Οι περισσότεροι από τους 2.500 εποχικούς πυροσβέστες στην Ελλάδα είναι αναγκασμένοι να παραμείνουν στα μετόπισθεν.
Το μεσημέρι του Σαββάτου ο εποχικός πυροσβέστης Αλέξανδρος Καραδελής «φυλούσε» τη δασική πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη. «Θα δουλέψω ως τις 10 το βράδυ. Αν καθίσω παραπάνω, θα θεωρεί εκτός έδρας και δεν μου απομένουν πολλές ώρες διαθέσιμες», μου είπε στο τηλέφωνο. «Οι περισσότεροι από τους 2.500 εποχικούς πυροσβέστες σε όλη την Ελλάδα, έχουν από καιρό συμπληρώσει τις ώρες και τα εκτός έδρας που προβλέπονται αυστηρά στις συμβάσεις τους. Επομένως, είναι αναγκασμένοι να κάθονται στους πυροσβεστικούς σταθμούς», πρόσθεσε.
του Κώστα Κουκουμάκα
Όσο παράλογο κι αν ακούγεται αυτές τις ώρες, η Ελλάδα έχει παραδοθεί στις φλόγες κι όμως οι «ήρωες των πυρκαγιών», οι πυροσβέστες με τις μπεζ στολές, αναγκάζονται να παραμείνουν χωρίς αντικείμενο. Στην πράξη, από την ηγεσία του Πυροσβεστικού Σώματος θεωρούνται αόρατοι.
Αν εξαντλήσουν τις ώρες που προβλέπουν οι συμβάσεις τους και βγουν στο μέτωπο της φωτιάς, θα είναι παράνομοι, παντελώς ακάλυπτοι ακόμη και σε περίπτωση που κάποιος τραυματιστεί. Την ίδια ώρα, η Ελλάδα ζητά τη βοήθεια άλλων χωρών, που στέλνουν οχήματα, πυροσβεστικά αεροσκάφη και ανθρώπινο δυναμικό σε Αττική και Εύβοια.
Ο Καραδελής είναι πρόεδρος του Πανελλήνιου Σωματείου Συμβασιούχων Πυροσβεστών. Μιλά στο τηλέφωνο με την αγανάκτηση του ανθρώπου που βλέπει μάχιμους συναδέρφους του να παραμένουν παροπλισμένοι την πιο κρίσιμη ώρα. «Δέχομαι κάθε μέρα 150 τηλέφωνα από εποχικούς πυροσβέστες, που μου ζητούν να κάνω κάτι για να βγουν στη φωτιά χωρίς να είναι παράνομοι ή να απειλούνται με πειθαρχικό έλεγχο», είπε. Εποχικοί πυροσβέστες εξήγησαν στο VICE ότι το πράσινο φως για να ριχτούν ξανά στη μάχη είναι μια απλή διαταγή του Αρχηγείου της Πυροσβεστικής. «Όμως την ώρα της κρίσης, δεν είναι καθόλου εύκολη η επικοινωνία με ανώτερους αξιωματικούς», ανέφεραν.
Δεν κάθονται όλοι με σταυρωμένα χέρια. Το τελευταίο διάστημα, υπήρξαν περιπτώσεις εποχικών που βγήκαν στη φωτιά, αν και «παράνομοι». Αντιμετώπισαν αναπνευστικά προβλήματα και τραυματισμούς την ώρα της κατάσβεσης. Διακομίστηκαν στο 251 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, όμως, όπως καταγγέλλουν, οι γιατροί τους έκλεισαν την πόρτα. Δεν ήταν μόνιμοι ή εθελοντές, αλλά συμβασιούχοι που είχαν ξεπεράσει τις προβλεπόμενες ώρες εργασίας, ήταν επομένως ακάλυπτοι.
Οι κενές οργανικές θέσεις στην Πυροσβεστική ανέρχονται τα τελευταία χρόνια σταθερά περίπου στις 4.000. Κάθε χρόνο, από τον Μάιο ως τον Οκτώβριο, το κενό επιχειρείται να καλυφθεί με τους εποχικούς πυροσβέστες – φέτος υπογράφηκαν περίπου 2.500 συμβάσεις σε όλη την Ελλάδα. Αυτές προβλέπουν ότι κάθε μήνα οι εποχικοί μπορούν να εργαστούν συνολικά ως 176 ώρες. Αν φύγουν 50 χιλιόμετρα από το σημείο που είναι τοποθετημένοι, αυτό λαμβάνεται ως εκτός έδρας. Σε περιπτώσεις έκτακτης κρίσης, όπως αυτή που ζούμε από την περασμένη Τρίτη, όλα τα παραπάνω στην πράξη πηγαίνουν περίπατο.
Στις 30 Ιουλίου ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας, Νίκος Χαρδαλιάς, δήλωσε χαρακτηριστικά στον ΑΝΤ1: «Το μεγάλο μας στοίχημα δεν είναι μόνο οι πυρκαγιές αλλά και οι ανάγκες του Πυροσβεστικού Σώματος. Οι ανάγκες της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής δεν είναι εποχικές, είναι κάτι που τρέχει και τους 12 μήνες». Οι εποχικοί κάπως αναθάρρησαν. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση επιμένει να αντιμετωπίζει τους πυροσβέστες με «εποχική» ευαισθησία.
