετία και ο τόπος ταφής τους έμεινε καλά κρυμμένος μέχρι την ανακάλυψή του, 61 χρόνια μετά την εκτέλεσή τους. Κατά την διάρκεια της περιόδου αυτής, οι μύθοι και οι θρύλοι για την τύχη της οικογένειας έδιναν και έπαιρναν και το μυστήριο μας γοήτευε πάντα.
Η εξαφανισμένη δούκισσα Αναστασία
Από όλους αυτούς τους μύθους που δημιουργήθηκαν, κανένας δεν είναι πιο διάσημος από την τύχη της Αναστασίας. Κατά την διάρκεια των δεκαετιών, πολλές προσωπικότητες ισχυρίστηκαν πως είναι η νεότερη κόρη του τσάρου Νικόλαου Β’, εμπνέοντας δεκάδες βιβλία και ταινίες που απλώς συνέβαλαν στην διαιώνιση της πεποίθησης πως η Αναστασία είχε ξεφύγει από την βίαιη εκτέλεση της οικογένειάς της.
Η δούκισσα Αναστασία
Ο πρώτος από αυτούς τους μύθος αποτέλεσε την βάση πολλών βιβλίων, θεατρικών έργων, ταινιών και μπαλέτων και έγινε ταινία το 1997. Η Φραντζίσκα διασώθηκε από τις όχθες του καναλιού Landwehr στο Βερολίνο, μετά από απόπειρα αυτοκτονίας. Κατά την είσοδό της σε νοσηλευτικό ίδρυμα, δεν είχε στοιχεία ταυτοποίησης επάνω της και αρνήθηκε να αποκαλύψει την ταυτότητά της. Αντιθέτως, η ίδια αποκαλούσε τον εαυτό της ως « Fräulein Unbekannt» (κυρία Άγνωστη).
Αργότερα, το 1922 ένας συμπολίτης ισχυρίστηκε ότι ήταν η Τατιάνα, μία από τις κόρες του Νικολάου Β’ , με αποτέλεσμα η βαρώνη Σόφι Μπουξεβέντεν, κυρία επί των τιμών της συζύγου του τσάρου, Αλεξάνδρας, να ερευνήσεις τους ισχυρισμούς. Η συνάντηση με την κοπέλα ήταν μια απογοήτευση για την βαρώνη, που δήλωσε πως η γυναίκα αυτή ήταν πολύ κοντή για να είναι η Τατιάνα.
Η Αναστασία και οι αδερφές της, Όλγα, Τατιάνα και Μαρία
Τελικά, όπως έγινε γνωστό, και η ίδια έλεγε στους νοσηλευτές της ότι δεν ήταν η Τατιάνα, αλλά η Αναστασία. Στη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, συνέχισε να επιμένει ότι ήταν η Αναστασία. Όταν η εξέταση DNA επιβεβαίωσε πως δεν είχε καμία γενετική σχέση με τους Ρομανόφ, η ιστορία της ακούγονταν ήδη για 70 χρόνια και είχε γίνει ένας σύγχρονος μύθος.
Ρίχνοντας κι άλλο λάδι στο διαρκές μυστήριο γύρω από την ιστορία της «χαμένης δούκισσας» ήταν το γεγονός πως από τον τόπο ταφής των Ρομανόφ, που ανακαλύφθηκε το 1979 και δημοσιοποιήθηκε μόλις το 1991, έλειπαν δύο σώματα. Ένα από αυτά ήταν του γιου του τσάρου και το άλλο, μίας από τις κόρες του και δεδομένου ότι τα πτώματα των Ρομανόφ ήταν κατακρεουργημένα και καμένα – πράγμα που καθιστούσαν αδύνατη την αναγνώριση – πολλοί είπαν πως η αγνοούμενη κόρη θα μπορούσε να ήταν η Αναστασία. Το 2007 όμως ανακαλύφθηκαν άλλα δύο πτώματα κοντά στο σημείο εκείνο, και το μυστήριο της Αναστασίας είχε μια δραματική ανατροπή. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η εξέταση DNA απέδειξε πως τα πτώματα αυτά ανήκαν στην οικογένεια των Ρομανόφ – ολοκληρώνοντας το παζλ των μελών της οικογένειας – οι φήμες για την διαφυγή της Αναστασίας συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Οι Μεγάλες Δούκισσες σε επίσημη φωτογραφία μαζί με τη μητέρα τους, Αυτοκράτειρα Αλεξάνδρα.
