Χαίρομαι που έχει ανοίξει ένας διάλογος για τα Μουσεία και από
Ειδικούς. Με αφορμή ένα ενδιαφέρον άρθρο που διάβασα φρέσκο στον
Τοπικό Τύπο της κ. Στέλλας Λιάτου Ιστορικού Αρχαιολόγου, με τίτλο: “Τα
Μουσεία είναι για τους Ανθρώπους” (αναζητήστε το στα Κεφαλονίτικα Νέα
19.11.2019) μου γεννήθηκαν διάφορες σκέψεις.
Πρώτα απ΄όλα σαφώς και συμφωνώ. Είναι για όλους τους ανθρώπους και δεν
είναι φτιαγμένα τα Μουσεία για να απευθυνθούν ειδικά σε ακαδημαικό
κόσμο αλλά και στο μέσο άνθρωπο που δεν μπορεί να προσεγγίσει τον
Πολιτισμό ή την Παιδεία παρά ειδικά με τη ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ, όπως
αντίστοιχα και σε εκείνον που λειτουργεί και “αποδίδει” η μνήμη του
διαμέσω μελέτης και διαβάσματος. Έχοντας στην Ελλάδα ένα εκπαιδευτικό
σύστημα που απορρίπτει όποιον δεν αποδίδει σε φωτογραφική μνήμη
μελέτης του από το βιβλίο έρχεται να συμπληρώσει αυτό το τεράστιο κενό
επιπλέον στη χώρα μας που αφήνει η παιδεία σε όλους αυτούς τους
ανθρώπους στον τομέα καλλιέργειάς τους που δυσφορούν ή δεν μπορούν
βέβαια να πάρουν γνώση από αποτύπωση στη μνήμη τους φωτογραφικά
βιβλίου και τον γραπτό λόγο. Είναι λοιπόν τεράστια η πληθυσμιακή ομάδα
αυτή που έρχεται το Μουσείο να τους δώσει όσα η παιδεία μόνη της ή και
η οικογενειακή παιδεία ενός ανθρώπου δεν μπορεί. Δεν μπορείς να
παραβλέψεις ότι υπάρχει πληθυσμιακή ομάδα μεγάλη που στην Ελλάδα
αντιπαθεί τα Μουσεία και τα Περιφρονεί από πεποίθηση, να μην πω ότι
συμπεριφέρεται η ίδια σαν νεολαία σε κάποιον που προσεγγίζει Μουσεία
με απαξίωσή του και μπούλινγκ ακόμη κι αν οι ίδιοι μικρότεροι που το
κάνουν επισκέφθηκαν Μουσείο με το σχολείο σαν μαθητές δημοτικού. Έχει
συσχετιστεί δηλαδή το Μουσείο με κάτι που ο μέσος νέος άνθρωπος σε
μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα σνομπάρει ο ίδιος και μισεί στον δίπλα του
που εκείνος γίνεται τρόφιμος εκεί ή καλός πελάτης τους επειδή ο
ακαδημαισμός τον απέρριψε εκείνον μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα. Οπότε
το Μουσείο έχει ανάγκη να σκύψει και να γίνει κάτι οικείο και
προσεγγίσιμο σε όλους τους φοβισμένους ανθρώπους, καταφύγιο από τον
αυστηρό ακαδημαισμό που τους τιμωρεί όταν δεν θα τους κάνει πια
φοιτητές.
Σε αυτό που θα διαφωνήσω και μου έκανε εντύπωση στο άρθρο: “Τα Μουσεία
είναι για τους ανθρώπους”, ήταν η αναφορά του στην παράμετρο ότι
χρειάζεται να αυξήσει ένα Μουσείο την Περηφάνεια λόγω Καταγωγής ως
Πολιτισμικό μέλημά του για να βρει ο άνθρωπος την Ταυτότητά του. Ένα
Μουσείο που απευθύνεται σαφώς σε ΟΛΟΥΣ, ανεξαρτήτως
κοινωνικο/οικονομικού επιπέδου, μόρφωσης, φύλου, ηλικίας, δεν ξεχνά να
αντιμετωπίζει και τον ξένο ή τουρίστα σαν κάποιον με ίδιο ακριβώς
δικαίωμα να νιώθει περήφανος και εκείνος για τον άλλον δικό του Τόπο
και την κουλτούρα του. Ένα μουσείο έχει την ίδια Κοινωνική
Λειτουργικότητα για όλους, σαν χώρος που η Τοπική Κοινότητα προσκαλεί
μέσα στους δικούς της πολιτισμικούς κόλπους να αγκαλιάσει τον
Πολιτισμό, να δώσει και τη δική του συνεισφορά στην ανθρωπότητα και
όχι να επισκιάσει ποτέ με την τοπική περηφάνεια τον Πολιτισμό κάποιου
άλλου τόπου. Γι΄αυτό που ανέφερε το άρθρο ασχολούνται όσοι σχεδιάζουν
τα Μουσεία, λέει αλήθεια, από τον ακαδημαικό κόσμο πιθανώς, αλλά το
θέμα είναι να μην ασχολείται ο κάθε άνθρωπος με το τι θα ήθελαν τα
μουσεία να επηρεάσουν σε μας σαν επισκέπτες μέσα στις
ΚοινωνικοΠολιτικές μας προσεγγίσεις.
