Τρικούβερτα γλέντια με αμέτρητο κόσμο, παραδοσιακά όργανα και μουσικές, χορούς και τραγούδια, τραπέζια γεμάτα με τοπικά εδέσματα, που διαφοροποιούνται από τόπο σε τόπο, και το κρασί να ρέει άφθονο σε γραφικές πλατείες με αιωνόβιους πλατάνους, από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες που αντιπροσωπεύουν την έννοια του πανηγυριού. Αποτυπώνοντας με τον πιο αυθεντικό τρόπο την πολιτισμική ταυτότητα και ιδιοσυγκρασία του κάθε τόπου, από τα παλιά ακόμη χρόνια, τα πανηγύρια αποτελούσαν έναν τρόπο ξεγνοιασιάς και μια ευκαιρία διασκέδασης και στιγμιαίας απομάκρυνσης από την αγχώδη και κουραστική καθημερινότητα.
Αφιερωμένα στη μνήμη κάποιου αγίου πραγματοποιούνταν, και συνεχίζουν μέχρι σήμερα να πραγματοποιούνται, μία μέρα πριν ή ανήμερα του εορτασμού του αγίου, αποτελώντας μια πολύ καλή αφορμή για κοινωνικοποίηση και συνεύρεση των κατοίκων του κάθε τόπου όπου διοργανώνονταν. Λόγω της ιδιαιτερότητάς τους να πραγματοποιούνται σε ανοιχτούς χώρους, είθισται να διοργανώνονται κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν και οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν. Από τα πιο διάσημα, λοιπόν, αυτά της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονα, του προφήτη Ηλία και του Σωτήρος και, τελευταίο και σπουδαιότερο, εκείνο της Παναγίας.
Με την πανδημία του κορονοΐου, ωστόσο, να έχει δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα, επηρεάζοντας την καθημερινότητα όλης της ανθρωπότητας, άγνωστο είναι το τι μέλλι γενέσθαι, ακόμα, με τα πανηγύρια στην Ελλάδα αυτό το καλοκαίρι. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο θυμόμαστε τα πιο σημαντικά από αυτά και παίρνουμε μέρος, νοητά, στους λαμπρούς εορτασμούς τους.
Πανηγύρι Προφήτη Ηλία- Αγιάσος
Ένα από τα σπουδαιότερα πολιτιστικά δρώμενα στο νησί της Λέσβου λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο στις 19 Ιουλίου, με τις ρίζες του να μας ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο, πριν ακόμη την απελευθέρωση του νησιού από τους Τούρκους. Με ιδιαίτερη λαμπρότητα, λοιπόν, το τριήμερο 18,19, 20 Ιουλίου διοργανώνονται εκδηλώσεις για να τιμήσουν την μνήμη του Προφήτη Ηλία, οι οποίες καταλήγουν το βράδυ σε ολονύχτιο γλέντι με ζωντανή μουσική και παραδοσιακό φαγητό, που ξεσηκώνει τα πλήθη.
Από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του συγκεκριμένου πανηγυριού η παρέλαση αλόγων στο χωριό (και η βράβευση του ωραιότερου το τελευταίο βράδυ), μια αναβίωση εθίμου από τα πολύ παλιά χρόνια όταν την παραμονή του Προφήτη Ηλία οι άντρες μόνο του χωριού ανέβαιναν με τα άλογά τους στον Όλυμπο, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται μέχρι και σήμερα η εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Μία διαδικασία κατά την οποία οι άντρες έδειχναν την ομορφιά και την λεβεντιά τους, ντυμένοι και στολισμένοι με τα καλά τους παντελόνια και πουκάμισα, με μοναδική παρέα τα, επίσης, στολισμένα ζώα.
Πανηγύρι Αγ. Μαρκέλλας- Χίος
Μέχρι την δεκαετία του 1960 το πανηγύρι της Αγίας Μαρκέλλας στη Χίο συγκρινόταν σε μεγαλοπρέπεια και απήχηση με εκείνο της Παναγίας στην Τήνο, ενώ χαρακτηριζόταν ως ένα μεγάλο κοινωνικό γεγονός όχι μόνο για το νησί, αλλά για ολόκληρη την Ελλάδα. Πλήθος κόσμου συνέρρεε στο νησί προκειμένου να προσκυνήσει την εικόνα της Αγίας, η οποία μαρτύρησε σε πολύ μικρή ηλικία, βρίσκοντας φρικτό θάνατο από τον ίδιο της τον πατέρα. Ο ίδιος την αποκεφάλισε και πέταξε το κεφάλι της στα θάλασσα, ενώ στο σημείο που βρισκόταν η βάτος όπου κρύφτηκε η Αγία χτίστηκε ο ναός της μονής.
