Η πανδημία έχει αλλάξει πάρα πολλές από τις συνήθειες που είχαμε. Έχει ανατρέψει την καθημερινότητά μας, έχει ακυρώσει εκδηλώσεις, έχει αναβάλει παραστάσεις, έχει ματαιώσει τις παρελάσεις, μας έκανε να μην καταλάβουμε πως πέρασε το Πάσχα και τώρα απειλεί με ακύρωση και την καθιερωμένη από το 1974 μέχρι και σήμερα πορεία του Πολυτεχνείου, που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα πραγματοποιούνταν το μεσημέρι της Τρίτης 17 Νοεμβρίου.
Γράφει ο Γεώργιος Σαρρής
Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ήταν ξεκάθαρος: «Το 2020 δεν γιορτάσαμε την 25η Μαρτίου, την 28η Οκτωβρίου, δεν γιορτάσαμε τίποτα από αυτά που μας ενώνουν, το ίδιο θα γίνει με το Πολυτεχνείο. Όταν θα ανοίξει η χώρα θα είμαστε όλοι μαζί για να γιορτάσουμε τις μεγάλες γιορτές». Η 46η επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου θα είναι σίγουρα διαφορετική σε σχέση με αυτές που είχαμε συνηθίσει. Η μαζική και δυναμική εκδήλωση της λαϊκής αντίθεσης στο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών που έλαβε χώρα το δεύτερο δεκαήμερο του Νοεμβρίου 1973 με την κατάληψη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και κορυφώθηκε με την εισβολή του τανκ στον ακαδημαϊκό χώρο, θα τιμηθεί διαφορετικά, ελέω κορονοϊού.
Στο διάβα όλων αυτών των χρόνων ωστόσο, υπήρξαν πορείες ανήμερα της 17ης Νοεμβρίου που έμειναν για πάντα χαραγμένες στο μυαλό μας, για πολλούς και διάφορους λόγους. Είτε γιατί χαρακτηρίζονταν από πάθος και παλμό είτε γιατί κατέληξαν σε ανηλεής συγκρούσεις και επεισόδια στα στενά των Εξαρχείων μεταξύ αστυνομικών δυνάμεων και αντιεξουσιαστών, τους οποίους συνηθίζαμε να αποκαλούμε «γνωστούς – άγνωστους».
Ας θυμηθούμε τις πορείες όλα αυτά τα χρόνια.
1974: Η πρώτη επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου συμπίπτει με τις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές που αναδεικνύουν νικητή τη Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, με το διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό του 54,37%. Εξαιτίας της εκλογικής αναμέτρησης ανήμερα της 17ης Νοέμβρη, πραγματοποιείται πορεία από αριστερές οργανώσεις την Παρασκευή 15 Νοεμβρίου που ξεκινά από την είσοδο του Πολυτεχνείου επί της οδού Πατησίων και καταλήγει στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Οι ίδιοι οι διοργανωτές κάνουν λόγο για συμμετοχή 50.000 ατόμων. Οι επίσημες εκδηλώσεις μνήμης όμως θα πραγματοποιηθούν μια βδομάδα αργότερα, όπου κατέβηκαν στους δρόμους εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες – κάποιοι έκαναν τότε λόγο για περίπου 900.000. Ήταν η ογκωδέστερη πορεία για το Πολυτεχνείο με τον κόσμο να καταθέτει στεφάνια, να φωνάζει συνθήματα και να ψέλνει τον εθνικό ύμνο. Από τον εξώστη του κτιρίου της Αρχιτεκτονικής Σχολής, η Μαρία Φαραντούρη, ο Νίκος Ξυλούρης και άλλοι σπουδαίοι καλλιτέχνες τραγουδούν το «Πότε θα κάνει ξαστεριά» με το πλήθος να επαναλαμβάνει τους στίχους.
1975; Η πορεία δεν διαθέτει μονάχα αντιφασιστικό και αντιιμπεριαλιαστικό χαρακτήρα, αλλά και συνάμα και κομματικό. Στην κεφαλή της πορείας που καταλήγει στην αποκλεισμένη από αστυνομικές δυνάμεις αμερικανική πρεσβεία, βρίσκεται η αιματοβαμμένη σημαία της εξέγερσης την οποία κρατούν τα μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου της Εθνικής Φοιτητικής Ένωσης Ελλάδος (ΕΦΕΕ). Το σύνθημα που κυριαρχεί είναι «ΝΑΤΟ – ΣΙΑ (CIA) προδοσία».
1976: Η κυβέρνηση Καραμανλή απαγορεύει την πορεία λόγω πληροφοριών για επικείμενη «δράση μελών της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς», ενώ από πολλούς θεωρήθηκε και ως μια ένδειξη καλής θελήσεων έναντι του Αμερικανού προέδρου Τζίμι Κάρτερ που μόλις έχει εκλεγεί.
