Για πρώτη φορά από όταν άρχισαν να καταγράφονται σχετικά στοιχεία, το κυριότερο στρώμα πάγου που καλύπτει τον Αρκτικό Ωκεανό στη Σιβηρία δεν έχει αρχίσει ακόμη να δημιουργείται στα τέλη Οκτωβρίου.
Η καθυστέρηση της ετήσιας ψύξης της Θάλασσας Λάπτεφ έχει προκληθεί από την εξωφρενικά παρατεταμένη ζέστη στη βόρεια Ρωσία και την είσοδο νερών από τον Ατλαντικό. Οι εξελίξεις αυτές, σύμφωνα με κλιματολόγους, ενδέχεται να προκαλέσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις σε ολόκληρη την πολική περιοχή.
Οι θερμοκρασίες του ωκεανού στην περιοχή πρόσφατα σκαρφάλωσαν στους 5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο, έπειτα από έναν καύσωνα-ρεκόρ και την ασυνήθιστη πρόωρη υποχώρηση των πάγων του περσινού χειμώνα.
Η παγιδευμένη ζέστη χρειάζεται πολύ χρόνο για να διασκορπιστεί στην ατμόσφαιρα, ακόμη και αυτή την εποχή του χρόνου κατά την οποία ο ήλιος φωτίζει την περιοχή για λίγο περισσότερο από μία με δύο ώρες την ημέρα.
Γραφήματα του εύρους των πάγων στη θάλασσα Λάπτεφ, τα οποία συνήθως δείχνουν μια υγιή εποχιακή μεταβολή, φέτος εμφανίζονται επίπεδα. Ως αποτέλεσμα, ο αρκτικός κύκλος κυκλώνεται από ανοιχτή θάλασσα σε επίπεδα-ρεκόρ.
«Η απουσία πάγου μέχρι στιγμής φέτος το φθινόπωρο είναι πρωτόγνωρη για τη σιβηρική αρκτική περιοχή», δήλωσε ο Ζάχαρι Λάμπε, ένας μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, μιλώντας στον Guardian. Όπως λέει, η εξέλιξη συνάδει με τα αναμενόμενα αποτελέσματα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.
«Το 2020 είναι άλλη μία χρονιά που συνάδει με τις ραγδαίες αλλαγές στον αρκτικό κύκλο. Χωρίς συστηματική μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, η πιθανότητα να έχουμε το πρώτο μας «καλοκαίρι χωρίς πάγους» θα συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι τα μέσα του 21ου αιώνα», προειδοποίησε.
Ο φετινός καύσωνας της Σιβηρίας έγινε τουλάχιστον 600 φορές πιο πιθανός εξαιτίας των βιομηχανικών και αγροτικών εκπομπών, σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα.
Οι θερμότερες θερμοκρασίες του αέρα δεν είναι ο μόνος παράγοντας που επιβραδύνει τη δημιουργία πάγου. Η κλιματική αλλαγή ωθεί τα θερμότερα θαλάσσια ρεύματα του Ατλαντικού προς τον αρκτικό, σπώντας την φυσιολογική στρωματοποίηση μεταξύ των θερμότερων βαθύτερων νερών και της ψυχρής επιφάνειας. Αυτό επίσης δυσκολεύει τη δημιουργία πάγου.
«Αυτό συνεχίζει μια σειρά από πολύ χαμηλά εύρη. Τα τελευταία 14 χρόνια, από το 2007 έως το 2020, είναι τα 14 χρόνια με το χαμηλότερο εύρος από όταν ξεκίνησε η δορυφορική καταγραφή το 1979», δήλωσε στον Guardian ο Γουόλτ Μάιερ, έμπειρος ερευνητής του αμερικανικού Κέντρου Δεδομένων για το Χιόνι και τους Πάγους. Όπως εξηγεί, μεγάλο μέρος των παλαιότερων πάγων του αρκτικού κύκλου πλέον εξαφανίζεται, αφήνοντας πίσω του μόνο τον λεπτότερο, εποχιακό πάγο. Συνολικά, η μέση πυκνότητα είναι η μισή σε σχέση με εκείνη της δεκαετίας του 1980.
Η καθοδική τάση είναι πιθανό να συνεχίσει μέχρι ο αρκτικός κύκλος να δει το πρώτο του καλοκαίρι χωρίς καθόλου πάγους, σύμφωνα με τον Μάιερ. Τα στοιχεία και τα μοντέλα δείχνουν ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή μεταξύ του 2030 και του 2050. «Το ζήτημα είναι το πότε και όχι το αν θα συμβεί», πρόσθεσε.
Αλυσιδωτές αντιδράσεις
Οι επιστήμονες ανησυχούν ότι η καθυστέρηση της ψύξης θα μπορούσε να μεγεθύνει παράγοντες που θα επιταχύνουν τη μείωση του παγοκαλύμματος. Είναι ήδη ευρέως γνωστό ότι ένα μικρότερο φύλλο πάγου συνεπάγεται και μικρότερη λευκή περιοχή που αντανακλά τη θερμότητα του ήλιου πίσω στο διάστημα. Όμως αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος που ο αρκτικός κύκλος θερμαίνεται σε υπερδιπλάσια ταχύτητα σε σχέση με τον υπόλοιπο πλανήτη.
Η Θάλασσα Λάπτεφ είναι γνωστή ως τόπος γέννησης του πάγου, ο οποίος σχηματίζεται στην ακτογραμμή της στις αρχές του χειμώνα, και έπειτα κινείται προς τα δυτικά, μεταφέροντας θρεπτικά συστατικά σε όλο τον αρκτικό κύκλο, πριν αρχίσει να υποχωρεί την άνοιξη στον πορθμό Φραμ μεταξύ Γροιλανδίας και Σβάλμπαρντ. Αν ο πάγος αργήσει να σχηματιστεί στη Θάλασσα Λάπτεφ, θα γίνει λεπτότερος, επομένως και πιο πιθανό να λιώσει πριν καν φτάσει στον πορθμό Φραμ. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει τα θρεπτικά συστατικά που φτάνουν στο πλαγκτόν του αρκτικού κύκλου, πράγμα που με τη σειρά του θα μειώσει την ικανότητα της περιοχής να απορροφά το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Μια πιο ανοιχτή θάλασσα συνεπάγεται και πιο ταραγμένα νερά στα ανώτερα στρώματα του Αρκτικού Ωκεανού, που θα ανεβάζει περισσότερα θερμά νερά από τα βάθη στην επιφάνεια.
Ο Δρ. Στέφαν Χέντρικς, επιστήμονας με ειδίκευση στη φυσική του θαλάσσιου πάγου στο Ινστιτούτο Άλφρεντ Βέγκενερ, δήλωσε ότι οι τάσεις των θαλάσσιων πάγων είναι δυσοίωνες, αλλά όχι αναπάντεχες: «Είναι περισσότερο εκνευριστικό παρά σοκαριστικό. Είναι κάτι που προβλέπαμε εδώ και πολύ καιρό, όμως έχουν υπάρξει ελάχιστες ουσιαστικές αντιδράσεις εκ μέρους των νομοθετών».
