Αγγελική Βελεσιώτη
Σε πλήρη ισχύ τίθεται από αύριο, 1η Ιουνίου, ο νέος Πτωχευτικός Νόμος, με τα φυσικά πρόσωπα, τους αυτοαπασχολούμενους και τις μικρές επιχειρήσεις να έχουν πλέον τις εξής δύο εναλλακτικές: είτε να ρυθμίσουν τις οφειλές τους είτε να πτωχεύσουν, έχοντας, ωστόσο, την δυνατότητα να επιστρέψουν οικονομικά ενεργοί μετά από 12 έως και 36 μήνες (σ.σ. ο χρόνος εξαρτάται εάν στην πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνεται8 και η πρώτη κατοικία). Το newmoney συγκέντρωσε 10+2 ερωτήσεις, οι οποίες ετέθησαν όλο το προηγούμενο διάστημα στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ), σε μία προσπάθεια να ρίξει «φως» στις βασικές πτυχές του νέου πλαισίου που φιλοδοξεί να αντικαταστήσει όλες τις άλλες νομοθετικές παρεμβάσεις και να διευθετήσει το ιδιωτικό χρέος των Ελλήνων που πλέον «αγγίζει» τα 243 δισ. ευρώ.
1) Τι είναι ο μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης και πως λειτουργεί;
Κάθε πολίτης και επιχείρηση έχει τη δυνατότητα να λάβει δωρεάν ενημέρωση σχετικά με τη νομοθεσία, δηλ. το τι ισχύει και ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις τους αναφορικά με τα χρέη τους και πως μπορούν να τα αντιμετωπίσουν. Η ενημέρωση παρέχεται από την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ), μέσω των κατά τόπους Κέντρων – Γραφείων Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών που λειτουργούν ανά την Ελλάδα. Επίσης, ο Νόμος παρέχει τη δυνατότητα σε θεσμικούς φορείς, όπως τα Επιμελητήρια να παρέχουν δωρεάν ενημέρωση, καθώς και εξειδικευμένες υπηρεσίες καθοδήγησης και συμβουλών προς τα μέλη τους.
2. Που πάω/σε ποιο site για να συμμετέχω στον εξωδικαστικό μηχανισμό; Ποιος έφτιαξε την πλατφόρμα;
Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να υποβάλει ηλεκτρονικά την αίτησή του στην πλατφόρμα, μέσω της ιστοσελίδας της ΕΓΔΙΧ www.keyd.gov.gr καθώς και στην ιστοσελίδα της ενιαίας πύλης του δημοσίου www.gov.gr ή μέσω του απευθείας συνδέσμου ofeiles.gov.gr. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός υλοποιείται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας ηλεκτρονικής υποβολής και διαχείρισης αιτήσεων, που αναπτύσσεται από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) του Υπουργείου Οικονομικών.
3. Κατά τη διαδικασία του Εξωδικαστικού Μηχανισμού ο νέος Νόμος υποχρεώνει τις τράπεζες και τα funds να ρυθμίσουν τα χρέη; Ποιοι είναι οι κανόνες που υποχρεούνται να τηρούν; Πως διασφαλίζεται ότι τους τηρούν και δεν κάνουν καταχρήσεις;
Όχι, στη διαδικασία του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών δεν υπάρχει υποχρέωση των πιστωτικών ιδρυμάτων ή των διαχειριστών δανείων (που εκπροσωπούν τα funds) να προβούν σε ρύθμιση των χρεών των οφειλετών Ωστόσο, εάν κάποιος οφειλέτης έχει χρέη προς πολλαπλούς πιστωτές και συμφωνήσει σε μια ρύθμιση με την πλειοψηφία των τραπεζών – διαχειριστών δανείων, τότε η ρύθμιση αυτή επιβάλλεται υποχρεωτικά και στους υπολοίπους. Επιπλέον, ο Νόμος θέτει σε τράπεζες και διαχειριστές δανείων συγκεκριμένους κανόνες ρύθμισης οφειλών, όπως:
- η ικανότητα αποπληρωμής, δηλ. ότι ο οφειλέτης πρέπει να πληρώνει βάσει των εισοδημάτων του καθώς και αυτών των εγγυητών του
- η αρχή της μη χειροτέρευσης θέσης πιστωτή, δηλ. ότι κανένας πιστωτής δεν δύναται να λάβει λιγότερα χρήματα από όσα θα λάμβανε σε περίπτωση ρευστοποίησης της περιουσίας του οφειλέτη και των εγγυητών του
- η σύμμετρη ικανοποίηση πιστωτών, δηλ. ότι τα χρήματα του οφειλέτη πρέπει να μοιραστούν αναλογικά, έτσι ώστε να καλύψουν όλους τους πιστωτές (δημοσίου και χρηματοπιστωτικού τομέα).