Τελικά η πορεία ξεκινά αλλά σταματάει στο ύψος της Βουλής από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις. Τα περίπου 200.000 άτομα που μετέχουν δεν επιχειρούν να σπάσουν τον κλοιό, με εξαίρεση περίπου 200 νεαρούς που δοκιμάζουν να επιτεθούν στους ένστολους αλλά απωθούνται με τη βία.
1977: Οι δεύτερες μεταπολιτευτικές εκλογές προγραμματίστηκαν για τις 20 Νοεμβρίου (όπου σημειωτέων η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή ξανακερδίσει αλλά αυτή τη φορά με ποσοστό της τάξης του 41,84%) οπότε οι εκδηλώσεις μνήμης για το Πολυτεχνείο πραγματοποιήθηκαν μια εβδομάδα αργότερα, στις 27 του μηνός. Είναι η πρώτη φορά που ξεσπάνε σοβαρά επεισόδια.
Η κυβέρνηση έχει απαγορεύσει την πορεία και οι αστυνομικοί έχουν λάβει εντολή να εκτρέψουν τους διαδηλωτές προς το Πεδίον του Άρεως. Περίπου 2.000 αριστεριστές επιχειρούν να σπάσουν τον κλοιό και πέφτει επί ώρα ξύλο. Τραυματίζονται 22 νεαροί και τέσσερις αστυνομικοί, ενώ συλλαμβάνονται 44 άτομα.
1978: Για πρώτη φορά η Βουλή τιμά την εξέγερση, ενώ στην πορεία που γίνεται στις 19 Νοεμβρίου με τη συμμετοχή 150.000 ατόμων βρίσκονται και επισήμως μέλη της ΟΝΝΕΔ, της οργάνωσης νέων της Νέας Δημοκρατίας. Λίγες ώρες αργότερα θα ξεσπάσουν επεισόδια στα Εξάρχεια και στους χώρους γύρω από το Πολυτεχνείο.
1979: Για μια ακόμη φορά η πορεία έχει απαγορευτεί αλλά παρ’ όλα επιχειρείται για μια ακόμη φορά αυτά η πραγματοποίησή της. Η ΟΝΝΕΔ εμποδίζεται να καταθέσει στεφάνι στο Πολυτεχνείο, ενώ το μπλοκ της νεολαίας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος (ΚΝΕ) περικυκλώνει και διαλύει με τη βία του αριστεριστές «αναρχικούς» στα Χαυτεία.
1980: Πρόκειται για την μοιραία πορεία της επετείου αφού κατά τη διάρκειά της σημειώνονται σοβαρότατα επεισόδια μεταξύ διαδηλωτών και μονάδων αποκατάστασης της τάξης (ΜΑΤ) που έχουν ως αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό δύο νεαρών.
Η κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη σε συνεννόηση με την ΕΛ.ΑΣ. εξαρχής έχει ανακοινώσει ότι δεν θα επιτρέψει τη διέλευση της διαδήλωσης μπροστά από την αμερικανική πρεσβεία στις 16 Νοεμβρίου και έτσι ζητείται η τροποποίησή της, ώστε να κατευθυνθεί προς την πλατεία Συντάγματος. Όντως, οι περισσότερες φοιτητικές παρατάξεις της ΕΦΕΕ ακολούθησαν την συγκεκριμένη τροποποιημένη διαδρομή. Ωστόσο περίπου 2.000 μέλη αριστερών φοιτητικών παρατάξεων δεν υπάκουσαν και κατευθύνθηκαν προς την λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, με σκοπό να φτάσουν στην πρεσβεία. Στο ύψος της Βουλής όμως τους περίμεναν αστυνομικοί και από εκεί ξεκίνησαν τα εκτεταμένα επεισόδια με τραυματίες και καταστροφές καταστημάτων και κτιρίων.
Από χτυπήματα ανδρών των ΜΑΤ που ποτέ δεν εντοπίστηκαν θα χάσουν τη ζωή τους η 20χρονη εργάτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου και ο 26χρονος Κύπριος φοιτητής Ιάκωβος Κουμής. Η κυβέρνηση περιορίστηκε να εκφράσει την οργή της για τις «οργανωμένες ομάδες αναρχικών και εξτρεμιστικών στοιχείων» που «αμαύρωσαν τη μεγάλη λαϊκή επέτειο και προκάλεσαν βάναυσα τα δημοκρατικά και ειρηνικά αισθήματα του συνόλου του ελληνικού λαού», ενώ εξίσου διακριτικός απέναντι στην αστυνομική βία ήταν εκείνες τις ημέρες και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ανδρέας Παπανδρέου που ένα χρόνο αργότερα θα αναλάμβανε την εξουσία.
