Είναι ο έρωτας εθισμός; Είναι έρωτας ή πόθος; Τι συμβαίνει στην αρχή της σχέσης και πως εξελίσσεται ο έρωτας στο πέρασμα των χρόνων; Τι συμβαίνει μέσα στο μυαλό μας; Οι ειδικοί εξηγούν.
Ο έρωτας, λένε ότι είναι σαν μια μορφή εθισμού, μια εξάρτηση και σύμφωνα με ορισμένους νευροεπιστήμονες, έχουν δίκιο. Τι συμβαίνει λοιπόν στο μυαλό μας όταν ερωτευόμαστε;
Η ρομαντική αγάπη μπορεί να απελευθερώσει τόσους πολλούς ‘‘χαρούμενους’’ νευροδιαβιβαστές στο αίμα του ατόμου, σε σημείο που οι επιδράσεις μπορεί να ξεπεράσουν ακόμη και κάποιες φαρμακευτικές ουσίες. Τα ακόλουθα λοιπόν συμβαίνουν στον εγκέφαλό ενός ατόμου όταν έχει ‘‘κολλήσει’’ (εκλαϊκευμένος αδόκιμος όρος) με αυτόν τον ξεχωριστό κάποιον/α.
Η αρχή
Όταν έχει ‘‘πεταλούδες’’ στο στομάχι του ένα άτομο μετά τη γνωριμία κάποιου νέου προσώπου, τα επίπεδα της ντοπαμίνης υπερχειλίζουν. Όλη αυτή η ντοπαμίνη δίνει μια επιπλέον συγκίνηση όταν συναντά το αγαπημένο πρόσωπο που γνώρισε πρόσφατα, δημιουργώντας μια έντονη λαχτάρα να είναι συχνά γύρω του. Μια νευροτροπίνη που ονομάζεται αυξητικός παράγοντας των νεύρων συνοδεύει όλη αυτή την ευφορία και αυξάνει τη συναισθηματική εξάρτηση του ατόμου.
Επιπλέον, τα επίπεδα της σεροτονίνης παρουσιάζουν μια πτώση, η οποία κινητοποιεί την ορμή για επιθυμία. Το χημικό αυτό κοκτέιλ είναι ο λόγος για τον οποίο τα ερωτοχτυπημένα ζευγάρια μπορεί να είναι τόσο ξετρελαμένα ο ένας με τον άλλο. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι χημικές συγκεντρώσεις που ζυμώνονται στους εγκεφάλους των ερωτευμένων στην αρχή, είναι παρόμοιες με εκείνες των ατόμων που πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Είναι έρωτας ή πόθος;
Η ρομαντική αγάπη καθοδηγείται σε μεγάλο βαθμό από το συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου, το μεταιχμιακό σύστημα. Εν τω μεταξύ, ο πόθος, δηλαδή η έντονη επιθυμία, ελέγχεται από το ενδοκρινικό σύστημα. Τα μέρη του υποθαλάμου προετοιμάζουν το σώμα για σεξουαλική επαφή, ενώ οι στεροειδείς ορμόνες ενισχύουν τη σεξουαλική επιθυμία.
Αλλά δεν χρειάζεται να απορρίπτει κανείς τη σφοδρή επιθυμία σαν να πρόκειται για κάποιο πρωτόγονο σαρκικό ένστικτο. Όταν αισθάνεται κανείς έντονη επιθυμία για κάποιον, ο εγκέφαλός του κάνει μια έντονη ασυνείδητη εργασία και επεξεργασία.
Σε μια μελέτη, έδειξαν σε κάποια άτομα φωτογραφίες εμφανίσημων ατόμων και τους ζητήθηκε να απαντήσουν στο εάν ή όχι τους θεωρούσαν ελκυστικούς. Τους πήρε πολύ περισσότερο χρόνο για να δώσουν το ‘‘ναι’’ σε μια ‘‘τέρψη οφθαλμών’’. Όπως ήταν αναμενόμενο, η περιοχή του εγκεφάλου που χρησιμοποιεί το άτομο για να κρίνει το σώμα κάποιου άλλου ατόμου- ήταν ενεργή.