Η τήρηση των ανωτέρω κανόνων διασφαλίζεται μέσω ενός ηλεκτρονικού αλγόριθμου, βάσει του οποίου παράγεται μια πρόταση ρύθμισης, την οποία οι χρηματοπιστωτικοί φορείς και ο οφειλέτης μπορούν να αποδεχθούν, προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία αναδιάρθρωσης, εντός 2 μηνών.
4. Ποια θεωρείται «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών» στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού;
Ως «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών» νοείται το ποσοστό 60% επί του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων, οι οποίοι συμμετέχουν ως πιστωτές. Με άλλα λόγια πλειοψηφία υπάρχει όταν από τις τράπεζες προς τις οποίες οφείλει ο ενδιαφερόμενος συμμετέχουν αυτές προς τις οποίες οι οφειλές καλύπτουν το 60% του συνόλου.
5. Πως προκύπτει ο αριθμός των δόσεων του εξωδικαστικού μηχανισμού; Τον επιλέγει ο οφειλέτης;
Όχι, δεν τον επιλέγει ο οφειλέτης. Προκύπτει από ειδικό αλγόριθμο (δηλ. αυτόματο υπολογιστικό εργαλείο), που αξιολογεί την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη (δηλ. έσοδα – εισοδήματα και περιουσία).
6. Οι τράπεζες έχουν όριο 240 δόσεων στον εξωδικαστικό μηχανισμό;
Όχι, για τα πιστωτικά ιδρύματα δεν τίθεται τέτοιο όριο. Συνεπώς δύνανται να παρέχουν και περισσότερες δόσεις. Ωστόσο ο αριθμός των δόσεων της πρότασης ρύθμισης οφειλών των τραπεζών και διαχειριστών δανείων προκύπτει από ειδικές παραμέτρους, όπως η ηλικία, η ικανότητα αποπληρωμής και η περιουσία του, τόσο του οφειλέτη όσο και των εγγυητών του.
7. Στον εξωδικαστικό μηχανισμό, ο αλγόριθμος θα λαμβάνει υπ’ όψη την συνολική περιουσία οφειλέτη, συνοφειλετών και εγγυητών;
Όχι, δεν καλείται να συμμετέχει ο εγγυητής ή τυχόν άλλοι συνοφειλέτες. Άρα δεν λαμβάνεται υπόψη η περιουσία του εγγυητή ή των λοιπών συνοφειλετών. Ωστόσο, οι τράπεζες – διαχειριστές δανείων δύνανται να προσκαλέσουν τους συνοφειλέτες και εγγυητές, έτσι ώστε να παρέχουν μια ρύθμιση στον οφειλέτη.
8. Στον εξωδικαστικό προβλέπεται διαγραφή οφειλών προς το δημόσιο; Διαγραφή οφειλών προς τράπεζες;
Ναι, προβλέπεται διαγραφή οφειλών προς το δημόσιο, τις τράπεζες και τους διαχειριστές δανείων, εφόσον πληρούνται συγκεκριμένοι κανόνες (π.χ. αρχή μη χειροτέρευσης πιστωτών). Η διαγραφή γίνεται υπό την προϋπόθεση της πλήρους αποπληρωμής του ποσού που θα προκύψει από τη ρύθμιση οφειλών. Όσον αφορά στη διαγραφή οφειλών του δημοσίου, αυτή γίνεται κατά σειρά παλαιότητας, από την παλαιότερη οφειλή προς τη νεότερη, με κριτήριο το χρόνο καταχώρισης της οφειλής στα βιβλία εισπρακτέων εσόδων.
Σημείωση: απαγορεύεται η διαγραφή βασικής οφειλής (δηλ. του κεφαλαίου) των παρακρατουμένων φόρων, επιρριπτομένων φόρων προς το Δημόσιο και ασφαλιστικών εισφορών.
9. Σε ότι αφορά την αναστολή αναγκαστικών μέτρων, μπορώ να κάνω αίτηση και θα προχωρεί παράλληλα και ο πλειστηριασμός;
Από την υποβολή της αίτησης και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, αναστέλλονται οι κατασχέσεις λογαριασμών και οι πλειστηριασμοί, δηλ. τα αναγκαστικά μέτρα και οι πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης. Η αναστολή αυτή δεν καταλαμβάνει την διενέργεια πλειστηριασμού, ο οποίος έχει προγραμματισθεί εντός τριών μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον οφειλέτη, καθώς και οποιαδήποτε διαδικαστική ενέργεια προπαρασκευαστική της διενέργειας πλειστηριασμού από ενέγγυο πιστωτή (περιλαμβανομένης και της κατάσχεσης).