Το πανηγύρι πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 22 Ιουλίου, προς τιμήν της χιώτισσας Αγίας (η καταγωγή της ήταν από την Βολισσό) στην ομώνυμη μονή, 6 χλμ. από τη Βολισσό και περίπου 45 χλμ. από την πόλη της Χίου. Πρόκειται για το πιο διάσημο και μεγαλοπρεπέστερο πανηγύρι του νησιού, με τους πιστούς να ανεβαίνουν με τα πόδια μέχρι τη μονή και στο πλαίσιο των εορτασμών να φτιάχνουν κέρινες κλωστές με τις οποίες ζώνουν τον ναό. Αξίζει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με την παράδοση ανήμερα του εορτασμού της Αγίας Μαρκέλλας η θάλασσα παίρνει ένα σκούρο κόκκινο χρώμα, όπως το αίμα της Αγίας Μαρκέλλας.
Πανηγύρι Αγ. Παντελεήμονα- Αμύνταιο
Δύο ημέρες διαρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις στο Αμύνταιο της Φλώρινας, προς τιμήν του Αγίου Παντελεήμονα. Τα έθιμα ξεκινούν κάθε χρόνο την παραμονή της 27ης Ιουλίου, ημέρα εορτασμού του Αγίου, στον περίβολο της εκκλησίας όπου θυσιάζεται ένα κουρμπάνι (μοσχάρι), το οποίο εν συνεχεία μαγειρεύεται σε μεγάλα καζάνια και διανέμεται στους κατοίκους και τους επισκέπτες του χωριού. Το γλέντι ξεκινάει μετά τον Εσπερινό της Παραμονής, ενώ ταυτόχρονα ξεκινούν και διάφορες εκδηλώσεις όπως μουσικοχορευτικές παραστάσεις, συναυλίες κ.α. Ανήμερα της γιορτής του Αγίου το γλέντι διαρκεί μέχρι πρωίας, ενώ τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν οι παραδοσιακές μουσικές και χοροί.
Πανηγύρι Μεταμόρφωσης Σωτήρος, Καλύβια
Κάθε χρόνο στις 5 Αυγούστου, πλήθος κόσμου από κάθε γωνιά της Αττικής συρρέει στην κεντρική πλατεία των Καλυβίων, για να πάρει μέρος στους εορτασμούς προς τιμήν της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Το πανηγύρι που διοργανώνεται με μεγάλη επιτυχία τα τελευταία χρόνια διαρκεί δύο ημέρες και ξεκινάει την παραμονή της 6ης Αυγούστου στον αύλειο χώρο της εκκλησίας της Μεταμόρφωσης, με γλέντια και χορούς παρουσία παραδοσιακής ορχήστρας και τραγουδιστών. Οι παρευρισκόμενοι διασκεδάζουν με την ψυχή τους, ακολουθώντας το ρυθμό των παραδοσιακών τραγουδιών, που καλύπτουν μια μεγάλη γκάμα -δημοτικά, αρβανίτικα, νησιώτικα- ενώ στρώνονται μεγάλα τραπέζια για φαγοπότι μέχρι πρωίας.
Πανηγύρι Παναγίας Σουμελάς, Βέροια
Το σύμβολο των Ποντίων στην Καστανιά, στις πλαγιές του όρους Βερμίου, στη Βέροια, κάθε χρόνο ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου κατακλύζεται με χιλιάδες πιστούς από κάθε γωνιά της Ελλάδας που καταφτάνουν εδώ για να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Το μεγάλο πανηγύρι που στήνεται στο χώρο της Παναγίας Σουμελάς, της Παναγίας των Ποντίων, είναι μοναδικό σε όλο τον ελλαδικό χώρο, καθώς τα έθιμα και οι παραδόσεις του ποντιακού ελληνισμού έχουν την τιμητική τους. Μέσα σε μια έντονα θρησκευτική και συναισθηματική ατμόσφαιρα οι ποντιακοί χοροί δίνουν το έναυσμα για το πολύωρο γλέντι που ξεκινά, ανάμεσα στις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται προς τιμήν της Παναγίας.
