Τι ειπώθηκε στο 16ο diaNEOsis Live για τον Τουρισμό στην Ελλάδα (video)

Το πρώτο άρθρο μελετά την επίδραση της κλιματικής αλλαγής και καταγράφει τους κινδύνους αλλά και τις ευκαιρίες που προκύπτουν για την ανταγωνιστικότητα ελληνικών τουριστικών προορισμών -πρόκειται για προδημοσίευση μεγάλης έρευνας για την κλιματική αλλαγή που θα δημοσιευτεί τον Οκτώβριο.

Το δεύτερο άρθρο παρουσιάζει συνοπτικά ένα στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη των τουριστικών λιμενικών εγκαταστάσεων στην Ελλάδα -προδημοσίευση μεγάλης έρευνας για το θέμα που ετοιμάζεται σε συνεργασία με τη ΓΓ Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης του Υπουργείου Τουρισμού.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη τη συζήτηση εδώ.

Την έναρξη της συζήτησης χαιρέτισε ο Γενικός Διευθυντής της διαΝΕΟσις Διονύσης Νικολάου, ενώ χαιρετισμό – εισαγωγική τοποθέτηση πραγματοποίησε η Υφυπουργός Τουρισμού Σοφία Ζαχαράκη. Στη συζήτηση που ακολούθησε, υπό τον συντονισμό του Διευθυντή Περιεχομένου της διαΝΕΟσις Θοδωρή Γεωργακόπουλου, συμμετείχαν οι: Βίκυ Λοΐζου, Γενική Γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης, Υπουργείο Τουρισμού, Θάνος Πάλλης, Καθηγητής Διοίκησης Λιμένων & Ναυτιλίας, ΕΚΠΑ, Κωνσταντίνος Καρτάλης, Καθηγητής Περιβάλλοντος, ΕΚΠΑ, Μαρία Παπαδοπούλου, Καθηγήτρια ΕΜΠ και Πρόεδρος Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής, Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας και Γιάννης Τούντας, Καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, ΕΚΠΑ – μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις.

Το λόγο πρώτη πήρε η Σοφία Ζαχαράκη, η οποία αναφέρθηκε στην προσπάθεια της κυβέρνησης αυτό το καλοκαίρι εν μέσω πανδημίας, να καταστεί η χώρα ένας ασφαλής προορισμός για πολίτες και φιλοξενούμενους. Στη συνέχεια, μιλώντας για τον τουρισμό, είπε ότι «θα ζήσουμε έναν έντονο μετασχηματισμό το επόμενο διάστημα», και ότι η «4η Βιομηχανική Επανάσταση με την εξέλιξη της τεχνολογίας και των επιστημών και την επίδραση που έχουν στη διαμόρφωση του σύγχρονου τρόπου ζωής σε συνδυασμό με την έντονη κλιματική αλλαγή είναι πολύ σημαντικές παράμετροι που πυροδοτούν για τη μετεξέλιξη του τουρισμού διεθνώς». Ταυτόχρονα, σημείωσε ότι η πανδημία λειτούργησε καταλυτικά για την επίσπευση μιας δυναμικής διαδικασίας αναδεικνύοντας νέες ανάγκες και συνήθειες, όπως η προστασία της υγείας, που θα αντικαταστήσουν παλαιότερα πρότυπα, όπως ο μαζικός τουρισμός.

