Ξέρετε τι είναι η Ιατρική Ακριβείας (Precision Medicine)???

Του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά

Ενώ πολλοί άνθρωποι αναγνωρίζουν τη σημασία της πρόληψης, ταυτόχρονα αποφεύγουν να κάνουν εξετάσεις από το φόβο μήπως εντοπιστεί κάτι σοβαρό για την υγεία τους.

Δεν τους αδικώ και μπορώ να καταλάβω απόλυτα πώς νιώθουν.

Το ανθρώπινο σώμα έχει την τάση να είναι υγιές
Η αλήθεια όμως είναι ότι ο ανθρώπινος οργανισμός δεν έχει την τάση να νοσήσει όπως μπορεί να πιστεύουμε. Το  αντίθετο μάλιστα.

Η βασικότερη αρχή της ιατρικής όπως αυτή δηλώθηκε από τον Ιπποκράτη και καθορίζει την άσκηση της ιατρικής μέχρι σήμερα, είναι το: “Οφελέειν ή μη Βλάπτειν.” Με βάση αυτή την αρχή, προκύπτει ότι όταν ο γιατρός προξενεί μεγαλύτερο όφελος παρά βλάβη ο ασθενής θεραπεύεται. Αυτό προϋποθέτει λοιπόν, ότι το σώμα έχει την τάση να ισορροπήσει στην καλύτερη δυνατή κατάσταση υγείας που μπορεί να επιτύχει, υπό τις συνθήκες που λειτουργεί.

Πράγματι το ανθρώπινο σώμα είναι γενετικά προγραμματισμένο να είναι  υγιές. Κοβόμαστε στο δέρμα και αυτό επουλώνεται, οι άκρες ενός οστού που έσπασε συγκολλούνται και πάλι αν παραμείνουν ακίνητες, το σημείο που κάνει τομή ένας χειρουργός επουλώνεται ξανά κ.ο.κ.  Καμία ιατρική πράξη δεν θα ήταν εφικτή αν ο ανθρώπινος οργανισμός δεν είχε αυτή τη θαυμαστή ιδιότητα. Πολύπλοκοι μηχανισμοί βρίσκονται σε συνεχή λειτουργία αποκαθιστώντας βλάβες σε μοριακό, γενετικό και κυτταρικό επίπεδο.

Καθημερινά διορθώνονται πάνω από 10.000 βλάβες σε επίπεδο DNA, ανά κύτταρο! Σε αυτή την ιδιότητα των κυττάρων και του οργανισμού βασίζεται η έννοια της πρόληψης.

Γιατί νοσούμε λοιπόν;
Εφόσον το σώμα μας έχει την τάση να είναι υγιές, πώς συμβαίνει και αρρωσταίνουμε;

Μπορούμε να συνοψίσουμε τα αίτια νόσου σε δύο παράγοντες:

1. Η ταχύτητα με την οποία προκύπτει βλάβη στο σώμα μας είναι μεγαλύτερη από αυτή που καταφέρνει να διορθώσει.
2. Το σώμα δεν έχει επαρκή συστατικά για να ολοκληρώσει τις διαδικασίες επούλωσης.

Παραδείγματα βλάβης είναι το κάπνισμα, η κατάχρηση του αλκοόλ, το στρες, παθογόνοι μικροοργανισμοί, έκθεση σε ακτινοβολία ή τοξικούς παράγοντες, κακή διατροφή.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 80% των αιτιών που προκαλούν χρόνια νοσήματα συνδέονται με τον τρόπο ζωής, τη διατροφή και το περιβάλλον.

Αυτοί οι παράγοντες ονομάζονται μεταβλητοί και αυτό σημαίνει ότι είναι στο χέρι μας να τους επηρεάσουμε σε σημαντικό βαθμό. Είτε θετικά είτε αρνητικά.

Συνοψίζοντας, το ανθρώπινο σώμα έχει την τάση να είναι υγιές και είναι κυρίως στο χέρι μας να κάνουμε επιλογές που προωθούν την υγεία. Πώς όμως να επιλέξει κανείς; Τι είναι πραγματικά υγιεινό; Και αν κάτι είναι υγιεινό για κάποιον ισχύει αυτό και για κάποιον άλλον;

Η αλήθεια είναι ότι ο καθένας από εμάς είναι μια μοναδική βιολογική οντότητα και διαφορετικές επιλογές είναι υγιεινές για διαφορετικούς ανθρώπους.

Ειδικές εξετάσεις έρχονται να δώσουν απαντήσεις στο τι χρειάζεται ο κάθε οργανισμός για να λειτουργεί στην καλύτερη δυνατή κατάσταση υγείας.

1. Νέες εξετάσεις παρέχουν στοιχεία για την επίδραση του τρόπου ζωής στην υγεία, αντί να επικεντρώνονται στη διάγνωση νόσου
Μέχρι πρόσφατα η πλειοψηφία των διαθέσιμων εξετάσεων αφορούσε στη διάγνωση νόσου. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που πολλοί άνθρωποι τις αποφεύγουν. Και η ουσιαστική συμβολή τους στην πρόληψη φαίνεται να είναι χαμηλή, σύμφωνα με μελέτες (*).

Ωστόσο, νέες προηγμένες εξετάσεις (*) αντί να στοχεύουν στη διάγνωση κάποιας νόσου, εντοπίζουν την επίδραση του περιβάλλοντος, του τρόπου ζωής, της διατροφής και των ελλείψεων στην υγεία μας. Αυτό σημαίνει ότι η προσοχή μας επικεντρώνεται στη βελτίωση της υγείας και όχι στη νόσο.

