Ένα νέο κεφάλαιο στον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αυτό της παραγωγής ενέργειας από υπεράκτια αιολικά πάρκα, ετοιμάζονται να ανοίξουν κυβέρνηση και επενδυτές. Οι προοπτικές κρίνονται ιδιαίτερα θετικές, λόγω του δυναμικού των ανέμων στο Αιγαίο αλλά και της ύπαρξης πολλών ερημικών περιοχών που δεν δύναται να αξιοποιηθούν με άλλο τρόπο. Ειδικοί εκτιμούν ότι η Ελλάδα μπορεί να αναπτύξει μία εξαγώγιμη βιομηχανία εγκατάστασης, ανάπτυξης και λειτουργίας υπεράκτιων αιολικών πάρκων και πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία. Η τεχνολογία που προκρίνεται για τον ελλαδικό χώρο είναι αυτή των πλωτών ανεμογεννητριών, καθώς τα βάθη στο Αιγαίο είναι μεγαλύτερα σε σχέση με αυτά στη βόρεια θάλασσα όπου έχει αναπτυχθεί μεγάλος αριθμός σταθερών υπεράκτιων αιολικών πάρκων.
Τα υπεράκτια αιολικά σταθερού πυθμένα αποτελούν μια δοκιμασμένη τεχνολογία με αποδεδειγμένα οφέλη. Μόνο το 2019 προστέθηκαν 6,1 GW νέας ισχύος διεθνώς, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Global Wind Energy Council. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς είναι 29.1 GW και σημειώνει μέση αύξηση 24% ετησίως από το 2013.
Τα πλωτά υπεράκτια αιολικά μπαίνουν ταχύτατα στο επίκεντρο της τεχνολογικής εξέλιξης του ενεργειακού κλάδου, τόσο διεθνώς, όσο και στη χώρα μας. Πρόσφατη προμελέτη της Navigant για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι το σταθμισμένο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας (levelized cost of electricity ή LCOE) από πλωτά αιολικά στο Αιγαίο θα είναι 76 ευρώ/MWh το 2030 και θα μειωθεί στα 46 ευρώ/MWh το 2050. Η ίδια μελέτη υπολογίζει το διαθέσιμο θαλάσσιο δυναμικό για πλωτά αιολικά στη χώρα μας στα 263 GW.
Τον περασμένο Νοέμβριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για το θέμα των υπεράκτιων ΑΠΕ. Το δε Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προ ημερών, υπό τη Γερμανική Προεδρία, βασίστηκε στην Έκθεση αυτή και ενέκρινε συμπεράσματα σχετικά με την προώθηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας σε υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα συμπεράσματα αυτά δίνουν πολιτική καθοδήγηση στην Επιτροπή να διασφαλίσει την ταχεία εφαρμογή της Στρατηγικής της Ε.Ε. για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το Υπουργείο Ενέργειας επεξεργάζεται ήδη συνολικό πλαίσιο ρύθμισης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Η ρύθμιση χωρίζεται σε τρεις κύριους πυλώνες, τα βασικά σημεία των οποίων είναι:
1. Ο πρώτος πυλώνας καταλαμβάνει το βασικό ζήτημα της χωροθέτησης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων. «Εδώ εξετάζεται ένα μεικτό μοντέλο, όπου οι αρμόδιες εθνικές αρχές θα “προεπιλέγουν” ευρείας κάλυψης θαλάσσιες περιοχές που θα έχουν κριθεί εκ των προτέρων κατάλληλες για την ανάπτυξη τέτοιων πάρκων, με κριτήρια περιβαλλοντικά, οικονομικά και ενεργειακά, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη εγγενείς περιορισμούς όπως οι οδοί ναυσιπλοΐας, τα πεδία βολής του Π.Ν., η βιοποικιλότητα, κλπ, εξηγούν πηγές της κυβέρνησης. Εντός των περιοχών αυτών οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές θα μπορούν να επιλέξουν υποπεριοχές ενδιαφέροντος τους, οι οποίες θα τους “κατοχυρώνονται” βάσει αντικειμενικών, ανταγωνιστικών κριτηρίων. Παράλληλα, δεν έχει αποκλειστεί το ενδεχόμενο να μπορεί ένας ιδιώτης να εντοπίσει μια κατάλληλη τοποθεσία εκτός προεπιλεγεισών και να την προτείνει στις αρχές, οι οποίες, αφού επιβεβαιώσουν την καταλληλότητά της, να την διαθέσουν προς εκμετάλλευση.