1981: Ο Ανδρέας Παπανδρέου καταθέτει στεφάνι ως πρωθυπουργός της χώρας. Έκτοτε καθιερώνεται η κυβερνητική παρουσία και συμμετοχή στις διαδηλώσεις. Η Αριστερά κάνει λόγο για προσπάθεια του κατεστημένου να αποϊδεολογικοποίησει την επέτειο. Η πορεία που πραγματοποιείται στις 15 Νοεμβρίου είναι ειρηνική και μεταδίδεται κατά διαστήματα από την κρατική τηλεόραση.
1982: Η πορεία είναι ειρηνική και σε αυτή συμμετέχουν περίπου 200.000 άτομα. Μια μικρή ομάδα επιχειρεί να εισχωρήσει στον κύριο όγκο της διαδήλωσης αλλά απωθείται από τους υπόλοιπους. Για πρώτη φορά μετέχουν και επιτροπές ναυτών, στρατιωτών και σμηνιτών οι οποίοι όμως συλλαμβάνονται μετά το τέλος της πορείας.
1983: Τα συνθήματα που κυριαρχούν το 1983 στην επέτειο του Πολυτεχνείου αφορούν την Κύπρο καθώς λίγα εικοσιτετράωρα νωρίτερα, στις 15 Νοεμβρίου, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς έχει ανακηρύξει το ψευδοκράτος της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου». Παράλληλα το Πολυτεχνείο αντιμετωπίζεται πλέον ως εθνική εορτή και με πρωτοβουλία του υφυπουργείου Νέας Γενιάς ο εορτασμός είναι… 17ήμερος.
1984: Με απόφαση της ΕΦΕΕ δεν υπάρχουν κομματικά πανό στην πορεία. Το Κομμουνιστικό Κόμμα διαφωνεί και σχηματίζει δικό του μπλοκ στην ουρά, το οποίο όμως είναι μεγαλύτερο από την κύρια διαδήλωση.
1985: Μια ακόμη «μαύρη» επέτειος. Στην καθιερωμένη πορεία συμμετέχουν περίπου 150.000 άτομα και μετά το τέλος της ξεσπούν σοβαρά επεισόδια μεταξύ αστυνομίας και αναρχικών στα Εξάρχεια. Μια ομάδα διαδηλωτών βάζει φωτιά με βόμβες μολότοφ σε κλούβα των ΜΑΤ. Ο 27χρονος αστυνομικός Αθανάσιος Μελίστας που βρίσκεται μέσα σε αυτή, βγαίνει τρέχοντας έξω και πυροβολεί τον 15χρονο μαθητή Μιχάλη Καλτεζά στο πίσω μέρος του κεφαλιού από απόσταση μόλις 20 μέτρων, την ώρα που εκείνος έτρεχε μαζί με άλλους διαδηλωτές προς την πλατεία Εξαρχείων.
Αμέσως μετά τον θάνατο του Καλτεζά καταλήφθηκε το παλιό Χημείο στη Σόλωνος και το Πολυτεχνείο από αναρχικούς ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Το πρωί της 18ης Νοεμβρίου δόθηκε η άδεια από την Επιτροπή Πανεπιστημιακού Ασύλου, με πρόεδρο τον πρύτανη Μιχάλη Σταθόπουλο, να μπει η Αστυνομία στο Χημείο ώστε να λήξει η κατάληψη. Η εισβολή έγινε με χρήση δακρυγόνων και οι αστυνομικοί συνέλαβαν 37 άτομα τα οποία ξυλοκόπησαν, ενώ λίγοι κατάφεραν να διαφύγουν και να φτάσουν στην κατάληψη του Πολυτεχνείου μέσα από τους… υπονόμους. Αυτή ήταν και η πρώτη άρση ασύλου από την επίσημη θεσμοποίησή του το 1982. Τα επεισόδια στην Αθήνα συνεχίστηκαν και τις επόμενες ημέρες, ενώ υπέβαλλαν τις παραιτήσεις τους για λόγους ευθιξίας ο υπουργός Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης Μένιος Κουτσόγιωργας και ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης Θανάσης Τσούρας, τις οποίες ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου δεν έκανε δεκτές.
1986: Αρκετές ημέρες πριν την επέτειο αναρχικοί καλούν με αφίσες τον κόσμο «να εκδικηθεί για τον θάνατο του Καλτεζά» που είχε σημειωθεί το προηγούμενό έτος. Την πορεία περιφρουρούν 17.000 αστυνομικοί που έχουν εντολή να κρατήσουν παθητική στάση. Στα περίπου 120.000 άτομα που κατευθύνονται προς την αμερικανική πρεσβεία υπάρχουν και τέσσερις αστυνομικοί με πολιτικά που εντοπίζονται και ξυλοφορτώνονται.