Εντούτοις, το σημείο διασταύρωσης του κροταφικού-βρεγματικού λοβού του εγκεφάλου ήταν επίσης ενεργό, το οποίο είναι ενδιαφέρον καθώς είναι το τμήμα του εγκεφάλου που είναι σημαντικό για την κατανόηση της εικόνας του σώματος του ίδιου του ατόμου. Φαίνεται ότι όταν ένα άτομο αισθάνεται έντονη έλξη, δεν κρίνει απλά κάποιον άλλο, κρίνει και τον εαυτό του.
Η σταθεροποίηση της σχέσης
Καθώς η σχέση εξελίσσεται, τα ερωτευμένα άτομα γίνονται λιγότερο καταναγκαστικά, αρχίζει η φάση της ανάπτυξης δεσμών και ο εγκέφαλος αρχίσει να παράγει περισσότερη σεροτονίνη, ενώ μέσα σε ένα χρόνο, τα επίπεδα πρωτεΐνης, του αυξητικού παράγοντα των νεύρων, συνήθως επιστρέφουν στα φυσιολογικά επίπεδα.
Η κατάσταση και τα πράγματα γύρω μπορεί να δίνουν μια λιγότερο συναρπαστική αίσθηση, αλλά η αύξηση της σεροτονίνης βοηθά στην δημιουργία μιας σχέσης εμπιστοσύνης, λιγότερο εξαρτητικής που ενθαρύνει και ωθεί τα ζευγάρια σε μια μακροχρόνια σχέση. Η οξυτοκίνη, η ορμόνη που πλημμυρίζει τον εγκέφαλο του ατόμου κατά τη διάρκεια ενός οργασμού, βοηθά στην συγκράτηση της εμμονής ακόμα περισσότερο και βοηθά στο να κάνει τα πράγματα πιο σταθερά. (Η οξυτοκίνη, είναι η ίδια ορμόνη που κάνει τους δεσμούς με τη μητέρα τόσο ισχυρούς).
Ο έρωτας με το πέρασμα των χρόνων
Όσο περισσότερο διαρκεί μια σχέση, τόσο λιγότερη ντοπαμίνη απελευθερώνεται, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι οι δεσμοί αποδυναμώνουν. Στην πραγματικότητα, μια ορμόνη που ονομάζεται CRF (κορτικοτροπίνη) βοηθά στη διατήρηση της σχέσης των ζευγαριών. Η CRF απελευθερώνεται κάθε φορά που τα ζευγάρια χωρίζουν. Δημιουργεί ένα δυσάρεστο συναίσθημα που τα κάνει να λείπει ο ένας τον άλλο.
Στους άνδρες, μια ορμόνη που ονομάζεται βαζοπρεσσίνη, επίσης αυξάνεται. Η βαζοπρεσσίνη συνδέεται με την κτητική συμπεριφορά, και ίσως μπορεί να εξηγήσει το γιατί, στις υγιείς σχέσεις, οι άνδρες αισθάνονται και συμπεριφέρονται πιστά και προστατευτικά απέναντι στη σύντροφό τους (ενώ στις μή υγιείς σχέσεις, είναι κτητικοί). Η βαζοπρεσσίνη προωθεί επίσης την πιστότητα. Όταν οι επιστήμονες ανέστειλαν τους υποδοχείς βαζοπρεσσίνης σε αρουραίους του αγρού, τα συνήθως πιστά ζώα έγιναν αχαλίνωτοι εξαπατητές.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του έρωτα; Κάνει το άτομο να σκέφτεται πιο έξυπνα και πιο γρήγορα. Σε μια μελέτη, οι συμμετέχοντες κοίταζαν έναν υπολογιστή καθώς τα ονόματα περνούσαν με γρήγορη ταχύτητα στην οθόνη (περνούσαν τόσο γρήγορα που δεν μπορούσαν συνειδητά να τα αναγνωρίσουν). Όταν το όνομα του αγαπημένου τους εμφανιζόταν, η ικανότητά τους να εκτελούν απαιτητικές γνωστικές εργασίες βελτιώθηκε σημαντικά. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτό συμβαίνει επειδή η αγάπη ενεργοποιεί το σύστημα ντοπαμίνης – ένα σύστημα του εγκεφάλου που έχει αποδειχθεί ότι ενισχύσει τις γνωστικές και κινητικές δεξιότητες.
Πηγή: National Geographic/Brain Games
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
