Σε ένα νέο μοντέλο διαχείρισης εισέρχεται η πανδημία, καθώς η οργανωτική επιτυχία της εκστρατείας «Ελευθερία» σε συνδυασμό με το πλεόνασμα διαθέσιμων εμβολίων δημιουργεί εκείνες τις συνθήκες ώστε η υγειονομική κρίση να μην αποτελεί εφεξής (και εκτός δραματικού απροόπτου) πεδίο «έκτακτης ανάγκης».
Στο νέο αυτό πλαίσιο κυβέρνηση και επιστήμονες εμμένουν στην απόρριψη σεναρίων περί σκληρών (πολλώ μάλλον οριζόντιων) lockdowns και προσανατολίζονται στην πιθανή επιβολή επιπλέον περιορισμών στους μη εμβολιασμένους πολίτες και εντατικοποίηση των ελέγχων των υφιστάμενων – εφόσον προκύψει η ανάγκη.
Οχι στην «τιμωρία» των εμβολιασμένων
Και επιμένουν ότι ένα νέο… τράβηγμα της πρίζας από την οικονομική, κοινωνική και εκπαιδευτική δραστηριότητα θα αποτελούσε μια τιμωρητική πράξη (και) για τους εμβολιασμένους πολίτες που σήμερα αποτελούν την πλειονότητα της κοινωνίας.
Εντούτοις, η εννοιολογική έξοδος από την κρίση – τουλάχιστον σε επίπεδο κυβερνητικού χειρισμού – προϋποθέτει και ριζικές αλλαγές σε ό,τι αφορά την επικοινωνία και τον συντονισμό των προβλημάτων που ανακύπτουν από την εξελισσόμενη πανδημία με στόχο την αποσυμφόρηση του συστήματος υγείας.
Τα σενάρια για την Επιτροπή
Ηδη από την περασμένη Πέμπτη, σύμφωνα με πληροφορίες, το θέμα αυτό απασχόλησε το Μαξίμου. Ετσι, στο τραπέζι των συζητήσεων εξετάστηκαν διάφορα ενδεχόμενα όπως είναι η κατάργηση της 33μελούς Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων και η δημιουργία μιας νέας και συνεπακόλουθα πιο «σφιχτής» επιστημονικής ομάδας με συμβουλευτικό ρόλο προς την κυβέρνηση ή η παράλληλη λειτουργία και των δύο.
Μια άλλη πρόταση που, κατά τις ίδιες πληροφορίες, φάνηκε να βρίσκει και τη μεγαλύτερη υποστήριξη ήταν η σμίκρυνση και ανασύνθεση της υπάρχουσας Επιτροπής, σε αναζήτηση ενός πιο ευέλικτου σχήματος. Επιπλέον, προτάθηκε η χρονική… αραίωση των συνεδριάσεων της όποιας Επιτροπής, δεδομένου ότι οι παρούσες συνθήκες, σε συνδυασμό με το δομημένο πλαίσιο μέτρων που ισχύουν σε τοπικό επίπεδο και ενεργοποιούνται αυτόματα, οδηγούν μοιραία σε μια νέα φάση.
Παρ’ όλα αυτά οι διαρροές που βρήκαν το φως της δημοσιότητας τα τελευταία 24ωρα φαίνεται να συντέλεσαν στην αναβολή των όποιων σχεδιασμών.
Προβληματισμός για τη Βόρεια Ελλάδα
Σε κάθε περίπτωση άλλωστε ο προβληματισμός για την εξέλιξη του τέταρτου κύματος στη χώρα μας παραμένει, με την αγωνία να επικεντρώνεται σε όσα διαδραματίζονται στη Βόρεια Ελλάδα. Από τα ίδια δεδομένα εντούτοις προκύπτει ότι η εμβολιαστική «Βαβέλ» ανά τη χώρα δημιουργεί και προγνώσεις πολλών ταχυτήτων καταλήγοντας σε έναν ποικιλόμορφο επιδημιολογικό χάρτη.
Από τη μία, στη Θεσσαλία, στη Μακεδονία και στη Θράκη καταγράφεται επέλαση του κορωνοϊού που οφείλεται στη χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη και αποτυπώνεται στην πληρότητα των κλινών Εντατικής Θεραπείας που σήμερα ξεπερνά το 90%.
Από την άλλη, στο σύνολο της επικράτειας διαπιστώνεται αποκλιμάκωση. Η αιτία; Στα δεδομένα που πρόσφατα παρουσίασε ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας στα μέλη της Επιτροπής και σε κυβερνητικά στελέχη αποτυπώνεται η γραμμική συσχέτιση μεταξύ της εμβολιαστικής κάλυψης και του επιδημιολογικού φορτίου ανά περιφερειακή ενότητα.