2. Εξατομικευμένες αγωγές με Ιατρική Ακριβείας
Τέτοιες εξετάσεις είναι εργαλεία της σύγχρονης ιατρικής προσέγγισης που ονομάζεται Ιατρική Ακριβείας (Precision Medicine) και επιτρέπουν στο γιατρό να παρέχει στο κάθε άτομο εξατομικευμένες οδηγίες που αφορούν στην πρόληψη αλλά και στην αποτελεσματικότερη θεραπεία χρόνιων νοσημάτων όπως είναι ο διαβήτης, οι καρδιολογικές παθήσεις, ο καρκίνος και τα αυτοάνοσα νοσήματα.

Μέχρι σήμερα οι θεραπείες ήταν ενιαίες και αφορούσαν όλους τους ασθενείς που είχαν παρόμοια συμπτώματα ή έπασχαν από την ίδια πάθηση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα στοιχεία για τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες προέρχονται από μεγάλες κλινικές μελέτες που προτείνουν τελικά τις αγωγές που φέρνουν τα καλύτερα αποτελέσματα στο «μέσο ασθενή».

Ο κάθε ασθενής όμως, είναι μια μοναδική βιολογική οντότητα που αλληλοεπιδρά με το περιβάλλον και χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση σε διαφορετικές στιγμές στη ζωή του. Αυτή η ανάγκη της εξατομίκευσης των θεραπειών οδήγησε στην Ιατρική Ακριβείας.

Η νέα προσέγγιση της Ιατρικής Ακριβείας συλλέγει στοιχεία από:

• το DNA
• τον τρόπο ζωής και τη διατροφή
• το ιατρικό ιστορικό
• το μικροβίωμα (το σύνολο των μικροβίων που υπάρχουν φυσιολογικά στον οργανισμό)
• τους μεταβολίτες (μικρά μόρια που συμμετέχουν στις χημικές αντιδράσεις που μας κρατούν στη ζωή)

με στόχο να παρέχει εξατομικευμένες θεραπείες και συστάσεις, κομμένες-ραμμένες στον κάθε ασθενή.

Η παραπάνω προσέγγιση επιτρέπει να διαχειριστεί κανείς τους πραγματικούς αιτιολογικούς παράγοντες που οδηγούν σε νόσο, αντί να διαχειρίζεται μόνο τα συμπτώματα της νόσου, αφού αυτή εμφανιστεί.

3. Σύγχρονες αναλύσεις ανιχνεύουν διαταραχές σε μοριακό επίπεδο χρόνια πριν την εκδήλωση νόσου
Όπως ανέφερα παραπάνω, η μέχρι σήμερα πρόληψη περιοριζόταν στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Σίγουρα αυτό είναι σημαντικό. Όσο πιο νωρίς διαγνώσει κανείς μια νόσο τόσο περισσότερες είναι οι επιλογές παρέμβασης και βελτιώνεται αντίστοιχα και η πορεία της υγείας μακροπρόθεσμα.

Η μέτρηση όμως μικρών μορίων, παρέχει στοιχεία στο γιατρό και στον ασθενή πολύ πριν την εμφάνιση μιας νόσου. Σε άρθρο του περιοδικού της Ιατρικής Σχολής του Harvard (*) αναφέρεται ότι οι εξετάσεις μεταβολομικής ανιχνεύουν ανισορροπίες σε μοριακό επίπεδο χρόνια πριν την εκδήλωση νόσου.

Στο σώμα μας συμβαίνουν χιλιάδες χημικές αντιδράσεις που μας διατηρούν στη ζωή. Σε αυτές τις χημικές αντιδράσεις συμμετέχουν πολύ μικρά μόρια που δεν είναι εφικτό να μετρηθούν μέσα από τις κοινές εργαστηριακές εξετάσεις. Την τελευταία όμως 20ετία τεχνολογικές εξελίξεις έχουν καταστήσει δυνατή τη μέτρηση αυτών των μορίων, που ονομάζονται μεταβολίτες και παρέχουν στοιχεία για:

• τις ελλείψεις του οργανισμού
• την ικανότητα του οργανισμού να διαχειριστεί φλεγμονές
• διαταραχές στο μικροβίωμα
• τις ουσίες που ρυθμίζουν τη διάθεση και ελέγχουν το ορμονικό σύστημα όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και η αδρεναλίνη
• το μεταβολισμό των λιπιδίων
• το μεταβολισμό των πρωτεϊνών
• το μεταβολισμό των ζαχάρων
• τους μηχανισμούς παραγωγής ενέργειας του οργανισμού
• την οξείδωση και την αντιοξειδωτική ικανότητα
• το ρυθμό γήρανσης
• την επίδραση και αποτελεσματικότητα παρεμβάσεων που αφορούν στον τρόπο ζωής, στη διατροφή, στη διόρθωση των ελλείψεων και σε φαρμακευτικές αγωγές.

Με τα συγκεκριμένα στοιχεία στη διάθεση του γιατρού δεν χρειάζεται να περιμένει κανείς να αρρωστήσει, και να προσπαθήσει στη συνέχεια να αλλάξει την πορεία της υγείας του.

Οι εξετάσεις της Ιατρικής Ακριβείας δίνουν διαφορετική οπτική στην πρόληψη και προστίθενται στη φαρέτρα των γιατρών ως επιπλέον εργαλεία για καλύτερη υγεία και μακροζωία.

Στην Υγειά Σας!