1987: Καταγράφονται επεισόδια και νερατζοπόλεμος την ώρα που πηγαίνουν στο ΕΜΠ για να καταθέσουν στεφάνι ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Λίγη ώρα αργότερα σημειώνονται συμπλοκές έξω από την αμερικανική πρεσβεία μεταξύ αστυνομικών και αναρχικών. Οι Ενώσεις Συντακτών και Φωτορεπόρτερ καταγγέλλουν ότι δέχθηκαν αναίτια επίθεση από τα ΜΑΤ.
1988: Περίπου 60.000 άτομα συμμετέχουν στην πορεία και μετά το τέλος της πορείας σημειώνονται επεισόδια, όχι όμως μεγάλης έκτασης. Πραγματοποιούνται 17 συλλήψεις διαδηλωτών.
1989: Ακόμη λιγότεροι οι διαδηλωτές που δίνουν το παρών το 1989 αφού μόλις και μετά βίας φθάνουν τις 30.000. Για μια ακόμη φορά καταγράφονται συμπλοκές γύρω από το Πολυτεχνείο και αρχίζει η κόντρα μεταξύ Ελληνικής Αστυνομίας και ΕΦΕΕ για την ευθύνη των επεισοδίων που θα κρατήσει για δεκαετίες.
1990: Μετά από πολλά χρόνια δεν καταγράφονται επεισόδια, κάτι που οφείλεται και στην βροχή που πέφτει την ημέρα της πορείας. Οι διαδηλωτές δεν ξεπερνούν τις 40.000.
1991: Στο προσκήνιο έρχονται ομάδες «αγανακτισμένων πολιτών» που συγκρούονται με αναρχικούς, συνδράμοντας με αυτό τον τρόπο στο έργο της ΕΛ.ΑΣ. Η Πρυτανεία του Πολυτεχνείου έχει καταστραφεί από τον Οκτώβριο όπου έχει γίνει για δεύτερη δορά μεταπολιτευτικά άρση του πανεπιστημιακού ασύλου. Αντί στεφάνων συγκεντρώνονται χρήματα για την αποκατάστασή της.
1992: Ο αριθμός των συμμετεχόντων στην πορεία πέφτει κάτω από τις 20.000 και δεν λείπουν τα συνήθη πλέον επεισόδια μετά το την κατάληξη της διαδήλωσης στην αμερικανική πρεσβεία. Προκειμένου να αποτραπεί η κατάληψη του Πολυτεχνείου, για πρώτη φορά φρουρείται εκ των έσω.
1993: Η πορεία φθίνει ακόμη περισσότερο αφού σε αυτή συμμετέχουν περίπου 10.000 άτομα. Είναι η πρώτη φορά που το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης δίνει την άδεια για τη συμμετοχή στην πορεία και στρατευμένων. Προληπτικά η Αστυνομία προβαίνει στην προσαγωγή 28 ατόμων.
1994: Ο κόσμος που μετέχει στην πορεία δεν ξεπερνά τις 7.000. Υπό το φόβο των επεισοδίων περιφρουρείται το Πολυτεχνείο και η ΑΣΣΟΕ ώστε να μην καταληφθούν. Ωστόσο ομάδα 100 νεαρών μεταφέρεται στο Πάντειο πανεπιστήμιο και προβαίνει σε κατάληψη εκεί. Καίνε αυτοκίνητα, τοποθετούν οδοφράγματα και πετούν πέτρες στους αστυνομικούς και τους δημοσιογράφους. Οι αρχές προβαίνουν σε περίπου 40 συλλήψεις.
1995: Τα επεισόδια ξεκινούν από τις 14 Νοεμβρίου και όλοι προμηνύουν ότι θα επεκταθούν ανήμερα του εορτασμού. Πράγματι, το βράδυ της 17ης του μηνός οι τηλεοπτικοί δέκτες μεταδίδουν σε απευθείας μετάδοση συμπλοκές μεταξύ αντιεξουσιαστών και αστυνομικών, εμπρησμούς τραπεζών, καταστημάτων, και αυτοκινήτων, ενώ εκατοντάδες νέοι έχουν ταμπουρωθεί στο Πολυτεχνείο πετώντας βροχή από βόμβες μολότοφ. Η σύγκλητος αντιλαμβανόμενη ότι κινδυνεύει για μια ακόμη φορά το εκπαιδευτικό ίδρυμα να καταστραφεί, αίρει το πανεπιστημιακό άσυλο και η αστυνομία εισβάλει στο ΕΜΠ. Νωρίς το πρωί της επόμενης μέρας, μεταφέρονται στα γραφεία της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής 472 καταληψίες. Για τη μεταφορά τους χρειάστηκαν 15 λεωφορεία της ΕΛ.ΑΣ. Ήταν οι μαζικότερες συλλήψεις στα αστυνομικά χρονικά.
