Ο καφές κατέχει τη δεύτερη θέση στην κατανάλωση υγρών, μετά το νερό, σε όλο τον κόσμο. Αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα ροφήματα, μία συνήθεια που απολαμβάνουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας, μόνοι, με παρέα, στο σπίτι, στη δουλειά, στο δρόμο, ενώ ως παγκόσμια ημέρα καφέ έχει καθιερωθεί η 1η Οκτωβρίου. Τι είναι, όμως, στην πραγματικότητα ο καφές;
Από την Διαιτολόγο – Διατροφολόγο Δανάη Πετροπούλου
Τα είδη του καφέ
Ο κόκκος του καφέ προέρχεται από τα καφεόδεντρα τα οποία είναι αειθαλείς θάμνοι ή δενδρύλλια. Οι καρποί φέρουν δύο πράσινα σπέρματα καφέ, οι οποίοι με το καβούρδισμα όμως αποκτούν το χαρακτηριστικό άρωμα του καφέ (αποτελείται από περίπου 800 πτητικές ουσίες) και αυξάνεται η περιεκτικότητα σε καφεΐνη με την αφυδάτωση. Υπάρχουν πολλά είδη καφεόδενδρων, ο κανονικός καφές παρασκευάζεται όμως από τους καρπούς το δένδρου Coffea με αργό καβούρδισμα των ξεραμένων καρπών και άλεσμα σε σκόνη. Διακρίνεται κυρίως σε δύο είδη, τον α) Αραβικό καφέ (Coffea arabica) και β) τον καφέ από χώρες της λατινικής Αμερικής (Caffea robusta).
Οι πιο δημοφιλείς τύποι καφέ στην Ελλάδα είναι οι εξής:
1. Ελληνικός καφές
2. Καφές φίλτρου (αμερικάνικο, γαλλικό και εσπρέσσο)
3. Στιγμιαίος καφές
4. Καφές αποκαφεϊνωμένος (ντεκαφεΐνέ)
5. Καφές με αρώματα
| Ρόφημα | Καφεΐνη (mg) |
| Καφές φίλτρου (200ml) | 145 |
| Freddo Cappuccino/ Freddo Espresso (200ml) | 120 |
| Ελληνικός διπλός (140ml) | 115 |
| Στιγμιαίος ζεστός (200ml) | 110 |
| Φραπέ (200ml) | 106 |
| Cappuccino (150ml)/ Espresso (30ml) | 60 |
Η διατροφική αξία του καφέ
Η βασικότερη φυτοχημική ουσία του καφέ είναι η καφεΐνη και φημίζεται κυρίως για τις διεγερτικές της ιδιότητες, η οποία δρα ως ανταγωνιστής των υποδοχέων αδενοσίνης στον εγκέφαλο, στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, αυξάνοντας τα επίπεδα της ντοπαμίνης και της επινεφρίνης (αδρεναλίνη) οι οποίες είναι νευροδιαβιβαστές που στέλνουν μηνύματα στα κύτταρά μας για την καύση του λίπους με αποτέλεσμα την αύξηση του μεταβολισμού μας. Λόγω ύπαρξης της, αυξάνεται και η προσοχή, η εγρήγορση, η συγκέντρωση και η βραχυπρόθεσμη μνήμη μας ενώ μειώνεται και η κούραση. Τέλος, 3 φλιτζάνια καφέ, μισή με μία ώρα πριν την προπόνηση ή τον αγώνα μαζί με ένα γεύμα υδατανθράκων αυξάνει και την αθλητική απόδοση.
α. Οι πολυφαινόλες αποτελούν σημαντικά αντιοξειδωτικά που δρουν ενάντια στη φθορά που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες στον οργανισμό, ενάντια στο λεγόμενο οξειδωτικό στρες. Ο στιγμιαίος καφές είναι πλούσιος σε χλωρογενικό όξυ, σε καφεϊκό οξύ, υδροξυ-υδροκινόνη και μελανοϊδίνες, αντιοξειδωτικά που προκύπτουν από το καβούρδισμά του.
β. Η καφεστρόλη, της οποίας η δράση είναι ακόμη αμφιλεγόμενη φαίνεται ότι αυξάνει την HDL- και LDL-χοληστερόλη. Είναι αντιοξειδωτικό και μαζί με τις υπόλοιπες αντιοξειδωτικές ουσίες του καφέ, εμποδίζουν την οξείδωση της LDL-χοληστερόλης.