Ένα άρθρο της Κέιτ Πίτερσεν το 2012 με τίτλο «Η γιαγιά από τις Φιλιππίνες θα μπορούσε να είναι η Αναστασία της Ρωσίας», υπονοούσε συνδέσεις μεταξύ της γιαγιάς της συγγραφέως και της ρωσικής οικογένειας. Η γιαγιά Τασία, όπως αποκαλούνταν, όχι μόνο έμοιαζε με την δούκισσα Ρομανόφ στα νιάτα της, αλλά θυμάται που μεταφερόταν με «μια χρυσή άμαξα από οκτώ άσπρα άλογα», που ίσως ήταν η βασιλική άμαξα του Νικολάου Β’. Η Πίτερσεν δεν ισχυρίστηκε ποτέ ότι η γιαγιά της ήταν η θρυλική Αναστασία. Ο τίτλος του άρθρου της απλά υπονοούσε την πιθανότητα.
Ο Ρασπούτιν, ο μυστικιστής
Η δούκισσα Αναστασία δεν ήταν η μόνη εξέχουσα προσωπικότητα του θρύλου των Ρομανόφ. Από τους μύθος που περιβάλλουν την οικογένεια, αυτός του Γκριγκόρι Ρασπούτιν, του Ρώσου μυστικιστή που υπηρετούσε ως έμπιστος σύμβουλος του Τσάρου και της τσαρίνας, είναι ένας από τους πιο συναρπαστικούς.
Ο Ρασπούτιν και η τσαρική οικογένεια
Ο Νικόλας Β’ έφερε τον Ρασπούτιν στην ομάδα των ακολούθων του, όταν έμαθε για τις υποτιθέμενες μυστικιστικές δυνάμεις του μοναχού. Ο μοναδικός γιος του τσάρου, ο Αλεξέι, είχε γεννηθεί με μια επικίνδυνη νόσο που κληρονόμησε από την πλευρά της μητέρας του. Απελπισμένος για έναν υγιή απόγονο, ο Νικόλας Β’ ζήτησε την βοήθεια του Ρασπούτιν, αφότου οι θεραπείες των γιατρών φάνηκαν να παρέχουν ελάχιστα αποτελέσματα και φυσικά ανταμείφθηκε για τα φαινομενικά θαυμαστά αποτελέσματα.
Οι ειδικοί ωστόσο, εκτιμούν, ότι η δύναμη του Ρασπούτιν ήταν περισσότερο θέμα χρόνου παρά μαγείας. Ορισμένοι ισχυρίζονται πως ο μοναχός πήγε για να θεραπεύσει τον Αλεξέι όταν γνώριζε ήδη πως το παιδί θα ανάρρωνε σύντομα, ενώ άλλοι λένε πως η δυσπιστία του Ρασπούτιν στη σύγχρονη ιατρική, έσωσε ακούσια τη ζωή του Αλεξέι – ίσως να είχε πείσει τον τσάρο να σταματήσει να δίνει στο παιδί ασπιρίνη, που είναι γνωστό ότι επιδεινώνει την αιμορροφιλία.
Ο μοναχός Ρασπούτιν
Τελικά, ο μοναχός, κέρδισε την εμπιστοσύνη του Ρομανόφ και έγινε μέρος του εσωτερικού κύκλου του τσάρου. Ο Ρασπούτιν μάλιστα λέγεται ότι ήταν ο μυστικός ηγέτης της Ρωσίας – όταν ο Νικόλας ο Β’ έφυγε από την πρωτεύουσα για να επιβλέψει τις προσπάθειες της χώρας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, άφησε την σύζυγό του επικεφαλής. Η τσαρίνα Αλεξάνδρα βασιζόταν στις συμβουλές του Ρασπούτιν και ήταν γνωστό πως ο τελευταίος έβαλε φίλους του σε δημόσια αξιώματα.