1996: Λόγω έλλειψης μικροφωνικών εγκαταστάσεων για πρώτη φορά δεν πραγματοποιείται η καθιερωμένη τελετή για το Πολυτεχνείο στον χώρο της Αρχιτεκτονικής. Πρυτανεία και ΕΦΕΕ αποδίδουν την ευθύνη η μια στην άλλη. Όταν δε ξεκινάει η πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία με τη συμμετοχή περίπου 14.000 διαδηλωτών, οι πρυτανικές αρχές δηλώνουν ότι δεν θα ακολουθήσουν, κάτι που επίσης συνέβη για πρώτη φορά, επιλέγοντας να παραμείνουν στον χώρο ώστε να τον περιφρουρήσουν από τυχόν βανδαλισμούς.
1997: Είναι η πρώτη φορά που δεν διαβάζεται ο κατάλογος των νεκρών της εξέγερσης του Πολυτεχνείου αφού η ΕΦΕΕ απουσιάζει από την επίσημη τελετή που διαρκεί μόλις ένα τέταρτο. Το κλίμα είναι φορτισμένο. Δέκα ημέρες νωρίτερα έχουν σημειωθεί επεισόδια και εμπρησμοί δύο καταστημάτων και για να αποτραπούν τα χειρότερα η ΕΛΑΣ έχει βγάλει στο δρόμο χιλιάδες αστυνομικούς. Το ίδιο το Πολυτεχνείο περιφρουρείται από φοιτητές, μέλη κομματικών οργανώσεων και εργατικών σωματείων ώστε να αποφευχθεί τυχόν κατάληψή του. Λίγο πριν ξεκινήσει η πορεία των περίπου 7.000 ατόμων, άγνωστοι βάζουν φωτιά με γκαζάκια στο πολιτικό γραφείο του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Γιάννου Παπαντωνίου που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Πατησίων και Στουρνάρη. Την ώρα που πηγαίνουν οι πυροσβέστες να σβήσουν την πυρκαγιά δέχονται βροχή από μολότοφ με αποτέλεσμα να τραυματιστούν δύο άτομα. Συλλαμβάνονται 16 νεαροί και γίνονται 17 προσαγωγές.
1998: Ομάδες των αποκαλούμενων «γνωστών – αγνώστων» επιχειρούν να παρεισφρήσουν στην πορεία του Πολυτεχνείου αλλά απωθούνται από τις ομάδες περιφρούρησης των φοιτητών. Καταγράφονται επεισόδια στις αρχές της οδού Σταδίου και προσάγονται συνολικά 149 άτομα.
1999: Η πορεία πραγματοποιείται δύο ημέρες πριν την επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα του Αμερικανού προέδρου Μπιλ Κλιντον. Δεν σημειώνονται επεισόδια ανήμερα της 17ης Νοεμβρίου καθώς τα μέτρα ασφαλείας είναι δρακόντεια. Όταν φεύγουν οι περίπου 15.000 διαδηλωτές με κατεύθυνση προς την αμερικανική πρεσβεία, το ΕΜΠ αποκλείεται από τις αρχές σε ακτίνα δύο οικοδομικών τετραγώνων περιμετρικά.
2000: Πραγματοποιείται η πιο ήσυχη και υποτονική πορεία όλων των ετών, στην οποία συμμετέχουν περίπου 8.000 άτομα. Για πρώτη φορά διαβάζονται τα ονόματα 88 πεσόντων κατά τη διάρκεια της επταετούς δικτατορίας από την Πιπίνα Έλλη, αδελφή του αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Παναγιώτη Έλλη που δολοφονήθηκε στον Ιππόδρομο του Φαλήρου από τον ανθυπίλαρχο Κωνσταντίνο Κότσαρη, στις 25 Απριλίου του 1967.
2001: Για μια ακόμη φορά ο κόσμος που μετέχει στην πορεία του Πολυτεχνείου είναι λίγος, γύρω στα 5.000 άτομα, όσοι περίπου και οι αστυνομικοί που τους επιβλέπουν. Εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι τα μπλοκ είναι αραιά, μια ομάδα περίπου 200 νεαρών εισχωρεί στη μέση της πορείας και αρχίζει να πετά πέτρες κατά των αστυνομικών οι οποίο απαντούν με χρήση δακρυγόνων.
2002: Μετά από αρκετά χρόνια, η πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία ανήμερα της επετείου του Πολυτεχνείου έχει παλμό. Τα συνθήματα ποικίλουν καθώς άλλοι τάσσονται κατά του ενδεχόμενου πολέμου στο Ιράκ, άλλοι φωνάζουν υπέρ των Παλαιστινίων, άλλοι ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και τη νέα τάξη πραγμάτων, ενώ μερικοί ζητούν την άμεση αποφυλάκιση του Γιάννη Σερίφη, του οποίου η σύζυγος είναι παρούσα στη διαδήλωση, μαζί με την Μαρί Τερέζ Πεϊνό, σύντροδο του Αλέξανδρου Γιωτόπουλου που φέρεται ως ιδρυτικό μέλος της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη» και την Αλίθια Ρομέρο Κορτέζ, σύντροφο του Σάββα Ξηρού. Στο ύψος του Πολεμικού Μουσείου ξεσπούν τα πρώτα επεισόδια με τα μπλοκ των διαδηλωτών να διασπώνται.