Την περασμένη Τετάρτη ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης βρέθηκε στο μέτωπο της Βαρυμπόμπης, συνοδευόμενος από τον Νίκο Χαρδαλιά. Συνάντησε συμβασιούχους πυροσβέστες οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν, καθώς σύμφωνα με την πληροφόρηση που υπάρχει, το επόμενο διάστημα πρόκειται να δημοσιευθεί προκήρυξη για τη μονιμοποίηση εποχικού προσωπικού, με ηλικιακό όριο όμως τα 28 χρόνια. «Αυτό αποκλείει ένα πολύ μεγάλο τμήμα των συμβασιούχων» τού είπαν. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, ο Μητσοτάκης ρώτησε αιφνιδιασμένος τον Χαρδαλιά αν κάτι τέτοιο ισχύει και φέρεται να δεσμεύτηκε ότι ο ηλικιακός περιορισμός θα απαλειφθεί.
Το πρόβλημα δεν είναι καινούριο. Στο παρελθόν υπήρξαν πολλές περιπτώσεις συμβασιούχων που προσέφυγαν στη δικαιοσύνη, ζητώντας τη μονιμοποίησή τους. Δικαστική απόφαση που τέθηκε υπόψη του VICE αποκαλύπτει γυμνά επιχειρήματα. Το Εφετείο της Λαμίας είχε εξετάσει την αγωγή δύο εποχικών πυροσβεστών κατά του Ελληνικού Δημοσίου. Είχαν προσληφθεί από τη Δασική Υπηρεσία Καρπενησίου, όμως το 1998 οι συμβάσεις τους διακόπηκαν. Εκείνη τη χρονιά, που θεωρείται «σταθμός», η δασοπυρόσβεση ανατέθηκε στην Πυροσβεστική Υπηρεσία. Η αφαίρεση της παραπάνω αρμοδιότητας θεωρείται από πολλούς μια καταστροφική επιλογή, με τραγικά έως σήμερα αποτελέσματα.
Μετά από αυτό, οι δύο άντρες απασχολήθηκαν για κάποια χρόνια με πεντάμηνες συμβάσεις ως εποχικοί πυροσβέστες – ο πρώτος με την ειδικότητα του οδηγού και ο δεύτερος ως πυροσβέστης/διασώστης. Τους υπόλοιπους επτά μήνες, οπότε οι συμβάσεις τους αναστέλλονταν, οι ίδιοι απασχολούνταν εθελοντικά ως πυροσβέστες. Στην αγωγή τους ανέφεραν ότι παρείχαν αδιάλειπτα πάγιες και διαρκείς ανάγκες στην Πυροσβεστική Υπηρεσία του Καρπενησίου.
Υπέρ τους κατέθεσαν στο δικαστήριο μόνιμοι πυροσβέστες, ο τότε πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Ευρυτανίας και ο πρώην δήμαρχος. «Κάνουν ό,τι και οι μόνιμοι», κατέθεσαν οι μάρτυρες. «Συναντάμε τους συμβασιούχους να εκπαιδεύονται και να παρεμβαίνουν, τους έχω συναντήσει σε πολλά σημεία του νομού για πρόληψη ή σε περιπτώσεις καταστολής στην περιοχή Καρπενησίου, με τα υπηρεσιακά αυτοκίνητα», διαβάζουμε στην πρακτικά της δίκης.
Ωστόσο, το Εφετείο δεν δέχτηκε κανένα από τα επιχειρήματα. «Δεν αποδεικνύεται ότι το μεγαλύτερο διάστημα του έτους που μεσολαβούσε μεταξύ των συμβάσεων εργασίας τους ως εποχικών πυροσβεστών, οι ενάγοντες, αν και χαρακτηρίζονταν ως εθελοντές πυροσβέστες, παρείχαν πράγματι εργασία αντίστοιχη με αυτή που παρείχαν κατά το διάστημα των συμβάσεων εργασίας τους και ότι επομένως κάλυπταν πάγιες, διαρκείς και μόνιμες ανάγκες», σημειώνεται στην απόφαση.
«Η περιορισμένη διάρκεια των συμβάσεων εργασίας δικαιολογούνταν από το είδος και τη φύση των υπηρεσιών που παρείχαν και το σκοπό της εργασίας που συνίσταντο στην ενίσχυση του έργου της πυροσβεστικής υπηρεσίας κατά την αντιπυρική περίοδο, οπότε οι ανάγκες αυτής ήταν αυξημένες σε σχέση με τους υπόλοιπους μήνες του έτους», καταλήγει το σκεπτικό. Παρόμοιες αποφάσεις με σκεπτικό-καρμπόν εκδίδονται ως σήμερα σε πολλά Εφετεία της χώρας.
