Του Andreas Kluth
Εκ των πολλών παρενεργειών του κορονοϊού, εκείνες στις οποίες δίνεται ίσως η μικρότερη έμφαση είναι οι ψυχολογικές. Εκείνοι οι οποίοι είχαν μια μεγάλη ατυχία – σταθμό στη ζωή τους και επέζησαν από αυτήν, όπως οι άνθρωποι που τραυματίστηκαν σε πόλεμο ή σε δυστυχήματα, μπορεί να υποφέρουν από μετατραυματικό στρες για χρόνια.
Ακόμη και άνθρωποι οι οποίοι ανήκουν στην πλειονότητα των υγιών δέχονται σοβαρά πλήγματα. Οι νεαροί ενήλικες, ειδικότερα, γίνονται πιο καταθλιπτικοί και ανήσυχοι καθώς ο ιός SARS-CoV-2 ξεριζώνει τα όποια εκκολαπτόμενα όνειρα έτρεφαν για τη ζωή και το μέλλον τους.
Μια ξεχωριστή επιδημία
Είναι από καιρό ξεκάθαρο ότι η Covid-19, όπως κάθε μεγάλη καταστροφή, προκαλεί αύξηση των διαταραχών ψυχικής υγείας και όλων των δεινών που τις συνοδεύουν. Αυτά εκτείνονται από τον αλκοολισμό και τον εθισμό στα ναρκωτικά έως την κακοποίηση γυναικών και παιδιών. Στην Αμερική, την πιο πληγείσα ήπειρο – περιφέρεια του κόσμου με hotspots του κορονοϊού από τις ΗΠΑ έως τη Βραζιλία, αυτή η ψυχοκοινωνική κρίση έχει καταστεί μια ξεχωριστή επιδημία, όπως ανέφερε το περιφερειακό παράρτημα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στην αμερικανική ήπειρο αυτή την εβδομάδα.
Στις ΗΠΑ, το ποσοστό άγχους σε πανεθνική κλίμακα τριπλασιάστηκε το β΄ τρίμηνο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2019 (από 8,1% σε 25,5%), ενώ η κατάθλιψη σχεδόν τετραπλασιάστηκε (από 6,5% σε 24,3%). Στη Βρετανία, η οποία είχε επίσης σοβαρή εξάπλωση του κορονοϊού και παρατεταμένο lockdown, η κατάθλιψη σχεδόν διπλασιάστηκε, από το 9,7% των ενηλίκων πριν από την πανδημία σε 19,2% τον Ιούνιο.
Όπως συμβαίνει και με όλα τα υπόλοιπα – σχετικά με τον ιό – ζητήματα, τα δεινά αυτά δεν κατανέμονται ομοιόμορφα στον πληθυσμό. Όπως είχα γράψει τον Απρίλιο, η Covid-19 χτυπά σκληρότερα τους φτωχούς σε σχέση με τους πλούσιους και τις μειονότητες σε σχέση με τους λευκούς. Όπως έγραψα δε τον περασμένο μήνα, εκτροχιάζει επίσης τη σταδιοδρομία και τη ζωή ορισμένων γενεών – συγκεκριμένα των Millennials – περισσότερο από εκείνες των υπολοίπων ηλικιακών ομάδων. Είναι μια παρόμοια ιστορία με την εξάπλωση της κατάθλιψης και του άγχους, που επίσης βασανίζουν δυσανάλογα περισσότερο τις μειονότητες.
Ίσως πιο απροσδόκητα, οι νεότεροι ενήλικες είναι επίσης εκείνοι που βιώνουν και την μεγαλύτερη ψυχική οδύνη, στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ πιθανότατα το ίδιο ισχύει και σε άλλα σημεία του πλανήτη. Με μια πρώτη ματιά, αυτό μπορεί να μοιάζει παράδοξο, καθώς οι νεαροί ενήλικες, όπως και τα παιδιά, έχουν μικρότερο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών στην υγεία τους από την Covid-19.
Οι νέοι, ωστόσο, ανησυχούν για τους μεγαλύτερους συγγενείς τους. Ειδικότερα, οι πιο ηλικιωμένοι ενήλικες είχαν ήδη “χτισμένη” τη ζωή τους πριν από την πανδημία – με ρουτίνες, δομές, σταδιοδρομίες και σχέσεις στις οποίες μπορούσαν να στηριχτούν. Οι νέοι δεν είχαν φτάσει σε αυτό το σημείο και μόλις που ξεκινούσαν αυτήν την περιπέτεια όταν ο κορονοϊός επέφερε το πλήγμα του.
Και σε τι χάος αλήθεια έριξε όλες αυτές τις ελπίδες! Ακόμα και σε καλές εποχές, οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες δεν είναι ακριβώς παραδείγματα συναισθηματικής σταθερότητας. Πολλοί αντιμετωπίζουν ζητήματα συμφιλίωσης με το σώμα τους ή νιώθουν μπερδεμένοι σχετικά με την επαγγελματική τους πορεία, τις σεξουαλικές τους επιλογές και τις φιλίες τους.
Το άγος της αβεβαιότητας
Το 2020, ωστόσο, όλα αυτά τα εσωτερικά “σαράκια” έχουν μεγεθυνθεί. Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια έχουν κλείσει και το φθινόπωρο μπορεί να κλείσουν ξανά ή να εισέλθουν σε νέες συνθήκες εκ περιτροπής παρουσίας των μαθητών, με μάσκες, αποστάσεις και ελάχιστη διασκέδαση.