Η τσαρίνα Αλεξάνδρα
Πολλοί πίστευαν πως η εμπιστοσύνη του Ρομανόφ στον Ρασπούτιν ήταν αρρωστημένη, καθώς έδειχνε όλο και πιο ενοχλημένος από τους παραδοσιακούς ιερείς. Στις αρχές της ζωής του, ο μοναχός είχε βρεθεί σε μπελάδες με τις αρχές για δημόσια μέθη και κλοπή. Παρά τη θέση του ως σύμβουλος του τσάρου, συχνά εθεάθη να επισκέπτεται πορνεία ενώ οι κατηγορίες για βιασμό και σεξουαλική κακοποίηση τέθηκαν από μέλη της αίρεσής του. Άλλοι αξιωματούχοι τον κατηγόρησαν για υπνωτισμό μελών της βασιλικής οικογένειας για προσωπικό κέρδος. Παρ ‘όλα αυτά, ο Νικόλαος Β και η Αλεξάνδρα τον εμπιστεύτηκαν με τη ζωή τους, πιθανώς από ευγνωμοσύνη για τη βελτίωση της υγείας του γιου τους. Ωστόσο, η περιφρόνηση του κοινού για το Ρασπούτιν διογκώθηκε και έγιναν διάφορες απόπειρες δολοφονίας.
Ο Αθάνατος Ρασπούτιν
Η πρώτη απόπειρα δολοφονίας του πραγματοποιήθηκε από τον Γκουσέβα, έναν αγρότη που μαχαίρωσε τον Ρασπούτιν στο στομάχι. Δυστυχώς, το τραύμα δεν ήταν θανατηφόρο και ο Ρασπούτιν κατάφερε να επιβιώσει μετά από μια επείγουσα χειρουργική επέμβαση στο σπίτι του. Οι φήμες εξαπλώθηκαν πως ο Γκουσέβα το έκανε υπό την καθοδήγηση του Σεργκέι Τρουφάνοβ, έναν πρώην ιερέα που πάλευε να δυσφημίσει τον Ρασπούτιν και να απελευθερώσει τους Ρομανόφ από την επιρροή του. Τα νέα σχετικά με τη πιθανή σύνδεση έφτασαν στα αυτιά των Αρχών, αναγκάζοντας τον Τρουφάνοβ να φύγει στη Νορβηγία, αφήνοντας έτσι τον Ρασπούτιν ελεύθερο να κάνει ότι θέλει σε μια θέση εξουσίας. Μέχρι την ανάρρωσή του όμως, ο Ρασπούτιν, είχε «τραυματιστεί» από την εμπειρία αυτή και είχε αρχίσει να πίνει πολύ.
Σύμφωνα με το θρύλο, η προσπάθεια δολοφονίας του απλώς ενίσχυσε την μυστικιστική εικόνα του Ρασπούτιν. Ιστορίες σχετικά με την εξαιρετική ικανότητά του να επιβιώνει από επιθέσεις βγήκαν στην επιφάνεια και κάποιοι άρχισαν να πιστεύουν πως ο μοναχός ήταν πραγματικά ευλογημένος από τον Θεό. Το να τον σκοτώσει κανείς, λεγόταν τότε, ήταν αδύνατον. Ωστόσο, πολλοί περισσότεροι πίστευαν ότι έπρεπε να πεθάνει και η πλοκή που έβαλε τέλος τελικά στη ζωή του υποτίθεται ότι είναι γεμάτη από περίεργες περιστάσεις.