Τα οφέλη του καφέ
• Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2
Έρευνα έδειξε κάποιος που καταναλώνει καφέ μπορεί να έχει από 8% έως 33% μικρότερο κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 ανάλογα αν καταναλώνει 1-6 φλιτζάνια καφέ
• Καρδιαγγειακά νοσήματα
Ο καφές φαίνεται να έχει προστατευτική δράση έναντι ασθενειών όπως η στεφανιαία νόσος, η υπέρταση, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και άλλα.
• Καρκίνος
Μετανάλυση έδειξε πώς για κάθε φλιτζάνι καφέ που καταναλώνεται, μειώνεται ο κίνδυνος να αναπτύξει κανείς καρκίνο κατά 3% σε τύπους καρκίνου που μπορεί να προσβάλλουν την: ουροδόχο κύστη, μαστό, στοματοφαρυγγική κοιλότητα, οισοφάγος, ενδομήτριο, παχύ έντερο, ήπαρ, πάγκρεας, προστάτης, αίμα.
• Γαστρεντερικές διαταραχές
Έρευνα ανέδειξε ότι κανένα είδος καφέ, δεν προκαλεί πόνο στο στομάχι σε υγιείς ενήλικες, έλκος στομάχου ή δωδεκαδάκτυλου, ή οισοφαγίτιδας.
• Νευρολογικές διαταραχές
Μια κατανάλωση περί των 3 φλιτζανιών την ημέρα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο να πάσχει από Parkinson κανείς έως και 28%. Θετικές ενδείξεις υπάρχουν για την αποτροπή να εμφανίσει κάποιος άνοια και Alzheimer.
Ο καφές παχαίνει;
Πολύς κόσμος λανθασμένα πιστεύει ότι ο καφές απαγορεύεται σε μια δίαιτα απώλειας βάρους καθώς «παχαίνει» ή ότι κάνει κυτταρίτιδα πράγμα που επίσης δεν ισχύει. Ο σκέτος καφές περιέχει ελάχιστες θερμίδες (2-5 θερμίδες ανά φλιτζάνι), ωστόσο το ενεργειακό περιεχόμενο του ροφήματος μπορεί να αυξηθεί εάν προστεθούν άλλα συστατικά, με συνηθέστερα τη ζάχαρη και το γάλα, σιρόπια, σαντιγύ. Οπότε, ναι, εκεί αρχίζει και δημιουργείται πρόβλημα με τις θερμίδες, μιας και ένα τέτοιο ρόφημα του στυλ Cappuccino, Latte, Latte Machiatto, Freddo Cappuccino με σιρόπια και άλλα μπορεί να εκτοξεύσει τη θερμιδική αξία του ροφήματος έως και 500 θερμίδες από τις 5 θερμίδες που θα είχε κανονικά!! Επίσης να τονίσουμε ότι δεν έχει αποδειχθεί στις έρευνες ότι ο καφές προκαλεί με κάποιον τρόπο εθισμό, καθώς η καφεΐνη δε δρα με τον ίδιο τρόπο, ειδικά σε κριτήρια ανταμοιβής, κινητοποίησης ή εθισμού!
Πόση ποσότητα καφέ μπορούμε να καταναλώνουμε;
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων ορίζει την ασφαλή κατανάλωση καφεΐνης στα 400mg/ημέρα κάτι που μπορείτε να πετύχετε με 3-4 στιγμιαίους καφέδες την ημέρα. Στις γυναίκες σε εγκυμοσύνης ή σε περίοδο θηλασμού, προτείνεται η κατανάλωση καφεΐνης να μην ξεπέρνα τα 200mg την ημέρα τη μισή ποσότητα σε φλιτζάνια (200ml) δηλαδή.
Δείτε παρακάτω ιδέες για γλυκές αλλά και αλμυρές συνταγές με καφέ:
Πανακότα καφέ
Μοσχάρι στη γάστρα με σάλτσα καφέ
Muffins με γεύση καφέ
Γλυκά ψωμάκια με επικάλυψη καφέ
Τούρτα με καφέ και φουντούκια
Μοσχαρίσιες μπριζόλες σε κρούστα από καφέ
Brownies με καφέ
Τιραμισού με γιαούρτι