Πανηγύρι Κοίμησης Θεοτόκου, Κυκλάδες
Η λέξη Δεκαπενταύγουστος στην Ελλάδα είναι απόλυτα συνυφασμένη με το πανηγύρι. Και κυρίως στα ελληνικά νησιά. Δεν υπάρχει νησιωτικός προορισμός στη χώρα που την συγκεκριμένη μέρα να μην πανηγυρίζει, είτε με παραδοσιακές μουσικές και χορούς, είτε με ιδιαίτερα ήθη και έθιμα που ξεχωρίζουν για την μοναδική ατμόσφαιρά τους, που παρασέρνει τους επισκέπτες τους σε ασταμάτητα γλέντια μέρχρι πρωίας.
Από τα πιο χαρακτηριστικά όλων εκείνο της Παναγίας της Τήνου, με τις εκδηλώσεις να διαρκούν μέχρι τις 23 Αυγούστου και ταυτόχρονα να τιμάται και η επέτειος της βύθισης του αντιτορπιλικού Έλλη στις 15 Αυγούστου του ’40 από τους Ιταλούς. Χοροί με παραδοσιακές φορεσιές υπό τους ήχους του βιολιού, του λαούτου και της τσαμπούνας κυριαρχούν στο ορεινό χωριό Φιλώτι στη Νάξο, ενώ στην Αμοργό άφθονη Αμοργιανή ψημένη ρακή συνοδεύει το παραδοσιακό κοκκινιστό κρέας με πατάτες που σερβίρεται στην Παναγία την Πανοχωριανή, όπου οι πιστοί φτάνουν καβάλα σε γαϊδουράκια.
Το μεγάλο γεγονός του νησιού για την Πάρο αποτελεί ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου στην Παροικιά, όπου πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στην Παναγία Εκατονταπυλιανή, τόσο για την περιφορά της εικόνας, όσο και για το παραδοσιακό γλέντι που διοργανώνεται με μπόλικο κρασί και τοπικούς μεζέδες.
Πανηγύρι Λαγκάδας, Ικαρία
Αδιαμφισβήτητα και χωρίς δεύτερη σκέψη το πανηγύρι «σταρ», με μια μικρή δόση υπερβολής, της χώρας δεν είναι άλλο από αυτό που διοργανώνεται στη Λαγκάδα Ικαρίας. Για πολλούς, μάλιστα, αποτελεί και λόγο για να επιλέξει κανείς το νησί του Αιγαίου για τις καλοκαιρινές διακοπές του. Έχοντας εξελιχθεί σε «θεσμό» του νησιού, προσελκύει αμέτρητους επισκέπτες κάθε ηλικίας, ντόπιους αλλά και τουρίστες, οι οποίοι έρχονται στην Ικαρία για να βιώσουν αυτήν την μοναδική εμπειρία ζωής.
Αν ρωτήσετε κάποιον που έχει πάρει μέρος στο συγκεκριμένο πανηγύρι, θα σας πει ότι είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς τα συναισθήματα που βιώνει εδώ, και μάλιστα όλα στον υπερθετικό βαθμό. Το μεγαλύτερο και δημοφιλέστερο πανηγύρι της χώρας είναι εκστατικό και παρασέρνει μικρούς και μεγάλους σε ασταμάτητο χορό κάτω από πλατάνια, στον περιβάλλοντα χώρο του ξωκλησιού του χωριού, από το μεσημέρι, μέχρι το άλλο πρωί. Οι προετοιμασίες ξεκινάνε μέρες πριν, ενώ ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου νωρίς το πρωί πραγματοποιείται η Θεία Λειτουργία με κάθε επισημότητα.
Ταυτόχρονα οι διοργανωτές προετοιμάζονται πυρετωδώς για να είναι όλα έτοιμα, στην παραμικρή τους λεπτομέρεια, και ο κόσμος να απολαύσει το καθιερωμένο κατσικάκι που βράζει σε μεγάλα καζάνια, καθώς και το περίφημο ζουμί, το πρώτο πιάτο που σερβίρεται και γίνεται πραγματικά ανάρπαστο. Το χαρακτηριστικό κόκκινο ικαριώτικο κρασί ρέει άφθονο και όλοι περιμένουν με ανυπομονησία το άκουσμα του πρώτου ικαριώτικου που αποτελεί και το σινιάλο για το ασταμάτητο και πρωτοφανές γλέντι που θα ακολουθήσει μέχρι το επόμενο πρωί.