Το δωμάτιο όπου δολοφονήθηκαν οι Ρομάνοφ και οι τελευταίοι ακόλουθοί τους. Η ταπετσαρία του τοίχου είχε ξεσχιστεί κατά την αναζήτηση σφαιρών από τους ερευνητές το 1919. Οι διπλές πόρτες που οδηγούσαν σε μια αποθήκη είχαν κλειδωθεί κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης
Στις 30 Δεκεμβρίου 1916, ο Ρασπούτιν προσκλήθηκε για τσάι από τον πρίγκιπα Φέλιξ Γιουσούποφ, που υποτίθεται πως είχε ρίξει κυάνιο στο φαγητό και το ποτό του μοναχού. Όταν όμως ο Ρασπούτιν δεν έδειξε κανένα ίχνος αδιαθεσίας, ο Γιουσούποφ του πρόσφερε τρία ποτήρια κρασί με δηλητήριο. Το κρασί και πάλι δεν έκανε τίποτα και τότε ο Γιουσούποφ έπρεπε να καταφύγει σε πιο βίαια μέσα. Πυροβόλησε τον Ρασπούτιν και διέταξε τους άνδρες του να μεταφέρουν το πτώμα του με ένα snowbank. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ρασπούτιν επέστρεψε στη ζωή ξανά, αναγκάζοντας τους δολοφόνους του να τον πυροβολήσουν άλλες δύο φορές: μία στην πλάτη και μία στο κεφάλι. Οι δολοφόνοι, αποφάσισαν να βεβαιωθούν πως και πάλι δεν θα ζωντάνευε, γι’ αυτό και του έκοψαν τα γεννητικά του όργανα, στη συνέχεια τύλιξαν το σώμα του και το έριξαν στον ποταμό Malaya Nevka.
Το πτώμα του Ρασπούτιν
Όταν όμως πραγματοποιήθηκε η νεκροψία στο σώμα του Ρασπούτιν, δεν βρέθηκε κανένα ίχνος δηλητηρίου στο σώμα του, ούτε υπήρχαν πολλά τραύματα από όπλο. Τα αποδεικτικά στοιχεία δείχνουν πως η δολοφονία του ήταν πολύ πιο απλή: ο μοναχός απλά πυροβολήθηκε στο κεφάλι και έπειτα το πτώμα του – εντελώς άθικτο – βυθίστηκε στο ποτάμι. Ο θρύλος του Ρασπούτιν ζει πάντως, ανεξάρτητα από την αλήθεια.
Οι απατεώνες Ρομανόφ
Παρόλο που η υποτιθέμενη επιβίωση της Αναστασίας είναι η ιστορία της ημέρας, αρκετοί ήταν αυτοί που ισχυρίστηκαν πως ήταν άλλα μέλη της οικογένειας Ρομανόφ. Πολλοί ήταν αυτοί που εμφανίστηκαν και ισχυρίστηκαν πως ήταν ο γιος της οικογένειας, Αλεξέι και μεταξύ αυτών ακόμη και ένας πράκτορας της CIA. Όπως και πολλές γυναίκες είπαν ότι ήταν η Αναστασία.
Ο Αυτοκράτορας Νικόλαος Β΄ μαζί με τα παιδιά του και Κοζάκους φρουρούς, φωτογραφημένοι το 1916
Κι εκτός από αγνώστους, καταγράφηκαν τέτοιες περιπτώσεις ακόμη και από μέλη της ίδιας της οικογένειας, όπως ο Ανατόλι Ιονόβ που ισχυρίστηκε πως ήταν ο κρυφός γιος της Αναστασίας.
Η καλύτερη εξήγηση γι’ αυτό, εκτός από το γεγονός ότι οι μπολσεβίκοι έλεγαν ψέματα για την δολοφονία όλων των Ρομανόφ για σχεδόν 10 χρόνια, είναι ότι η οικογένεια άφησε πίσω της ένα σημαντικό πλούτο. Κάθε άτομο που ισχυρίστηκε ότι ήταν ένας επιζών Ρομανόφ, φυσικά διεκδικούσε μέρος της κληρονομιάς. Αρχικά, όλοι αυτοί εμφανίζονταν ως μέλη της οικογένειας θέλοντας απλά να επιστήσουν την προσοχή που θα τραβούσε ένας Ρομανόφ, αλλά όλο και περισσότεροι εμφανίζονταν για τον πλούτο της οικογένειας και τους κρυμμένους θησαυρούς της.