Σε χώρους Πολιτισμού δεν χωρά ποτέ υψηλότερο επίπεδο που πας να
προβάλεις από τον Πολιτισμό του άλλου επειδή αυτόματα τον προσβάλεις,
αυτό μου λέει η ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ και η εμπειρία. Βέβαια σαν φοιτήτρια
μέσα σε Αρχαιολογικά Μουσεία είχα να ζωγραφίζω δίπλα με άλλους
φοιτητές που μπορεί να ήταν απ΄τη Συρία εκείνοι ή Γαλλία και μια χαρά
τα λέγαμε όσο κάναμε την εργασία μας με μοντέλα Αρχαία γλυπτά. Δεν
συμφωνώ ότι είναι Πολιτισμικός χώρος και φορέας τα Μουσεία που έχουν
ανάγκη να ενισχύσουν την περηφάνεια λόγω καταγωγής αλλά ξέρω ότι το
άρθρο που διάβασα είχε δίκιο ότι γίνεται προπαγάνδα σε αυτά αν το
σχεδιάσεις έτσι. Ο Πολιτισμός και τα Μουσεία δεν μιλάνε αλλιώτικες
γλώσσες αλλά μόνο οι Ξεναγοί τους για να κατανοήσει ο ξένος το
σκεπτικό το ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ενός άλλου Πολιτισμού και το τέχνεργο ή εύρημα
του ΑΛΛΟΥ μέσα στο σύνολο αυτού που λέγεται παγκόσμιος πολιτισμός. Τα
μουσεία είναι φορείς Πολιτισμού ευρύτερα που στεγάζουν στους κόλπους
τους στοιχεία ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ κουλτούρας, ή τέχνης, ή φυσικού και
γεωλογικού πλούτου, ή και διαφορετικότητας έκφρασης πολιτισμού.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ Μουσείων και πανεπιστημίων είναι ένα δικό τους
πρόβλημα που δεν καταλαβαίνω για ποιον λόγο πρέπει να γίνει και δικό
μας μέλημα ενώ πάμε σε ένα μουσείο για να νιώσουμε οικεία σαν
επισκέπτες με ότι έχει να μας προσφέρει ακόμη και μια συνομιλία με τον
δίπλα μας φιλική επειδή είναι τουρίστας και θα σχολιάσουμε το ίδιο
αντικείμενο να ακούσουμε δυο νέες ιδέες.
Αν αγαπάς πολύ τον Τόπο σου δεν χρειάζεσαι να ενισχύσεις την
περηφάνεια καταγωγής σου λόγω Μουσείου επειδή σου περισσεύει αγάπη να
αγκαλιάσεις όλους τους πολιτισμούς σαν να είναι κτήμα σου και έγνοια
σου και εκείνοι το ίδιο, να επιβιώσουν για να πουν τη δική τους
αλλιώτικη ιστορία που αναδεικνύεται ακριβώς επειδή δεν είναι παντού
όμοια. Γι΄αυτό έχει τόσο μεγάλο το ενδιαφέρον σε αυτά όπου κι αν πας
και Μέλημα είναι η διάσωσή τους και διάδοσή τους σε όλους μας επειδή
όλοι μαζί λεγόμαστε ανθρωπότητα. Ο Πολιτισμός δεν πάει ποτέ να
χωρίσει τους ανθρώπους αλλά να τους φέρει κοντά επειδή όλοι οι άλλοι
ασχολούνται να τους διαχωρίσουν σε ράτσες συμπεριλαμβανόμενων και όσων
χρηματοδοτούν Μουσεία ως σπόνσορες. Αν δεν έχει ένας φορέας Κεφαλαίου
συμφέρον ή Πολιτικό ή Οικονομικού κέρδους δεν θα ασχοληθεί να
χρηματοδοτήσει ούτε καν την έρευνα.
Την ταυτότητά του ο άνθρωπος την αντλεί από την πολυπαραγοντική
Παιδεία του και βιωματική του γνώση και όχι από την καταγωγή του αλλά
έχει και το δικαίωμα και ελευθερία να την αντλήσει απ΄όπου νομίζει ότι
τον γεμίζει τον ίδιο και δεν χρειάζεται μεθόδευση νομίζω γι΄αυτό μέσα
απ΄τα Μουσεία του για να θεριεύουμε τον εθνικισμό ενώ θρέφεται από
τόσες άλλες πηγές και το λέω ως αντισωματική άμυνα σε ότι όντως κάνουν
πολλά μουσεία. Βέβαια εμένα το αντικείμενό μου δεν ασχολείται ποτέ με
διαχωρισμούς καταγωγής αλλά η αλήθεια είναι ότι και γι΄αυτό εξαρχής
επέλεξα τέτοιο αντικείμενο.
Για όποιον ανταγωνιστικό λόγο κι αν έχουν φτιαχτεί τα Μουσεία εμείς
έχουμε κάθε λόγο σαν άνθρωποι να το απορρίψουμε σαν ιδέα αν έχουμε ήδη
περάσει μέσα από εκείνη την μυλόπετρα του εκπαιδευτικού συστήματος του
τόσο ανταγωνιστικού και επιβιώσαμε. Είμαστε όλοι επιζώντες από εκείνο
τον πόλεμο και μπορούμε όλοι να τα δούμε δίχως να μας ρωτήσουν στην
είσοδό τους ποια είναι η ταυτότητά μας ή οι πολιτικοκοινωνικές μας
πεποιθήσεις.
Μαρία Μαγουλά
Εξωφυλλο : Φωτογραφία του Τάκη Τόκκα απο το Λαογραφικό Μουσείο της Ιθάκης
