Ξημερώματα 22 Δεκεμβρίου 2019, ο τότε 54χρονος σύζυγος της 33χρονης Αδαμαντίας Αντύπα τη δολοφόνησε εξ επαφής με καραμπίνα μέσα στο σπίτι τους. Hταν η τελευταία γνωστή γυναικοκτονία του 2019, μία από τις δεκάδες στην Ελλάδα τα τελευταία δυόμισι χρόνια. Στη συντριπτική πλειονότητα δράστες ήσαν οι σύζυγοι ή οι σύντροφοι, πρώην ή «νυν», των θυμάτων. Τις πυροβόλησαν, τις μαχαίρωσαν, τις στραγγάλισαν, τις περισσότερες φορές μέσα στο ίδιο τους το σπίτι.
Ο δολοφόνος της Αδαμαντίας Αντύπα –ο οποίος τον Φεβρουάριο καταδικάστηκε σε ισόβια, ενώ στο δικαστήριο αποκαλύφθηκε πως βιαιοπραγούσε εναντίον της επανειλημμένως, χτυπώντας την ακόμα και όταν ήταν έγκυος– και πατέρας του τότε 4χρονου γιου τους, αφού παραδόθηκε στην αστυνομία στο Ηράκλειο μετά τον φόνο, ισχυρίστηκε πως έχασε τον έλεγχο του εαυτού του. «Στέρησε τη ζωή της συζύγου του», έλεγε η δικηγόρος του στους δημοσιογράφους, «που αγαπούσε τόσο πολύ».
Η «υπερβολική αγάπη» ήταν το κίνητρο που παρουσίαζαν μέσα μαζικής ενημέρωσης και για τον φόνο της 24χρονης Ερατώς, την οποία δολοφόνησε ο τότε 25χρονος εν διαστάσει σύζυγός της τον Μάιο του 2019. Oπως και στην περίπτωση της Αδαμαντίας, την πυροβόλησε με καραμπίνα στο σπίτι της στη Μυτιλήνη, αφήνοντας το τότε δίχρονο παιδί τους ορφανό.
Το ίδιο συνέβη και λίγες μέρες νωρίτερα στην Καλλιθέα, όπου ο 32χρονος πρώην σύζυγος μιας 29χρονης τη στραγγάλισε, αφήνοντας τα δύο παιδιά τους ορφανά από μητέρα, όπως ορφανά από μητέρα έμειναν και τα παιδιά της 32χρονης Κατερίνας Μ., την οποία επίσης στραγγάλισε ο 36χρονος εν διαστάσει σύζυγός της στην Κρήτη τον Μάρτιο του 2019. Τη σκότωσε στο σπίτι της μητέρας της, όπου είχε καταφύγει ύστερα από καβγά, μπροστά στα ανήλικα παιδιά τους. Από τον εν διαστάσει σύζυγό της δολοφονήθηκε και μία 51χρονη στο Αγναντερό Καρδίτσας στις 27 Ιανουαρίου 2019. «Ο 54χρονος ευρισκόμενος μέσα στην οικία του, έπληξε με μαχαίρι την 51χρονη σύζυγό του στην περιοχή του λαιμού, τραυματίζοντάς τη θανάσιμα», έγραφε το δελτίο Τύπου της αστυνομίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο 54χρονος ήθελε να επανασυνδεθεί με την 51χρονη. Χτύπησε το τηλέφωνό της κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους στο σπίτι του, εκείνος πίστεψε πως στο τηλέφωνο ήταν ο καινούργιος της σύντροφος, ζήλεψε, τη σκότωσε.
Τον Μάρτιο του 2020 ένας 35χρονος αστυνομικός εκτέλεσε εν ψυχρώ την εν διαστάσει σύζυγό του και μια φίλη της, στο πάρκινγκ του σούπερ μάρκετ όπου εργαζόταν στην Κάτω Κηφισιά. Είπε πως το έκανε γιατί ήθελε να βλέπει τα παιδιά του, τα οποία διέμεναν στη Θήβα με τους γονείς της γυναίκας που σκότωσε. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, στην αρχική του κατάθεση δήλωσε πως προσπαθούσε να επανασυνδεθεί μαζί της. «Είχε δημιουργήσει παρέες, έκανε τη ζωή της», φέρεται να είπε. «Πήρα την απόφαση ότι δεν μπορούσα να αντέχω να μη βλέπω τα παιδιά μου» – επομένως τη δολοφόνησε, όπως και τη φίλη της, που ισχυρίστηκε ότι «της έβαζε λόγια».