Ο μυστικός πλούτος των Ρομανόφ
Όπως κάθε βασιλική οικογένεια, οι Ρομανόφ είχαν μεγάλο πλούτο, αλλά ο βίαιος τρόπος με τον οποίο χάθηκαν οι Ρομανόφ, κάνει τις ιστορίες για τον χαμένο θησαυρό όλο και πιο δελεαστικές. Η λεηλασία των βασιλικών θησαυρών ήταν σύνηθης σε περιόδους επανάστασης, γεγονός που καθιστά δύσκολη την ολοκλήρωση του παζλ. Κάποια κομμάτια όμως ήρθαν στο φως – όπως ένα από τα οκτώ αυγά Faberge της οικογένειας Ρομανόφ που εμφανίστηκε στην αγορά στη δεκαετία του 2000 – αλλά η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των πλούτων παραμένει ένα μυστήριο.
Ένα από τα αυγά Faberge της οικογένειας Ρομανόφ
Ανάμεσα σε όλες αυτές τις ιστορίες για τον χαμένο θησαυρό, μία από αυτές είναι και η ιστορία του Κονσταντίν Πετσάκος. Ο θρύλος λέει ότι ο Νικόλαος Β’ χώρισε τον θησαυρό των Ρομανόφ σε τρεις συλλογές λίγο πριν την εξορία του στο Τομπόλσκ. Ενώ η KGB κατάφερε να εντοπίσει τις δύο από τις συλλογές, η τρίτη δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, λέγεται ότι ένας από τους σωματοφύλακες του τσάρου ανέθεσε τα κοσμήματα της Αλεξάνδρας, τα τελετουργικά σπαθιά των Ρομανόφ και τα μαχαίρια του Νικόλαου Β’ στον Πετσάκο, κάτοικο του Ομσκ στη Σιβηρία. Χρόνια αργότερα, οι μυστικές υπηρεσίες απήγαγαν τον Πετσάκο και την σύζυγό του και τους βασάνισαν με την ελπίδα να τους αποκαλύψουν πού ήταν ο θησαυρός. Φυσικά δεν έμαθαν τίποτα γιατί ο Πετσάκος τους είπε ότι είχε κρατήσει την υπόσχεσή του προς τον Τσάρο θεωρώντας την ίση με την υπακοή του στο Θεό. Οι έρευνες στο σπίτι της οικογένειας αποδείχτηκαν άκαρπες, αφήνοντας στους ερευνητές δύο πιθανότητες: ότι ο Πετσάκος πήρε το μυστικό στον τάφο του ή ότι ο θησαυρός δεν ήταν αλήθεια.
Ο τόπος ταφής της οικογένειας Ρομανόφ
Με το πέρασμα του χρόνου, οι μύθοι που περιβάλλουν τους Ρομανόφ – της οικογένειάς τους, του εσωτερικού κύκλου τους και του πλούτου τους – ζουν και βασιλεύουν. Μπορεί να έχετε ακούσει κάποιον από αυτούς. Οι μύθοι παραμένουν κατά κάποιον τρόπο, είτε με την εμφάνιση νέων πληροφοριών είτε με την απόλυτη άρνηση κάποιων να δεχτούν τα γεγονότα. Εντέλει, αυτό που έχει σημασία είναι πως πρόκειται για μια καλή ιστορία. Ακόμη και με όλα τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, δεν υπάρχει τίποτα πιο συναρπαστικό από ένα δραματικό – έστω και ανακριβές – ταξίδι μέσα από τις ιστορίες του παρελθόντος.
Φωτογραφίες: Wikipedia, AP
