Τα Χριστούγεννα του 1895 κάτι μαγικό συνέβη, κάτι πρωτόγνωρο για την ανθρωπότητα και την ψυχαγωγία της: κάπου 200 άνθρωποι πλήρωσαν εισιτήριο για να δουν αυτό που έμελλε να είναι η πρώτη κινηματογραφική ταινία του κόσμου!
Το ημερολόγιο έγραφε 28 Δεκεμβρίου 1895 όταν οι εργοστασιάρχες, φωτογράφοι, χημικοί και εφευρέτες Ογκίστ και Λουί Λιμιέρ νοίκιασαν μια αίθουσα στο Grand Cafe στο Παρίσι για την πρώτη δημόσια προβολή ταινίας, την πρώτη ουσιαστικά επί πληρωμή επίδειξη της νέας εφεύρεσής τους, που την έλεγαν «κινηματογράφο».
Οι δυο πιονέροι του σινεμά είχαν αποκαλύψει τη μηχανή λήψης και προβολής κινούμενων εικόνων από τον Μάρτιο, τώρα όμως ήταν ώρα να ελέγξουν την εμπορική απήχηση της συσκευής τους, χρεώνοντας για πρώτη φορά αντίτιμο για το θέαμα.
Η από κάθε άποψη ιστορική προβολή περιλάμβανε 10 φιλμάκια, μεταξύ των οποίων και το πρώτο που γύρισαν ποτέ, τους «Εργάτες που φεύγουν από το Εργοστάσιο Λιμιέρ».
Μιλάμε για φιλμ 17 μέτρων, διάρκειας μόλις 50 δευτερολέπτων. Σε εκείνη τη μνημειώδη προβολή οι Λιμιέρ έπαιξαν και το ταινιάκι που είχαν φτιάξει ειδικά για την παρθενική προβολή, την «Έλευση του τρένου στον σταθμό», που όπως θέλει ο θρύλος κατατρομοκράτησε το κοινό και όλοι έτρεχαν πανικόβλητοι να σωθούν από το διερχόμενο τρένο!
Όλα αυτά έκαναν κάποιον στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού να το φυσάει και να μην κρυώνει. Ο Τόμας Έντισον είχε πατεντάρει το δικό του σύστημα προβολής κινούμενης εικόνας, το «κινητοσκόπιο», κάποια χρόνια πρωτύτερα (το 1894 το παρουσίασε στο Παρίσι), μόνο που αυτό δεν ήταν ακριβώς κινηματογράφος, καθώς μόλις ένας θεατής μπορούσε να απολαύσει κάθε φορά το θέαμα. Το οποίο ήταν έτσι αναγκαστικά ιδιωτικό και όχι δημόσιο.
Παρά το γεγονός ότι ο Ογκίστ Λιμιέρ δεν έμεινε ακριβώς εντυπωσιασμένος από τις κινούμενες εικόνες του, λέγοντας το μνημειώδες «ο κινηματογράφος είναι μια εφεύρεση χωρίς μέλλον», ο Λουί συνέχισε να παράγει φιλμάκια με τη γαλλική καθημερινότητα, φτάνοντας τα 1.500 τελικά. Και άνοιξε αναγκαστικά και τις πρώτες κινηματογραφικές αίθουσες στη Γαλλία.
Λίγους μόλις μήνες μετά την αξέχαστη έναρξη της νέας ανθρώπινης ψυχαγωγίας, κάτι επίσης μαγικό συνέβη: την ανακάλυψε η πορνογραφία!
Η παραγωγή των ερωτικών ταινιών αρχίζει λοιπόν σχεδόν ταυτοχρόνως με την έλευση των κινούμενων εικόνων. Και δύο είναι τα πρώιμα ονόματα εδώ, οι Γάλλοι Eugene Pirou και Albert Kirchner. Ο δεύτερος υπέγραφε μάλιστα με ψευδώνυμο, καθώς ήταν γνωστός για άλλα πράγματα και δεν ήθελε να συνδεθεί το όνομά του με την πορνογραφία. Και ο πρώτος όμως πολύ γνωστός και πολυπαινεμένος ήταν, δεν είχε ωστόσο πρόβλημα με την ερωτική βιομηχανία.