2003: Οι εικόνες είναι σουρεαλιστικές. Μέλη της νεολαίας του ΠΑΣΟΚ φορώντας κράνη και κρατώντας ξύλα περνούν τρέχοντας μπροστά από την αμερικανική πρεσβεία φωνάζοντας το σύνθημα «Ανδρέα ζεις, εσύ μας οδηγείς».
2004: Χωρίς κάτι το αξιοσημείωτο κύλησε η 31η επέτειος. Στην πορεία συμμετείχαν περίπου 7.000 άτομα, όσοι και οι αστυνομικοί που τους επόπτευαν, ενώ όταν περίπου 50 αντιεξουσιαστές ξεκίνησαν να προκαλούν επεισόδια, αντιμετωπίστηκαν άμεσα από τις αρχές, που προχώρησαν σε 5 συλλήψεις και 35 προσαγωγές.
2005: Αν και έβρεχε ανήμερα της επετείου, περίπου 9.000 διαδηλωτές ξεκίνησαν από το ΕΜΠ με κατεύθυνση προς την αμερικανική πρεσβεία. Εάν εξαιρέσει κανείς το γεγονός ότι εκτοξεύτηκαν μερικά αυγά και μπογιές προς την γαλλική πρεσβεία που βρίσκεται στη βασιλίσσης Σοφίας, στο ύψος της Βουλής, δεν σημειώθηκαν άλλα έκτροπα.
2006: Τα επεισόδια επιστρέφουν. Το υπουργείο Δημόσιας Τάξης έχει δώσει εντολή για προληπτικές προσαγωγές και ελέγχους σε σάκους και τσάντες περαστικών που κατευθύνονται προς την Πατησίων. Παρόλα αυτά οι πρώτες συγκρούσεις καταγράφονται όταν η πορεία περνάει από το ύψος της οδού Ρηγίλλης, λίγο πριν το Πολεμικό Μουσείο. Αντιεξουσιαστές πυροβολούν με πιστόλι φωτοβολίδων προς τους άνδρες των ΜΑΤ και εκσφενδονίζουν πέτρες. Η ΕΛ.ΑΣ. απαντά με δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου λάμψης.
Όταν η κορυφή της πορείας φθάνει στην πρεσβεία των ΗΠΑ, η ουρά της που απαρτίζεται από αναρχικούς βρίσκεται στο ύψος του Hilton.
Η Αστυνομία τους αποκόπτει από τους υπόλοιπους διαδηλωτές και συλλαμβάνουν περισσότερα από είκοσι άτομα. Επεισόδια καταγράφονται λίγα λεπτά αργότερα και στην πλατεία Μαβίλη. Ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Βύρων Πολύδωρας δίνει συγχαρητήρια στην Αστυνομία για τον τρόπο που κινήθηκε.
2007: Χωρίς κάτι το αξιοσημείωτο περνά ο εορτασμός του 2007 εάν εξαιρέσεις την εκτόξευση πετρών και μπουκαλιών προς τις αστυνομικές δυνάμεις και τη ρίψη λίγων δακρυγόνων όταν ολοκληρώνεται η πορεία για το Πολυτεχνείο, στο ύψος της αμερικανικής πρεσβείας.
2008: Από νωρίς έχουν ανοίξει οι ουρανοί και βρέχει στην πρωτεύουσα με αποτέλεσμα η πορεία να μην έχει παλμό και κόσμο. Τα επεισόδια όμως και πάλι δεν λείπουν. Ομάδα αντιεξουσιαστών επιτίθεται εναντίον διμοιρίας των ΜΑΤ στην πλατεία Μαβίλη και οι τελευταίοι απαντούν με ρίψη δακρυγόνων. Τραυματίζονται ελαφρά τρεις αστυνομικοί και προσάγονται στη ΓΑΔΑ 11 νεαροί.
2009: Τα επεισόδια είναι περιορισμένης έκτασης, στη συμβολή της λεωφόρου Αλεξάνδρας με την Κηφισίας, αλλά οι προσαγωγές μεγάλης αφού φθάνουν τις 292 ενώ οι 10 μετατρέπονται σε συλλήψεις. Μεταξύ των συλληφθέντων συγκαταλέγεται και ο 21χρονος μουσικός Στέφανος Παπαγγελίδης, εγγονός του μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη. Ο δικηγόρος του θα υποστηρίξει ότι ο νεαρός ετοιμαζόταν να μεταβεί στην Κάντζα προκειμένου στις 21.00 να βρεθεί στην ζωντανή εκπομπή του Λάκη Λαζόπουλου, ως μέλος της ορχήστρας του Μίκη Θεοδωράκη. Είχε ωστόσο την… ατυχία να μένει στο κέντρο των Εξαρχείων την ώρα που οι άνδρες των ΜΑΤ «σκούπιζαν» την περιοχή από την λεωφόρο Αλεξάνδρας προς την Χαριλάου Τρικούπη, μετά το τέλος της πορείας των αντιεξουσιαστών Παράλληλα, είχε την επίσης… ατυχή έμπνευση, όντας οδηγός μοτοσυκλέτας, να έχει στο χέρι του το κράνος που θα φορούσε στη διαδρομή.