Η Υφυπουργός τόνισε τη σημασία των σχετικών ερευνών που εκπονούνται, όπως αυτής που εκπονείται από τη διαΝΕΟσις για τον οικοτουρισμό (σε συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού, το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας και τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.), ώστε να αναδειχθεί το προφίλ του σύγχρονου ταξιδιώτη και τα νέα κριτήρια που αξιολογεί: την υγεία, την ασφάλεια, τη χαλάρωση και την ηρεμία και την αίσθηση του χώρου. Παρατήρησε, επίσης, το αυξανόμενο ενδιαφέρον των ταξιδιωτών για υπαίθριες δραστηριότητες, αλλά και  την ευαισθητοποίηση των ταξιδιωτών για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Μίλησε για προσπάθεια του Υπουργείου Τουρισμού για την ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής και τη διασύνδεσή της με τον τουρισμό μέσω του οινοτουρισμού και την προσεχή νομοθέτηση του επισκέψιμου ελαιοτριβείου, τυροκομείου, και ζυθοποιείου. «Πρέπει να αναθεωρήσουμε το τουριστικό μας πρότυπο» είπε, επισημαίνοντας ότι οι άξονες οι οποίοι κυριαρχούν στην πολιτική του Υπουργείου είναι η βιωσιμότητα, η ψηφιακή μετεξέλιξη, και η έμφασή στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, οι οποίοι έχουν τεθεί και από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0». Τόνισε επίσης, ότι το Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπει ειδική χρηματοδότηση για θέματα προσβασιμότητας, καθώς και ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης για 20.000 ανέργους και εποχικά εργαζόμενους.

Κλείνοντας, αναφέρθηκε σε μια σειρά πρωτοβουλιών του Υπουργείου Τουρισμού: α) τη συνεργασία για τη δημιουργία του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Οργάνωσης & Ανάπτυξης του Τουρισμού στις περιοχές του δικτύου Natura 2000 (Μνημόνιο Συνεργασίας διαΝΕΟσις, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υπουργείο Τουρισμού & Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.), β) την ανάπτυξη του Eurovelo στην Ελλάδα και την ενίσχυση της στρατηγικής για την ποδηλασία (σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, το ΥΠΕΝ, την ΚΕΔΕ και την ΜΚΟ “Πόλεις για το ποδήλατο”), γ) τη δημιουργία Εθνικού Παρατηρητηρίου για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, ένα έργο του ΕΣΠΑ 21-27 και δ) τη φιλοξενία του Παρατηρητηρίου Παραθαλάσσιου και Θαλάσσιου Τουρισμού, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού.

Η Βίκυ Λοΐζου εξέφρασε την έκπληξη που της είχε προκαλέσει η έλλειψη εθνικής στρατηγικής για την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμό σε επίπεδο υποδομών και θεματικού τουρισμού όταν ανέλαβε Γενική Γραμματέας, ενώ αναφέρθηκε στα μεγάλα περιθώρια βελτίωσης που υπάρχουν στο θέμα, καθώς «είμαστε μία χώρα με πολύ μεγάλη ακτογραμμή και πολλά νησιά, αλλά δεν έχουμε αρκετές θέσεις ελλιμενισμού». Αναφέρθηκε σε στοιχεία που δείχνουν ότι ο θαλάσσιος τουρισμός μπορεί να φέρει επισκέπτες με μεγάλη κατά κεφαλήν δαπάνη. Σύμφωνα με την κ. Λοΐζου, στο Υπουργείο δεν υπήρχε οργανωμένη καταγραφή και παρακολούθηση των τουριστικών λιμένων (αγκυροβόλια, τουριστικά καταφύγια, μαρίνες) της χώρας. «Το θεσμικό πλαίσιο είναι περίπλοκο, όχι σαφές και ανελαστικό, ενώ οι διαδικασίες πολύ αργές και οι φορείς διαχείρισης είναι διασπασμένοι», είπε χαρακτηριστικά. Για τους παραπάνω λόγους, όπως εξήγησε, δημιουργήθηκε η ανάγκη για μια ενιαία εθνική στρατηγική για το θαλάσσιο τουρισμό που θα οδηγήσει σε συγκεκριμένα επόμενα βήματα. Επιπλέον, αναφέρθηκε στο έργο του Ταμείου Ανάκαμψης για τους τουριστικούς λιμένες  με βασικά κριτήρια την πράσινη διαχείρισή τους, την ψηφιοποίηση της διαδικασίας χωροθέτησης-αδειοδότησης και ταυτόχρονα των υποδομών και των υπηρεσιών προς τους επισκέπτες τους, καθώς και την προσβασιμότητα.