Ο Kirchner (με ψευδώνυμο «Léar») σκηνοθετεί λοιπόν ένα 7λεπτο φιλμ για λογαριασμό του Pirou το 1896 με τίτλο «Ώρα ύπνου για τη νύφη» (Le Coucher de la Mariée). Πρωταγωνίστρια ήταν μια γνωστή Γαλλιδούλα των καμπαρέ, η Louise Willy, που θα έκανε κατόπιν και αξιοπρεπή καριέρα στον παραδοσιακό κινηματογράφο, στις πρώτες αυτές ημέρες του βωβού σινεμά. Εδώ εκτελεί ένα στριπτίζ, κάτι τερατωδώς σκανδαλώδες για τα ήθη της εποχής!
Η ταινία ήταν μάλιστα μια από τις πρώτες που γυρίστηκαν σε στούντιο, καθώς ο ανοιχτός χώρος ήταν εξόχως απαγορευτικός για τέτοιες μασκαράτες. Τι παρακολουθούμε; Ένα νιόπαντρο ζευγάρι στη νυφική παστάδα. Εκείνος αρχίζει τις χαριτωμενιές, εκείνη ανταπαντά με νάζια και του ζητά τελικά να απομακρυνθεί για να ξεντυθεί, αφαιρώντας ένα-ένα τα πάμπολλα στρώματα των ρούχων της.
Μόλις 3 από τα 7 λεπτά του ιστορικού πορνό σώζονται σήμερα, καθώς ήταν παραπεταμένο στα υπόγεια του Εθνικού Κέντρου Κινηματογράφου της Γαλλίας για έναν αιώνα, όπως μας λέει ο «Observer», και όταν βρέθηκε τελικά το 1996 η κατάστασή του ήταν κάκιστη. Οι ιστορικοί του κινηματογράφου μας λένε μάλιστα πως το φιλμάκι ήταν κινηματογραφική μεταφορά ενός δημοφιλέστατου σόου του παρισινού μπουρλέσκ, στο οποίο εκτελούσε ξανά η Willy το στριπτίζ.
Στο Olympia Theater της γαλλικής πρωτεύουσας η Willy δεν ξεντυνόταν πάντως ολότελα, όπως στην ταινία. Κάποιες αποσπασματικές αναφορές από την εποχή μας λένε πως το φιλμ περιείχε και πιο «πιπεράτες» προκαταρκτικές περιπτύξεις του ζεύγους, κάτι που δεν μπορεί ωστόσο να επαληθευτεί.
Αυτό που επαληθεύεται όμως είναι η πρωτόγνωρη εμπορική απήχηση της ταινίας! Οι δυο δημιουργοί έβγαλαν μια μικρή περιουσία από την προβολή της στις παρισινές αίθουσες τον Νοέμβριο του 1896 και ένα νέο είδος κινηματογράφου γεννήθηκε, εκεί που δεν είχε γεννηθεί καλά-καλά ο mainstream κινηματογράφος δηλαδή.
Μια μακρά σειρά γάλλων κινηματογραφιστών, μεταξύ αυτών και κορυφαία ονόματα, όπως οι Ζορζ Μελιές και Σαρλ Πατέ, έβαζαν τώρα γυναίκες να γδύνονται μπροστά στη μηχανή λήψης των Λιμιέρ. Και μπορεί σήμερα λίγο γυμνό στο πανί να μην είναι ακριβώς μεγάλη ιστορία, 120 χρόνια πριν ήταν τόσο κολοσσιαίο σκάνδαλο που έφερε ουκ ολίγες φορές εκκλησία και διωκτικές αρχές στο κατόπι των δημιουργών.
Ο κόσμος θα έπρεπε να περιμένει άλλα 14 χρόνια για να δει την πρώτη σεξουαλική πράξη στο πανί…
Η Louise Willy κατέχει πλέον τον ιστορικό τίτλο ως η πρώτη ηθοποιός που εμφανίστηκε γυμνή σε ταινία. Και παρά το γεγονός ότι ξεκίνησε από τα καμπαρέ των Παρισίων και το μπουρλέσκ, μετά το φιλμ συνέχισε την καριέρα της στο mainstream βωβό σινεμά της Γαλλίας.