Οι καλοκαιρινές κατασκηνώσεις ματαιώθηκαν, όπως και πολλές πρακτικές ασκήσεις και προσφορές θέσεων εργασίας. Οι συναυλίες και τα πάρτι προκαλούν γενικό συνοφρύωμα ή και απαγορεύονται εντελώς. Η κοινωνική ζωή και τα δίκτυα αναζήτησης εργασίας των νέων ενηλίκων, για πρώτη φορά στην πρόσφατη ιστορία, έχουν “παγώσει”.
Η δε αντικατάσταση προσωπικών, απτών και φερομονικών αλληλεπιδράσεων με οθόνες και εφαρμογές απλά δεν επαρκει. Βιολογικά, μοιάζουμε ακόμα με άλλα πρωτεύοντα, τα οποία έχουν ανάγκη να… “γαμπρίσουν” και να “γαμπριστούν” προκειμένου να μειώσουν τα επίπεδα κορτιζόλης και να αισθανθούν καλά. Ένα αποτέλεσμα, ειδικά για τους γεμάτους ορμόνες νέους, είναι η απομόνωση και η μοναξιά, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν σε αδιαφορία και απόγνωση: εν συντομία, σε κατάθλιψη.
Η αύξηση του άγχους μπορεί να έχει σε μεγαλύτερο βαθμό να κάνει με ένα άλλο σημείο το οποίο η Covid-19 έχει ενισχύσει αφόρητα όσον αφορά όλους μας, αλλά ειδικότερα όσον αφορά τους νέους: την άνευ προηγουμένου αβεβαιότητα για το μέλλον. Στην ουσία, η πανδημία έχει σταματήσει όλα τα σχέδια και κάθε προγραμματισμό.
Πολλοί νεαροί ενήλικες δεν μπόρεσαν να λάβουν μέρος στις εξετάσεις αποφοίτησής τους και να λάβουν τους ανάλογους βαθμούς. Δεν ξέρουν αν και πότε θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση για κολέγια και πανεπιστήμια, δεδομένου ότι τα ιδρύματα μπορεί να ανοίξουν ή και να μείνουν κλειστά – ή το αν θα πληρώσουν δίδακτρα τα οποία ενδεχομένως να πάνε χαμένα. Η μητέρα και ο πατέρας τους μπορεί να είναι ή και να μην είναι σε θέση να πληρώσουν το αντίτιμο, ανάλογα με το εάν έχουν εισόδημα ή έχουν χάσει τη δουλειά τους.
Νέοι ή μεγαλύτεροι, τα άτομα διαφέρουν ως προς τον βαθμό κατάταξής τους στη λεγόμενη κλίμακα δυσανεξίας στην αβεβαιότητα (IUS). Όσο λιγότερο ένα άτομο μπορεί να αγκαλιάσει την αβεβαιότητα, τόσο πιο πιθανό είναι να εισέλθει σε σπιράλ ανησυχίας σχετικά με κάθε πιθανό σενάριο. Αυτό τελικά ρίχνει σε χάος τον εγκέφαλό μας και είναι μια σημαντική πηγή άγχους, συμπεριλαμβανομένης της σοβαρής μορφής του, της Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής (GAD).
Οι “ουλές” θα μείνουν
Έτσι, δεν διατρέχουν όλοι οι άνθρωποι, ακόμη και μεταξύ των νέων, τον ίδιο κίνδυνο, καθώς ο καθένας μας είναι ψυχολογικά μοναδικός – οι εσωστρεφείς μπορεί ακόμη και να “λάμψουν” σε αυτήν την εποχή κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Η εξάπλωση του άγχους και της κατάθλιψης, ωστόσο, αρκεί για να θεωρηθεί εξαιρετικά ανησυχητικός παράγοντας, παράλληλα με τη διάδοση του ιού. Οι “ουλές” θα παραμείνουν μακροπρόθεσμα, ξεκινώντας από την καθυστέρηση στη μετάδοση της γνώσης και τη διάρρηξη ανθρώπινων σχέσεων και φθάνοντας έως τα εγκαταλελειμμένα όνειρα και την αύξηση των αυτοκτονιών.
Για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να λαμβάνουν υπ΄ όψη τόσο τον ιό όσο και τον ανθρώπινο νου όποτε αποφασίζουν στο μέλλον μέτρα τύπου lockdown. Πρέπει επίσης να βρουν περισσότερα χρήματα και μεθόδους βοήθειας για όσους έχουν προβλήματα – παγκοσμίως, υπάρχουν λιγότεροι από έναν επαγγελματίες ψυχικής υγείας για κάθε 10.000 πάσχοντες, οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν λαμβάνουν κανενός είδους θεραπεία.
Για εμάς ως άτομα, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να σταθούμε γερά στα πόδια μας. Καθώς τα κρούσματα κορονοϊού αυξάνονται και πάλι, ακόμη και σε χώρες που πίστευαν ότι είχαν τον ιό υπό έλεγχο, ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας το φθινόπωρο φαντάζει πιθανότατο, απαιτώντας ίσως περισσότερους περιορισμούς και νέες διαταραχές στην κοινωνική ζωή.
Όλα παραμένουν εντελώς αβέβαια. Το έτος 2020 φαίνεται να ζητά απ’ όλους μας να μάθουμε να ζούμε με αυτή την πραγματικότητα.