Δύο ήταν τα θύματα και του 32χρονου εν διαστάσει συζύγου της 28χρονης Κωνσταντίνας Τσάπα, ο οποίος τον Απρίλιο δολοφόνησε τόσο την ίδια όσο και τον αδελφό της μέσα στο πατρικό τους, ενώ αποπειράθηκε να δολοφονήσει και την πεθερά του. «Ο δράστης, στο πλαίσιο προσωπικών διαφορών, επιτέθηκε με μαχαίρι σε τρεις ημεδαπούς, τραυματίζοντας θανάσιμα στην κοιλιακή χώρα την εν διαστάσει σύζυγό του και τον αδελφό της, ενώ τραυμάτισε και τη μητέρα τους στο πρόσωπο», ανακοίνωσε η αστυνομία στις 6 Απριλίου. Η ίδια είχε προηγουμένως απευθυνθεί στις τοπικές αστυνομικές αρχές, λέγοντας πως ο εν διαστάσει σύζυγός της την απειλούσε – δεν την προστάτευσαν. «Βόλεψε που σε πλάκωσα και έφυγες», της έγραφε ο δράστης λίγες εβδομάδες πριν σκοτώσει τον αδελφό της και την ίδια, αφήνοντας το παιδί τους ορφανό. «Κρίμα που σε αγάπησα και με κορόιδευες τόσα χρόνια», της είπε, ενώ προηγουμένως την είχε απειλήσει λέγοντας: «Το τραβάει ο οργανισμός σας να ανέβω πάνω και να σας πάρω έναν έναν παραμάζωμα».
Στις 3 Ιουνίου ο 75χρονος εν διαστάσει σύζυγος της 64χρονης Ελένης την πυροβόλησε έξω από το σπίτι της. Της ζήτησε κάτι κοσμήματα της αδελφής του, είπε, κι εκείνη τον έβρισε. «Τρελάθηκα», δήλωσε στην ομολογία του αφού παραδόθηκε, «και μην ξέροντας τι κάνω πυροβόλησα μία ή δύο φορές με το πιστόλι που είχα μαζί μου. Το πιστόλι το είχα πάρει μαζί μου απλά», τόνισε, «για να τη φοβερίσω».
Από τους «νυν» συζύγους τους δολοφονήθηκαν από τις αρχές του 2019: η 73χρονη Μαρία Τσαφούρου – την πυροβόλησε ο 82χρονος σύζυγός της και μετά αυτοκτόνησε, τον Μάρτιο του 2019. Μια 50χρονη γυναίκα βουλγαρικής καταγωγής – την πυροβόλησε ο 87χρονος σύζυγός της και μετά αυτοκτόνησε. Μια 87χρονη στραγγαλίστηκε με καλώδιο τον Απρίλιο του 2019 από τον 90χρονο σύζυγό της, τον οποίο σταμάτησε από την αυτοκτονία ο εγγονός του. Μια 55χρονη, την οποία μαχαίρωσε θανάσιμα ο 67χρονος σύζυγός της στο σπίτι τους στην Ιο. Μια 49χρονη που δολοφονήθηκε από τον 47χρονο σύζυγό της, ο οποίος αφού την πυροβόλησε 6-7 φορές, αυτοκτόνησε. Η πρώτη γυναικοκτονία του 2020 ήταν παρόμοια – ένας 48χρονος αυτοκτόνησε αφού πυροβόλησε και δολοφόνησε την 50χρονη σύζυγό του στη Μακρακώμη Φθιώτιδας. Γείτονες είπαν πως τη ζήλευε.
«Σε έχω υπό τον έλεγχό μου», ένα σύνηθες ισχυρό κίνητρο…
Στις 29 Ιανουαρίου 2020, η 32χρονη Evin Ekrem Ali μαχαιρώνεται θανάσιμα από τον 45χρονο σύζυγό της, στο κέντρο υποδοχής προσφύγων στο Λαύριο, όπου ζούσαν με τα 4 παιδιά τους. Τον Αύγουστο, ένας 61χρονος σκοτώνει με μονόκαννο πολεμικό όπλο την 52χρονη σύζυγό του – στη δίκη του τον Ιούνιο οι δύο κόρες τους κατέθεσαν εναντίον του, ο γιος τους υπέρ του. Καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Τον Οκτώβριο, 53χρονος στραγγαλίζει την 37χρονη σύζυγό του μέσα στο σπίτι τους. Σύμφωνα με την αστυνομία, τη στραγγάλισε «κατά τη διάρκεια διαπληκτισμού».
Τον Νοέμβριο, ένας 44χρονος δολοφονεί τη γυναίκα του στη Μάνη. Η γυναικοκτονία διαπράχθηκε ενώπιον της 15χρονης κόρης τους. «Τα τελευταία λόγια της αδελφής μου στην ανιψιά μου ήταν “δεν θα αφήσω, κοριτσάκι μου, να σε σκοτώσει εσένα. Θα αφήσω να σκοτώσει εμένα για να λυτρωθείτε εσείς”», είπε η αδελφή του θύματος στα ΜΜΕ. Οπως και ο 30χρονος δολοφόνος της Γαρυφαλλιάς Ψαράκου στη Φολέγανδρο, έκανε λόγο για «κακιά στιγμή», αλλά γνωστοί τους δήλωσαν πως τη ζήλευε παράφορα και τη χτυπούσε επανειλημμένως. Φέτος, όλη η χώρα συγκλονίστηκε από την ειδεχθή γυναικοκτονία της Καρολάιν Κράουτς από τον σύζυγό της Μπάμπη Αναγνωστόπουλο.