Ο Θάνος Πάλλης παρουσίασε τα σημαντικότερα σημεία της νέας μελέτης της διαΝΕΟσις, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης του Υπουργείου Τουρισμού, η οποία στοχεύει στην κατάθεση ενός νέου στρατηγικού σχεδίου με στόχο την ανάπτυξη του δικτύου τουριστικών λιμενικών υποδομών και υπηρεσιών προς όφελος της εθνικής οικονομίας, η οποία θα δημοσιευτεί το φθινόπωρο του 2021. Αναφέρθηκε στους τρόπους αξιοποίησης της ακτογραμμής 13.700 χιλιομέτρων της χώρας και στις θεσμικές παρεμβάσεις οι οποίες αφορούν από τη μία την παρουσία των σκαφών αναψυχής, και από την άλλη η παρουσία των απαραίτητων υποδομών. Υπογράμμισε το γεγονός ότι ο πρώτος νόμος για την ανάπτυξη ενός δικτύου τουριστικών λιμένων έγινε πριν τρεις δεκαετίες, και παρ’ όλες τις επικαιροποιήσεις, δεν έχει αξιοποιηθεί: μέχρι σήμερα έχει κατασκευαστεί και λειτουργεί μόνο το 22,02% του χωροθετημένου δικτύου -ή το 30,9% των θέσεων ελλιμενισμού- με βάση τις προβλέψεις του Ν. 2160/1993. Σε σύγκριση με τα υπόλοιπα μεσογειακά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε Μεσόγειο και Αδριατική, η Ελλάδα υστερεί σε πυκνότητα θέσεων ελλιμενισμού, διαθέτοντας σύμφωνα με τα στοιχεία 0,5 θέσεις ελλιμενισμού ανά χιλιόμετρο ακτογραμμής. Επίσης, τόνισε ότι οι περισσότερες υποδομές είναι μικρές σε μέγεθος, ενώ η πληθώρα φορέων διοίκησης και εκμετάλλευσης των τουριστικών λιμενικών εγκαταστάσεων, η παρουσία στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των τουριστικών λιμένων σημαντικού αριθμού κρατικών αρχών και η εποπτεία τους από περισσότερα του ενός υπουργεία, έχουν αποτέλεσμα πολύπλοκες και χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Στη συνέχεια, περιέγραψε καλές πρακτικές άλλων χωρών και ειδικότερα αυτές της Ιταλίας και της Κροατίας, καθώς προσφέρουν συμπεράσματα των αποτελεσματικών τρόπων με τους οποίους οι δύο χώρες αντιμετώπισαν και ανέδειξαν τους τουριστικούς λιμένες ως σημαντικούς στρατηγικούς πυλώνες του τουριστικού τους προϊόντος. Τέλος, ανέλυσε τις λύσεις που προτείνει η μελέτη, όπως διαμορφώθηκε μέσα από μία διαβούλευση και με το Υπουργείο αλλά και με φορείς της αγοράς, οι οποίες τοποθετούνται γύρω από τέσσερις πυλώνες: 1) Υποδομές και διαμόρφωση δικτύου, 2) Επενδύσεις, 3) Διοίκηση και διαχείριση τουριστικών λιμένων και 4) Ψηφιοποίηση. Μπορείτε να διαβάσετε το σχετικό άρθρο για την ανάπτυξη των τουριστικών λιμένων στην Ελλάδα εδώ.