Το τέταρτο κύμα χτυπά τους ανεμβολίαστους
Αναλυτικότερα, ο συνολικός αριθμός των νοσηλευομένων στην επικράτεια μειώθηκε κάτω από τις 2.000 ασθενείς και ο κυλιόμενος μέσος όρος των νέων εισαγωγών του επταημέρου κυμαίνεται στις 178 ανά ημέρα. Αντίστοιχα, ο αριθμός των ασθενών που παραμένουν διασωληνωμένοι λόγω κορωνοϊού καταγράφει πτωτική πορεία.
Επιπρόσθετα όμως και από την ανάλυση των ίδιων στοιχείων επιβεβαιώνεται ότι το τέταρτο κύμα ήρθε για να πλήξει κατά κανόνα τους ανεμβολίαστους. Οι ειδικοί παρατηρούν αύξηση του ποσοστού διασωληνωμένων ασθενών ηλικίας 55-64 ετών, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειονότητα ανήκουν στη δεξαμενή των «αρνητών» ή εκείνων που κάνουν δεύτερες σκέψεις.
Μάλιστα, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το παράλληλο κύμα των θανάτων δεν θα… καταλαγιάσει εφόσον το 30% του ενήλικου πληθυσμού επιμένει να μην κλείνει ραντεβού με την ανοσία. Και αυτό διότι οι μη εμβολιασμένοι ηλικίας άνω των 60 ετών διατρέχουν 20 φορές υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν σοβαρές επιπλοκές και συνεπακόλουθα να κριθεί αναγκαία η εισαγωγή στη ΜΕΘ και 12 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν τη ζωή τους σε σχέση με συνομηλίκους τους που έχουν πλήρως εμβολιαστεί.
Προμήθειες για… διπλάσιο πληθυσμό
Πρόκειται εν τούτοις για μια… οξύμωρη εξέλιξη υπό το πρίσμα ότι η χώρα μας έχει εξασφαλίσει να παραλάβει έως τα τέλη του έτους 27,5 εκατ. δόσεις που αντιστοιχούν στον πλήρη εμβολιασμό σχεδόν του διπλάσιου πληθυσμού (αρκούν για τη δημιουργία ανοσίας σε 16,14 εκατ. ανθρώπους).
«Εχουμε ένα εμβόλιο που είναι διαθέσιμο σε όλους. Εχουμε φτάσει σε μια εμβολιαστική κάλυψη που αφενός δεν είναι η πλέον ικανοποιητική, αφετέρου όμως μειώνει τον κίνδυνο διασποράς στην κοινότητα και τους θανάτους. Συνεπώς, το lockdown δεν αποτελεί πλέον λύση. Ηταν ένα ύστατο μέτρο όταν δεν υπήρχε το εμβόλιο» υπογραμμίζει μιλώντας στο «Βήμα» ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημήτρης Παρασκευής.
Και συνεχίζει: «Αρα σε αυτή τη φάση θα πρέπει να εξαντλήσουμε κάθε προσπάθεια για περαιτέρω εμβολιαστική κάλυψη – με τοπικές δράσεις και τη συμβολή των ιατρικών συλλόγων, της Εκκλησίας και άλλων παραγόντων. Παράλληλα είναι πιθανό να επιβληθούν επιπλέον περιορισμοί που να στοχεύουν στους ανεμβολίαστους αλλά και να αυξηθούν τα μέτρα επιτήρησης για την εφαρμογή όσων ήδη ισχύουν και ήδη δοκιμάζονται».
Πολλαπλοί παράγοντες
Στην παραδοχή ότι τα μέλη της Επιτροπής δεν επεξεργάζονται σενάρια για εφαρμογή ενός αυστηρότερου lockdown στη Βόρεια Ελλάδα οδηγήθηκε την περασμένη Πέμπτη, έπειτα από σχετική ερώτηση, και η καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας Βάνα Παπαευαγγέλου. «Θα είναι μια, ας μου επιτραπεί να πω, μέσα σε εισαγωγικά,»αποτυχία» μας αν φτάσουμε εκεί» δήλωσε χαρακτηριστικά. Και συμπλήρωσε πως είναι πολλοί παράγοντες που πρέπει να συνυπολογιστούν: «Προφανώς, η πίεση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι ένας σημαντικός παράγοντας αλλά και ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων, η ηλικιακή κατανομή αυτών των κρουσμάτων, η εμβολιαστική κάλυψη, ο καιρός μπροστά μας».
Αναμνηστική δόση και αντιγριπικό
Εν τω μεταξύ επιχειρείται διπλή θωράκιση εν όψει του χειμώνα των πλέον ευπαθών πολιτών μέσω του αντιγριπικού εμβολιασμού και της τρίτης δόσης.
