Στην αρχαιότητα, χρησιμοποιούσαν την άσφαλτο για την ενίσχυση των τειχών, για να τα προφυλάσσουν από την κατάρρευση (άσφαλτα τείχη). Βέβαια με τον όρο άσφαλτο δήλωναν το φυσικό μείγμα που αποτελείται από ασβεστολιθικά ή πυριτικά υλικά. Στην αρχαιότητα το αντλούσαν από την κοιλάδα του Ιορδάνου (άσφαλτος της Ιουδαίας) και από τις όχθες της Νεκρής Θάλασσας (ασφαλτίτις λίμνη). Οι Βαβυλώνιοι και οι Ασσύριοι την χρησιμοποιούσαν για να κατασκευάζουν στεγανά οδοστρώματα. Οι Αιγύπτιοι για να ταριχεύουν τις μούμιες. Οι πρόγονοι μας, για να ενισχύσουν τα τείχη ή για να στεγανώσουν τα πλοία (την αντλούσαν από το Μάραθο, τους Παξούς και τους Αντίπαξους).
Σήμερα, βέβαια, η άσφαλτος παράγεται από απόσταξη του πετρελαίου και η εφαρμογή της, όπως τη γνωρίζουμε εμείς, θα εμφανιστεί μόλις το 1838, που θα κατασκευαστεί το πρώτο πισσάσφαλτο πεζοδρόμιο, στο Παρίσι. Δηλαδή, τα πρώτα δεκαπέντε χρόνια, περίπου, η λέξη “άσφαλτος” προσδιόριζε το πεζοδρόμιο και όχι το δρόμο. Η πρώτη ασφαλτόστρωτος οδός (η Μπερζέρ) θα κατασκευαστεί, και πάλι, στο Παρίσι (1854). Από τότε η εξέλιξη θα είναι ραγδαία σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις.
Ασφαλτόστρωση στο Λονδίνο του 19ου αιώνα
Στην Αθήνα, ο πρώτος ασφαλτόστρωτος δρόμος θα εμφανιστεί το 1905
Μέχρι το 1905 η άσφαλτος δεν είχε ακόμα κάνει την εμφάνισή της στην ελληνική πρωτεύουσα. Τη χρονιά εκείνη, που ανήκε στην δεύτερη περίοδο της δημαρχίας του Σπύρου Μερκούρη, ξεκίνησαν από την οδό Αιόλου τα πρώτα έργα ασφαλτόστρωσης και αργότερα προχώρησαν και στους υπόλοιπους κεντρικούς δρόμους.
Έως εκείνη την στιγμή η πρωτεύουσα πνίγονταν στη σκόνη που γινόταν αφόρητη τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ μόλις έμπαινε χειμώνας, η λάσπη σκέπαζε τα πάντα.
Αν και επρόκειτο για ένα πραγματικά μεγάλο έργο που σηματοδοτούσε την έναρξη μιας νέας εποχής, δεν έλειψαν οι αντιδράσεις. Ο Δημήτρης Λαμπίκης γράφει στο βιβλίο του «τα 100 χρόνια του Δήμου Αθηναίων»: «Αυτοί που αντέδρασαν πρώτοι για το εκτελούμενο έργο ήταν οι αμαξάδες, καθώς οι ρόδες των οχημάτων τους γλιστρούσαν επικίνδυνα στο νέο οδόστρωμα».
Σαν να μην έφτανε αυτό τα τότε σαΐνια της τότε δημοσιογραφίας ανησυχούσαν: «Εξαιτίας του θέρους η άσφαλτος θα ήτο σώμα ενθερμάγωγον και θα μετάβαλλε το κλίμα των Αθηνών εις τροπικόν.»
Οι αντιδράσεις όμως συνεχίστηκαν και από άλλες επαγγελματικές ομάδες. Τότε στην Αθήνα υπήρχαν δεκάδες χαμάληδες, που η δουλειά τους ήταν να σηκώνουν στους ώμους τις καλοντυμένες κυρίες για να περάσουν στην απέναντι πλευρά των λασπωμένων δρόμων ή κάποια πλατείας. Λογικό ήταν αυτοί να μην βλέπουν με καλό μάτι την ασφαλτόστρωση των δρόμων. Αντιθέτως, ένθερμοι υποστηρικτές του έργου ήταν οι σύζυγοι, διότι δεν άντεχαν να βλέπουν αναιδείς χαμάληδες να χουφτώνουν τα καπούλια των γυναικών τους, καθώς τις κουβαλούσαν στους ώμους τους.
Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι η πρώτη ασφαλτόστρωση δρόμου στη χώρα θεωρήθηκε οικονομικό σκάνδαλο. Έκτοτε, όλοι οι δρόμοι που κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα ως τις μέρες μας, κουβαλούν αυτό το προπατορικό αμάρτημα.
Αναφερόμενος ο Λαμπίκης στα διαχειριστικά του έργου, τονίζει ότι υπήρξαν πολλές αμφισβητήσεις για το αν η ανάδοχος εταιρεία τήρησε πλήρως τη συμφωνία που είχε υπογράψει με τον δήμο.
Κάποιος δαιμόνιος δημοσιογράφος μάλιστα, κυνηγός σκανδάλων, στοιχειοθέτησε την κατηγορία με τον ακόλουθο τρόπο: Βύθισε το μπαστούνι του στον καινούριο δρόμο και διαπίστωσε ότι το πάχος της ασφάλτου ήταν μόλις 4 εκατοστά, αντί για οχτώ που προέβλεπε η σύμβαση.
Παρά όμως τις ενστάσεις, παρά τι κακοτεχνίες, οι ασφαλτοστρώσεις συνεχίστηκαν μετά την Αιόλου και σε άλλους δρόμους, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την είσοδο του αυτοκινήτου στην καθημερινότητα του Αθηναίου πολίτη.
Από την οδό Αιόλου ξεκίνησαν τα πρώτα έργα ασφαλτόστρωσης και αργότερα προχώρησαν και τους υπόλοιπους κεντρικούς δρόμους
Ετυμολογία της λέξης
άσφαλτος < σφάλλομαι (καταρρέω, πέφτω)
ομόρριζα: ασφαλής, ασφάλεια, άσφαλτος (αλάθητος) – η φράση ”κανένας δεν είναι άσφαλτος”, είναι σωστή