Η τελευταία ταινία που φέρει το όνομά της στους τίτλους έγινε το 1913. Ο παρτενέρ της, τόσο στην ταινία όσο και το πραγματικό σόου, δεν αναφέρεται ποτέ. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν ωστόσο οι δύο δημιουργοί, καθώς ήταν αμφότεροι μεγάλα ονόματα στον καιρό τους.
Ο Louis Eugene Pirou ήταν πασίγνωστος γάλλος φωτογράφος και κινηματογραφιστής κατόπιν, ιδιαιτέρως γνωστός για τα αιματοβαμμένα καρέ του από την Παρισινή Κομμούνα το 1871. Γεννημένος το 1841, ο Pirou έγινε κάποια στιγμή ο πορτρετίστας των γάλλων διασημοτήτων, όπως του στρατηγού και υπουργού Στρατιωτικών αργότερα Ζορζ Μπουλανζέ, και για τη δουλειά του τιμήθηκε μάλιστα με το χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων το 1889. Ως «φωτογράφος των βασιλιάδων» έμεινε κάπως καυχησιάρικα γνωστός.
Ο πιονέρος της εικόνας ήταν ιδιοκτήτης αρκετών στούντιο φωτογραφίας στο Παρίσι, τόσο γνωστός που κάποιοι έκλεψαν το όνομά του και άνοιξαν μια δική τους εταιρία με το όνομά του, πυροδοτώντας μια μακρά δικαστική διαμάχη. Στη Διεθνή Έκθεση του 1889, ο Pirou είδε μια παρουσίαση του Εtienne-Jules Marey και της δικής του «χρονοφωτογραφίας», μιας μεθόδου προβολής κινούμενης εικόνας.
Είχε ήδη κολλήσει το μικρόβιο του σινεμά δηλαδή όταν παρακολούθησε εκείνα τα ταινιάκια των Λιμιέρ και ήξερε πια τι πρέπει να κάνει. Αγόρασε τον απαιτούμενο εξοπλισμό το 1896 και με τον υπάλληλό του Albert Kirchner άρχισαν από το καλοκαίρι να κινηματογραφούν σκηνές της παρισινής καθημερινότητας, αλλά και διάφορα κοινωνικά γεγονότα, όπως για παράδειγμα την επίσκεψη του τσάρου Νικολάου Β’ στο Παρίσι τον Οκτώβριο του 1896.
Μετά νοίκιασε ένα υπόγειο γνωστής καφετέριας σε κεντρική πλατεία της πόλης, το μετέτρεψε σε «Κινηματογράφο Eugene Pirou» και άρχισε από τον Απρίλιο του 1896 να χρεώνει εισιτήριο για τις δικές του ταινίες. Μέσα σε λίγους μήνες, στράφηκε και στην πορνογραφία, καθώς είδε ότι τίποτα δεν γέμιζε την αίθουσά του όσο το ενήλικο κοινό.
Η δίψα του για ακόμα καλύτερη ποιότητα προβολής τον έφερε μάλιστα στα τέλη της ίδιας χρονιάς να επικοινωνήσει με την Eastman Kodak αλλά και τον ίδιο τον Έντισον, ζητώντας καλύτερα συστήματα. Ο Έντισον δεν είχε σημειώσει και καμιά μεγάλη πρόοδο με το «Vitascope» του, κι έτσι ο Pirou στράφηκε στον άλλο πιονέρο του σινεμά, τον Henri Joly, ζητώντας του βελτιωμένη εικόνα χωρίς τρεμοπαίξιμο.
Δύο από τα τρία διπλώματα ευρεσιτεχνίας που πήρε το 1896 ο εφευρέτης Joly για το σινεμά (κάμερα, προτζέκτορας με ψευδαίσθηση του βάθους και μια τεχνική για την εξάλειψη του τρεμοπαίγματος) είχαν πολύ Pirou εντός τους!