2010: Από τον Απρίλιο η χώρα έχει μπει στα μνημόνια και παρά τη βροχή, στην πορεία για το Πολυτεχνείο συμμετέχουν πάνω από 30.000 άτομα που θέλουν να εκφράσουν την αντίθεσή τους στις βουλές της τρόικας. Στο ύψος του Ευαγγελισμού αντιεξουσιαστές επιτίθενται κατά των ΜΑΤ που απαντούν με χρήση χημικών. Ανάλογες εικόνες διαδραματίζονται στη Μιχαλακοπούλου και στη Μεσογείων. Πραγματοποιούνται 69 προσαγωγές εκ των οποίων οι 23 μετατρέπονται σε συλλήψεις.
2011: Η συμμετοχή του κόσμου στην πορεία για το Πολυτεχνείο την 17η Νοέμβρη 2011 δεν είναι μεγάλη, ούτε και η έκταση των επεισοδίων που καταγράφονται στο ύψος της πλατείας Μαβίλη μεταξύ ανδρών των ΜΑΤ και αντιεξουσιαστών. Ωστόσο τραυματίζονται 14 αστυνομικοί, πραγματοποιούνται 90 προσαγωγές και συλλαμβάνονται 13 νεαροί.
2012: Όλα κύλησαν σε γενικές γραμμές ομαλά. Μοναδικό αξιοσημείωτο το γεγονός ότι τμήμα των διαδηλωτών που ανήκει στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, συνέχισε την πορεία και προς την ισραηλινή πρεσβεία προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για τις επιθέσεις στη Γάζα.
2013: Ειρηνικά πραγματοποιήθηκε η 40ή επέτειος από την εξέγερση του Πολυτεχνείου ενώ ήταν μια από τις μεγαλύτερες σε συμμετοχή των τελευταίων ετών. Οι πύλες του ιδρύματος έκλεισαν λίγο μετά τη μια το μεσημέρι και λίγα λεπτά μετά τις τρεις, ξεκίνησε η πορεία για να φθάσει μια ώρα αργότερα έξω από την αμερικανική πρεσβεία όπου οι συμμετέχοντες έψαλαν τον εθνικό ύμνο. Τα συνθήματα που κυριάρχησαν αφορούσαν τα μνημόνια, ενώ στρέφονταν και κατά της Χρυσής Αυγής.
Μετά τις 6 το απόγευμα, στην πρεσβεία άρχισε να καταφθάνει ο κύριος όγκος της πορείας, όπου κυριάρχησαν συνθήματα κατά της λιτότητας, αλλά και εναντίον της Χρυσής Αυγής και γενικότερα του φασισμού καθώς δύο μήνες νωρίτερα είχε δολοφονηθεί στο Κερατσίνι ο Παύλος Φύσσας.
Νωρίτερα στο Σύνταγμα, οι συγκεντρωμένοι είδαν έκπληκτοι δύο διαδηλωτές να αποκόπτονται από την πορεία και να βγάζουν τα ρούχα τους μπροστά στον αστυνομικό κλοιό.
2014: Ένταση και επεισόδια σημειώνονται στα Εξάρχεια μετά το πέρας της πορείας στην οποία συμμετέχουν περίπου 25.000 άτομα. Ομάδες αντιεξουσιαστών ρίχνουν εναντίον των αστυνομικών δυνάμεων πέτρες, μολότοφ και ξύλα, όχι μόνο από τον δρόμο αλλά ακόμη και από ταράτσες. Από τις συγκρούσεις τραυματίζονται 5 αστυνομικοί, ενώ γίνονται και τρεις συλλήψεις.
Στο Διαδίκτυο κυκλοφορεί βίντεο που δείχνει άνδρες των ΜΑΤ να επιδίδονται σε πλιάτσικο κατά περιπτέρου στην περιοχή των Εξαρχείων. Όπως αναφέρει ο περιπτεράς στα τηλεοπτικά συνεργεία, του άνοιξαν το ψυγείο και άρχισαν να παίρνουν μπουκαλάκια με νερό, χωρίς να τα πληρώσουν.
2015: Στο ίδιο έργο θεατές. Περίπου 20.000 πολίτες συμμετέχουν ειρηνικά στην πορεία του Πολυτεχνείου σταματώντας μάλιστα για λίγα λεπτά μπροστά από τη γαλλική πρεσβεία αποτίνοντας φόρο τιμής στους ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους από τα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Παρίσι.