2. Ο δεύτερος πυλώνας είναι αυτός των διασυνδέσεων, και εδώ επιφυλάσσεται όπως φαίνεται κομβικός ο ρόλος του αρμόδιου διαχειριστή, της ΑΔΜΗΕ Α.Ε. Το υπό εξέταση μοντέλο βασίζεται στην εμπειρία και τεχνική επάρκεια της ΑΔΜΗΕ στις θαλάσσιες διασυνδέσεις και βλέπει τον Διαχειριστή ως στρατηγικό συνεργάτη και εταίρο των υποψήφιων επενδυτών σε θαλάσσια αιολικά, «μέσω ενός καθαρού και δίκαιου πλαισίου συνεργασίας».
3. Ο τρίτος πυλώνας αφορά στον τρόπο αποζημίωσης των επενδυτών. Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς το ΥΠΕΝ δεν έχει στόχο απλώς να φτιάξει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο. Στόχος είναι, με βάση το πλαίσιο αυτό, να υλοποιηθούν, και μάλιστα κατά το δυνατόν ταχύτερα, έργα. Υπενθυμίζεται ότι και στο παρελθόν στήθηκαν αντίστοιχα «ρυθμιστικά πλαίσια», πλην όμως έργα δεν έχουν γίνει ακόμα. Γι’ αυτό βασική παράμετρος είναι τώρα «το bankability», η δυνατότητα δηλαδή πρόσβασης σε χρηματοδότηση και κερδοφορίας των έργων στο πλαίσιο που σχεδιάζεται. Προς την κατεύθυνση αυτή, κοινοποιήθηκε ήδη από την κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το νέο σχήμα στήριξης των ΑΠΕ μέσω της διενέργειας ανταγωνιστικών διαδικασιών, το οποίο περιλαμβάνει ειδική πρόβλεψη για τη δυνατότητα διαγωνισμών για υπεράκτια αιολικά, για συνολική ισχύ που μπορεί να φτάσει έως και το 1GW.
«Το πλαίσιο θα λαμβάνει υπόψη ότι τα πλωτά αιολικά είναι μια νέα τεχνολογία που πρέπει να στηριχτεί σε οικονομικό επίπεδο ώστε να καταστεί οικονομικά βιώσιμη και δανειοδοτικά υποστηρίξιμη και θα προβλέπει πολυετείς συμβάσεις τύπου CfD, με σταθερό strikeprice που θα παρέχει προβλεψιμότητα και ασφάλεια στον επενδυτή και το δανειστή του» αναφέρουν ανώτατοι αξιωματούχοι του ΥΠΕΝ. Παράλληλα, ο ανταγωνισμός μέσω των auctions θα συμπιέσει τα κόστη μακροπρόθεσμα, εκτιμούν.
Το πλαίσιο δομείται σε στενή συνεργασία με την αγορά, σημειώνουν από το υπουργείο, και θα ολοκληρωθεί εντός του Ιανουαρίου 2021. Στη συνέχεια, θα ξεκινήσει ένας γύρος διαβουλεύσεων το Φεβρουάριο όπου το σχέδιο θα συζητηθεί αναλυτικά με τους αρμόδιους φορείς, τους διαχειριστές, τις τράπεζες, τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και όλους τους stakeholders. Στόχος είναι το πλήρες ρυθμιστικό πλαίσιο να εισαχθεί προς ψήφιση τον Απρίλιο.
Παράγοντες της αγοράς των ΑΠΕ κι εκπρόσωποι εταιρειών που στο παρελθόν είχαν εκφράσει έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη off shore αιολικών πάρκων επισημαίνουν πως η τρέχουσα προσπάθεια πρέπει να γίνει σωστά για να μη χαθεί μια μεγάλη ευκαιρία τόσο για την ενεργειακή αυτονόμηση και απεξάρτηση από τον άνθρακα της Ελλάδας όσο και την ανάπτυξη μιας εξαγώγιμης βιομηχανίας, όπως συνέβη πριν από 10 περίπου χρόνια επί κυβερνήσεως Γεωργίου Α. Παπανδρέου όταν τότε υπουργός ενέργειας Τίνα Μπιρμπίλη πάγωσε κάθε διαδικασία επιφυλάσσοντας τον κλάδο προς αποκλειστική ανάπτυξη από το δημόσιο
Στο παρελθόν ενδιαφέρον είχε εκφραστεί από ελληνικές και ξένες εταιρείες (ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, Όμιλος Κοπελούζου, RF Energy, Iberdrola, Jasper κ.ά.), κυρίως για τις περιοχές του Θρακικού Πελάγους και το Βόρειου Αιγαίου. Πιο πρόσφατα έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον και από διεθνείς εταιρείες, όπως η νορβηγική Equinor, η δανέζικη Copenhagen Offshore Partners κ.ά.