Η Μαρία Παπαδοπούλου στην τοποθέτησή της επικεντρώθηκε στην πρόκληση του οικοτουρισμού και της ήπιας ανάπτυξης εντός των προστατευόμενων περιοχών Natura. Υπογράμμισε το γεγονός ότι η ανάπτυξη του τουρισμού είναι πολυδιάστατη, καθώς έχει άμεση αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, προάγει την τοπική κοινωνία, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί πιέσεις στο φυσικό κεφάλαιο που σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις αποβούν μη αναστρέψιμες. Παρατήρησε ότι λόγω της πρόσφατης τάσης για εναλλακτικό τουρισμό, οι προστατευόμενες περιοχές αποτελούν πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως για παράδειγμα το Menalon trail, και αυτό προσδίδει μια νέα διάσταση στην έννοια του τουρίστα-περιηγητή, ο οποίος δίνει έμφαση στα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Στόχος είναι, όπως ανέφερε, η ανάπτυξη μιας πιστοποίησης του brand “Nature Greece” με προϊόντα και υπηρεσίες εντός προστατευόμενων περιοχών επενδύοντας στην ευημερία αυτών των περιοχών και την αύξηση της τουριστικής διαμονής. Τόνισε ότι το μνημόνιο συνεργασίας για την ανάπτυξη αυτό το στρατηγικό σχέδιο οργάνωσης και ανάπτυξης του τουρισμού στις περιοχές του δικτύου Natura που προτείνεται, προσφέρει μια σχεδιασμένη διαχείριση των επισκεπτών σε μία προστατευόμενη περιοχή εξασφαλίζοντας το τετράπτυχο: φυσικό κεφάλαιο, πολιτισμός, βιώσιμη ανάπτυξη και ανθρώπινο στοιχείο. Σύμφωνα με την κ. Παπαδοπούλου ο στόχος είναι «οι επισκέπτες να γίνουν οι καλύτεροι πρεσβευτές μας» ενώ υπογράμμισε ότι «για τις προστατευόμενες περιοχές η αειφόρος ανάπτυξη είναι μονόδρομος». Μπορείτε να διαβάσετε για τη συνεργασία για τη δημιουργία του εθνικού στρατηγικού σχεδίου οργάνωσης & ανάπτυξης του τουρισμού στις περιοχές του δικτύου Natura 2000 εδώ.

Τον κύκλο των τοποθετήσεων έκλεισε ο Γιάννης Τούντας, ο οποίος μίλησε για τον τουρισμό τρίτης ηλικίας και τον τουρισμό υγείας, θέματα τα οποία μελετώνται μαζί γιατί αφενός ο τουρισμός υγείας σε ένα μεγάλο ποσοστό αφορά τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και αφετέρου γιατί οι τουρίστες τρίτης ηλικίας έχουν περισσότερες ανάγκες στον τουριστικό προορισμό από παροχές υγείας. Ο τουρισμός τρίτης ηλικίας, όπως είπε, αποτελεί ταχέως αναπτυσσόμενο κλάδο της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής και της βελτίωσης της υγείας των ηλικιωμένων. Επιπλέον, αναφέρθηκε στην αυξανόμενη ζήτηση από τα άτομα τρίτης ηλικίας για μακροχρόνια ενοικίαση ή αγορά κατοικίας στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, μίλησε για τον τουρισμό υγείας που περιλαμβάνει: τον ιατρικό, τον ιαματικό και τον τουρισμό ευεξίας. Η χώρα μας, τόνισε, έχει πολλά πλεονεκτήματα για να αναπτύξει τον τουρισμό τρίτης ηλικίας και τον τουρισμό υγείας καθώς αποτελεί εξαιρετικό τουριστικό προορισμό, διαθέτει πολλούς γιατρούς και ξενοδοχειακές υποδομές. Προκειμένου, ωστόσο, να αντιμετωπιστεί η υστέρηση της χώρας μας στους τομείς αυτούς, πρότεινε σειρά πολιτικών και μέτρων για τη θέσπιση του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου, τη δημιουργία επιτελικών οργάνων, την εκπόνηση εθνικών στρατηγικών, τη διασφάλιση των αναγκαίων χρηματοδοτικών πόρων, την εκπόνηση εκστρατείας προβολής και διαφήμισης, την κατάρτιση των εμπλεκόμενων στελεχών, τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τη συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, την αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών και τη δημιουργία νέων και την ανάπτυξη των τομέων της Δημόσιας Υγείας και της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Μπορείτε να διαβάσετε τις σχετικές δημοσιεύσεις για τον τουρισμό τρίτης ηλικίας και τον τουρισμό υγείας της διαΝΕΟσις εδώ.