Ακολούθως, λίγο μετά τις οκτώ το βράδυ, ομάδες αντιεξουσιαστών επιδίδονται σε πετροπόλεμο με δυνάμεις των ΜΑΤ που από την πλευρά τους ρίχνουν δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου – λάμψης. Οι αστυνομικές δυνάμεις προχωρούν σε 8 συλλήψεις, δύο εκ των οποίων αφορούν πλιάτσικο σε σούπερ μάρκετ επί της οδού Σπύρου Μερκούρη.
2016: Δύο ημέρες πριν την επέτειο του Πολυτεχνείου έχει επισκεφθεί τη χώρα μας ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Μπάρακ Ομπάμα. Οι περίπου 15.000 διαδηλωτές φωνάζουν αντιαμερικανικά και αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα. Έξω από την αμερικανική πρεσβεία, μερίδα των συμμετεχόντων αποδοκίμασε και προπηλάκισε το μπλοκ του ΣΥΡΙΖΑ το οποίο σημειωτέων βρίσκεται στην κυβέρνηση από τον Ιανουάριο του 2015. Εξαιτίας της έντασης, το μπλοκ του κυβερνητικού κόμματος αναγκάστηκε να αποχωρήσει από το σημείο.
Νωρίτερα, είχε σημειωθεί μικρή ένταση στη συμβολή των οδών Στουρνάρη και Ζαΐμη, κοντά στο Πολυτεχνείο, όταν ομάδα νεαρών εγκλώβισε βαν της αστυνομίας. Το όχημα μετέφερε κράνη και ασπίδες για τις αστυνομικές δυνάμεις στην περιοχή. Το αντιλήφθηκαν οι νεαροί οι οποίοι το εγκλώβισαν, χωρίς ωστόσο να προξενήσουν ζημιές ή να τραυματιστεί κάποιος, καθώς μετέβη άμεσα διμοιρία των ΜΑΤ και κατάφερε να τους απωθήσει. Ωστόσο, οι ταραξίες πρόλαβαν και πήραν μαζί τους δύο αστυνομικές ασπίδες και δύο κράνη.
2017: Αν κάτι έχει μείνει ως εικόνα από τα όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια της 44ης επετείου είναι αυτή της δικηγόρου Αναστασίας Τσουκαλά να σφαδάζει από τους πόνους όταν μια ναυτική φωτοβολίδα που εκτοξεύτηκε από άτομο του αναρχικού χώρου καρφώθηκε στο αριστερό της γόνατο και οι αστυνομικοί δεν μπορούσαν να τη σβήσουν. Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων συνελήφθησαν 16 άτομα και τραυματίστηκαν 6 αστυνομικοί. Νωρίτερα η πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία είχε κυλήσει ομαλά με τη συμμετοχή 10.000 διαδηλωτών.
2018: Ένταση και επεισόδια σημειώνονται στο κέντρο της Αθήνας μετά το τέλος της πορείας για την 45η επέτειο από την εξέγερση του Πολυτεχνείου στην οποία συμμετείχαν περίπου 10.000 άτομα. Το γνωστό κυνηγητό μεταξύ κουκουλοφόρων και ανδρών των ΜΑΤ πραγματοποιείται στα στενά γύρω από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας, στο ύψος του κτηρίου της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής, με την ατμόσφαιρα να γίνεται αποπνικτική εξαιτίας της χρήσης χημικών. Πραγματοποιούνται 16 συλλήψεις ενώ τραυματίζονται 6 αστυνομικοί.
2019: Στην πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία που συμμετέχουν περίπου 12.000 άτομα, κυριαρχούν συνθήματα υπέρ της διατήρησης του πανεπιστημιακού ασύλου και κατά της αστυνομοκρατίας. Στα Εξάρχεια βρίσκονται από νωρίς άνδρες της ομάδας ΔΕΛΤΑ που έχει επανασυστήσει η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Νωρίς το απόγευμα η ΕΛ.ΑΣ. συλλαμβάνει έξι άτομα που είχαν ανέβει σε δώμα ταράτσας κτιρίου επί της οδού Σπύρου Τρικούπη στα Εξάρχεια. Στο σημείο βρέθηκαν βόμβες μολότοφ, αντιασφυξιογόνες μάσκες, γάντια, πέτρες και άλλα αντικείμενα. Τουλάχιστον σε τρεις πολυκατοικίες επενέβη η Αστυνομία στην περιοχή προς αποτροπή αναρχικών οι οποίοι θα «ταμπουρώνονταν» στις ταράτσες. Λίγο πριν τις εννέα το βράδυ ξεσπούν μικρής έντασης επεισόδια τα οποία δεν διαρκούν πάνω από μια ώρα.