Είναι και όλες οι υπόλοιπες, όσες δολοφονήθηκαν από πρώην ή «νυν» συντρόφους τους – η Βασιλική Ζ., την οποία μαχαίρωσε 14 φορές ο Νορβηγός σύντροφός της τον Ιανουάριο, η 43χρονη Σβετλάνα-Φωτεινή και ο 43χρονος Ελληνας σύντροφός της Ι.Ζ. που δολοφονήθηκαν τον Οκτώβριο, η 31χρονη Κλειώ που ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τον 40χρονο σύντροφό της τον Νοέμβριο του 2019. Η λίστα των δολοφονιών στην Ελλάδα από το 2019 μέχρι σήμερα δεν σταματά καν εκεί.
Τον Ιανουάριο του 2019, ο 52χρονος πατέρας της 28χρονης Αγγελικής Πέτρου τη δολοφονεί χτυπώντας τη με σιδερόβεργα γιατί δεν δέχθηκε να χωρίσει από τον Αφγανό σύντροφό της. Τον Ιούλιο του 2019 ο 27χρονος Ιωάννης Παρασκάκης δολοφόνησε και βίασε την 60χρονη Σούζαν Ιτον. Τον Μάρτιο του 2020 μια 44χρονη στραγγαλίστηκε βίαια. Τον ίδιο μήνα, μια 55χρονη ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τον γιο της.
Τον Οκτώβριο, ένας 51χρονος στο Ηράκλειο μαχαίρωσε θανάσιμα την 86χρονη μητέρα του. Τον Νοέμβριο, μια 50χρονη δολοφονήθηκε στην Αγία Βαρβάρα από τρεις ανηλίκους – συμπεριλαμβανομένης της 15χρονης κόρης της. Τον Ιανουάριο, ένας 49χρονος μαχαίρωσε θανάσιμα την ηλικιωμένη γιαγιά του.
Η Σίσσυ Βωβού, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του πανελλαδικού σωματείου γυναικείων δικαιωμάτων «Το Μωβ», λέει στην «Κ» πως υπάρχει «ανησυχητική σταθερότητα» στις γυναικοκτονίες στη χώρα – «ανησυχούμε γιατί με τόσο αγώνα που γίνεται δεν μειώνονται». Φυσικά, δεν είναι καινούργιο φαινόμενο στη χώρα μας. Μία έρευνα του «Μωβ» πριν από 15 χρόνια είχε διαπιστώσει πως γινόταν μία γυναικοκτονία τον μήνα, τότε όμως περνούσαν «στα ψιλά γράμματα», σημειώνει.
Οσον αφορά το γιατί, η κ. Βωβού τονίζει πως η γυναικοκτονία είναι πάντα η κορύφωση μιας σχέσης κακοποίησης. «Δεν εννοούν και δεν δέχονται η γυναίκα να πάρει μια απόφαση να χωρίσει», λέει. «Αρκετά από αυτά τα περιστατικά έχουν συντελεστεί στη φάση χωρισμού ή μιας πολύ βαθιάς ρήξης που έχει την προοπτική της διακοπής της σχέσης», λέει στην «Κ» ο Βασίλης Παυλόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Διαπολιτισμικής Ψυχολογίας στο ΕΚΠΑ.
Η μέγιστη βία
Οταν το μέλος της σχέσης που δέχεται τη βία ή την υποτίμηση αποφασίσει να φύγει, πυροδοτείται η μέγιστη μορφή βίας. Και ενώ σε νομοθετικό επίπεδο η ανισότητα των φύλων στην Ελλάδα έχει λίγο – πολύ επιλυθεί, «αυτό δεν σημαίνει ότι έχει επιτευχθεί ισότητα φύλων», λέει ο κ. Παυλόπουλος. «Δεν αλλάζουν οι νοοτροπίες των ανθρώπων από τη μία ημέρα στην άλλη», συμπληρώνει. Ενώ η ελληνική κοινωνία είναι παραδοσιακά πατριαρχική, ο κ. Παυλόπουλος πιστεύει πως η σύγκρουση ανάμεσα στην πατριαρχία και την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών, οι οποίες ωθούν προς την απομάκρυνση από αυτή, είναι που οδηγεί σε περιστατικά επιβολής.
«Είναι αυτή η αλλαγή του στάτους των ανδρών η οποία μπορεί να τους καθιστά περισσότερο ανασφαλείς και άρα να τους κάνει κάποιες φορές να αισθάνονται την ανάγκη να αποδείξουν ότι εξακολουθούν να έχουν τον έλεγχο, ή εξακολουθούν να μπορούν να έχουν δικαίωμα να επιλέγουν κατά προτεραιότητα έναντι των γυναικών», λέει στην «Κ». «Εχουμε πιο πολύ συμπεριφορές οι οποίες επιδιώκουν να εξασφαλίσουν μια κυριαρχία, μια κατοχή του άνδρα πάνω στη γυναίκα», τονίζει, «ότι σε έχω στον έλεγχό μου». Και τις έχουν, νεκρές.