Όλα αυτά τον μετέτρεψαν στον πρώτο σοβαρό ανταγωνιστή των Λιμιέρ στη Γαλλία. Και όταν λέμε όλα, εννοούμε τα πορνογραφικά του φιλμ. Βλέπετε το πρώτο κινηματογραφικό στριπτίζ έκανε τόση εντύπωση στο γαλλικό κοινό που ο Pirou άνοιξε δύο ακόμα αίθουσες στο Παρίσι ειδικά για τα «ροζ» φιλμ του, την ίδια ώρα που αυτά προβάλλονταν τις μεταμεσονύκτιες ώρες και στο περίφημο καζίνο της Νίκαιας.
Μέσα σε λίγους μήνες, οι ερωτικού περιεχομένου ταινίες του είχαν περάσει τα σύνορα της Γαλλίας, οι προβολές τους δεν γίνονταν όμως χωρίς αντιδράσεις. Μια τέτοια αποσύρθηκε άρον-άρον από κινηματογράφο του Λονδίνου τον Ιανουάριο του 1897, έπειτα από θύελλα διαμαρτυρίας των καθωσπρέπει πολιτών.
Όσο για τον βασικό του συνεργάτη, τον Léar, αυτός ήταν επίσης γνωστός φωτογράφος, κατασκευαστής κινηματογραφικού εξοπλισμού και σκηνοθέτης. Και έμεινε στην Ιστορία τόσο για το πρώτο ερωτικό φιλμ όσο και το πρώτο… θρησκευτικό! Ναι, ο άνθρωπος που χάρισε στην ανθρωπότητα την πρώτη τσόντα έφτιαξε επίσης και την πρώτη ταινία για τα Θεία Πάθη του Ιησού. Την επόμενη κιόλας χρονιά!
Ο Albert Kirchner είχε επίσης στο ενεργητικό του τρεις πατέντες για μια βελτιωμένη μηχανή προβολής (Biographe Français Léar), περίφημη στην εποχή της, την οποία κατασκεύαζε μέσω μιας εταιρίας που είχε ιδρύσει με δυο χρηματοδότες. Την ώρα που ως Léar υπέγραφε τις «ροζ» ταινίες του Pirou, ως Kirchner συνεργαζόταν με τον διαπρεπή ιστορικό (και ιστορικό του σινεμά αργότερα) Michel Coissac για τα πρώτα «Πάθη του Χριστού».
Δώδεκα σκηνές όλες κι όλες, διάρκειας 5 λεπτών, ήταν ωστόσο το πρώτο φιλμ με βιβλικό θέμα. Το οποίο έκανε επίσης πολύ μεγάλη αίσθηση, πυροδοτώντας το ενδιαφέρον κοινού και δημιουργών για θρησκευτικές ταινίες από πολύ νωρίς. Τον Φεβρουάριο του 1898 η ταινία παίχτηκε στις ΗΠΑ και παρουσιάστηκε σε εκκλησίες από τον αιδεσιμότατο Thomas Dixon, τον συγγραφέα του «The Clansman», πάνω στο οποίο θα βάσιζε ο Γκρίφιθ τη «Γέννηση ενός έθνους» του.
Θέλετε και το καλύτερο; Ότι την ώρα που η γαλλική καθολική εκκλησία είχε κηρύξει σταυροφορία κατά του σκανδαλιάρη Léar, ήταν ο βασικός χρηματοδότης του «Passion du Christ» του Kirchner! Ακόμα χειρότερα, ο σκηνοθέτης συνεργάστηκε το 1897 και με έναν ιερέα (Father Bazile) αποδίδοντας μια σειρά από ανάλαφρα εκπαιδευτικά και προπαγανδιστικά φιλμάκια υπέρ του χριστιανισμού.
Για να αποσυνδεθεί μάλιστα το σοβαρό όνομά του από τον υπονομευτή των χρηστών ηθών Léar, το 1901 μετέφερε τις πορνογραφικές δραστηριότητές του στο Κάιρο, ιδρύοντας εκεί την εταιρία παραγωγής ενήλικου περιεχομένου Lear and Co.
Μέσα σε λίγους μήνες θα βρισκόταν στο στόχαστρο των αιγυπτιακών διωκτικών αρχών γιατί έκανε εξαγωγή πορνογραφικού περιεχομένου στην Ευρώπη…