10. Πώς και πότε ξεκινά η διαδικασία επιδότησης δανείων πρώτης κατοικίας ευάλωτων νοικοκυριών;
Για να λάβουν την επιδότηση, θα πρέπει οι οφειλέτες να υποβάλλουν την αίτηση του άρθρου 8 του νόμου Ρύθμισης Οφειλών και Παροχής Δεύτερης Ευκαιρίας, για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών τους. Εάν είναι ενήμερο το σύνολο των οφειλών τους, εκδίδεται βεβαίωση ενήμερων οφειλών από την Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Εξωδικαστικής Ρύθμισης Οφειλών, στην οποία υπάρχει πρόσβαση μέσω της ιστοσελίδας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Διαφορετικά, η καταβολή της επιδότησης παρέχεται κατόπιν υπογραφής της σύμβασης αναδιάρθρωσης του άρθρου 14 του νόμου (άρθρο 28 παρ. 1).
11. Τι περιλαμβάνει η πτωχευτική περιουσία; Περιλαμβάνονται και τα εισοδήματα του οφειλέτη μετά την κήρυξη της πτώχευσης;
Η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το σύνολο της περιουσίας που ανήκει στον οφειλέτη κατά την κήρυξη της πτώχευσης, οπουδήποτε και αν βρίσκεται. Δεν ανήκουν στην πτωχευτική περιουσία τα ακατάσχετα ή εξαιρούμενα με ειδικές διατάξεις νόμων, περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη. Στην πτωχευτική περιουσία ανήκουν τα λογιστικά αρχεία και τα λογιστικά στοιχεία του οφειλέτη. Σε περίπτωση οφειλέτη φυσικού προσώπου, από την κήρυξη της πτώχευσης μέχρι την απαλλαγή του οφειλέτη, στην πτωχευτική περιουσία ανήκει το μέρος του ετησίου εισοδήματός του που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Τα ετήσια εισοδήματα του οφειλέτη εξαιρούνται της πτωχευτικής περιουσίας ανεξαρτήτως ύψους, όταν, έπειτα από αίτησή του, το πτωχευτικό δικαστήριο διαπιστώσει ότι η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει την κύρια κατοικία του οφειλέτη ή/και άλλα πάγια περιουσιακά του στοιχεία που υπερβαίνουν σε αξία το δέκα τοις εκατό (10%) των συνολικών του υποχρεώσεων και η ελάχιστη αξία τους δεν υπολείπεται των εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ, εξαιρουμένων όσων έχουν αποκτηθεί στην διάρκεια των δώδεκα (12) μηνών που προηγούνται της υποβολής της αίτησης πτώχευσης. Σε περίπτωση όμως που τα ετήσια εισοδήματά του οφειλέτη υπερβαίνουν το πενταπλάσιο των ευλόγων δαπανών διαβίωσης, το υπερβάλλον ποσό ανήκει στην πτωχευτική περιουσία. Οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης προσδιορίζονται ετησίως σύμφωνα με την εκάστοτε απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, με βάση τα ετήσια στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.
12.Πότε μπορεί να υποβάλει κάποιος αίτημα μεταβίβασης ή μίσθωσης της κύριας κατοικίας του σε φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης;
Σε περίπτωση που ευάλωτος οφειλέτης κηρυχθεί σε πτώχευση, ή σε περίπτωση που σε βάρος της κύριας κατοικίας του ευάλωτου οφειλέτη επισπεύδεται αναγκαστική εκτέλεση από ενυπόθηκο ή προσημειούχο πιστωτή, ο ευάλωτος οφειλέτης μπορεί να υποβάλει αίτημα μεταβίβασης ή μίσθωσης της κύριας κατοικίας του σε φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης. Αιτήσεις δεν γίνονται δεκτές εφόσον απέχουν περισσότερο από 60 ημερολογιακές ημέρες από την ημερομηνία του κατασχετηρίου εγγράφου ή της δημοσίευσης της απόφασης που κηρύσσει τον ευάλωτο οφειλέτη σε πτώχευση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας. Ο φορέας επιβεβαιώνει τους τίτλους ιδιοκτησίας του δικαιούχου ως προϋπόθεση της αιτούμενης μεταβίβασης. Σημείωση: Η λειτουργία του επίμαχου φορές μετατίθεται για τον Μάρτιο του 2022. Στο ενδιάμεσο διάστημα, ωστόσο, κυβέρνηση και τράπεζες φέρεται να συμφώνησαν στην χορήγηση έκτακτης επιδότησης έως και 210 ευρώ στους ευάλωτους δανειολήπτες.