Αναλυτικότερα, ήδη από την περασμένη εβδομάδα ενεργοποιήθηκε η πλατφόρμα για τον προγραμματισμό των ραντεβού αναμνηστικής δόσης σε ηλικιωμένους πολίτες άνω των 60 ετών και σε υγειονομικούς. Παράλληλα όμως, και με στόχο να έχει εμβολιαστεί ο ευάλωτος και ηλικιωμένος πληθυσμός της χώρας μας κατά της γρίπης εντός του Νοεμβρίου, ενεργοποιήθηκε ήδη από την Παρασκευή και η ηλεκτρονική συνταγογράφηση για τα αντιγριπικά εμβόλια.
Αίτημα επείγουσας έγκρισης για πειραματικό φάρμακο
Εκτός όμως από τα εμβόλια και έπειτα από περίπου δύο χρόνια πανδημίας η ερευνητική κοινότητα φαίνεται να βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ σε θεραπευτικές προσεγγίσεις, με στόχο να λειτουργούν προληπτικά στην εκδήλωση σοβαρών συμπτωμάτων της λοίμωξης Covid-19.
Μόλις πριν από περίπου δύο 24ωρα ανακοινώθηκε ότι πειραματικό φάρμακο της Merck που χορηγείται από το στόμα μειώνει κατά περίπου 50% τον κίνδυνο νοσηλείας και θανάτου σε ασθενείς με Covid-19.
Μετά τα ευρήματα αυτά της ενδιάμεσης ανάλυσης της κλινικής φάσης ΙΙΙ, η φαρμακευτική εταιρεία Merck και η Ridgeback Biotherapeutics, με την οποία έχει ενώσει τις δυνάμεις της, θα υποβάλουν άμεσα αίτημα επείγουσας έγκρισης σε ΗΠΑ και άλλες χώρες με δυνατότητα παραγωγής 10 εκατ. δόσεων έως τα τέλη του έτους.
Επιστήμονες ανά τον κόσμο χαρακτηρίζουν την πιθανότητα εύρεσης αντι-ιικών φαρμάκων έναντι του SARS-CoV-2 ως «game changer», επιμένοντας ότι θα αποτελέσουν ένα σημαντικό εργαλείο για τη θωράκιση τόσο των πολιτών όσο και των βαλλόμενων έως σήμερα συστημάτων υγείας. Αλλωστε, μολονότι τα μονοκλωνικά αντισώματα επίσης φαίνεται να αποτρέπουν τη βαριά νόσηση, οι σοβαροί περιορισμοί στην παραγωγή και στη διάθεσή τους καθιστούν αναγκαίο τον εντοπισμό εναλλακτικών θεραπευτικών σχημάτων.
Σημειώνεται δε ότι και η εταιρεία Pfizer βρίσκεται στην τελική ευθεία για εύρεση θεραπείας διά του στόματος, ενώ κλινικές μελέτες τρέχουν και οι εταιρείες Roche και Atea.
Ο ΕΟΔΥ και το χρονικό μιας προαναγγελθείσας παραίτησης
Η περασμένη εβδομάδα κύλησε με τα σενάρια περί παραίτησης του προέδρου του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) Παναγιώτη Αρκουμανέα. Οι φήμες έκαναν λόγο για συνάντηση του ιδίου με τον υπουργό Υγείας Θάνο Πλεύρη την περασμένη Πέμπτη. Σε εκείνο το ραντεβού – που δεν προγραμματίστηκε ποτέ – η παραίτηση του κ. Αρκουμανέα θα γινόταν δεκτή.
Η λιτή επιστολή πάντως είναι καθαρογραμμένη – λένε όσοι γνωρίζουν –, όμως προς το παρόν δεν έχει φτάσει στα χέρια του πολιτικού προϊσταμένου του κ. Αρκουμανέα.
Ο Παναγιώτης Αρκουμανέας είχε εκφράσει την επιθυμία να παραιτηθεί από την ηγεσία του ΕΟΔΥ μετά την απομάκρυνση του Βασίλη Κικίλια από το υπουργείο Υγείας
Οι δρομολογούμενες – όπως όλα δείχνουν – παρεμβάσεις στη διοίκηση του ΕΟΔΥ δεν αποτελούν πάντως «κεραυνό εν αιθρία». Η αλλαγή ηγεσίας στη οδό Αριστοτέλους προμήνυε αξιολογήσεις, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και ο ΕΟΔΥ δεν είχε την καλύτερη «βαθμολογία» στη διαχείριση της πανδημίας τόσο σε σχέση με τον επικοινωνιακό χειρισμό όσο και στην ουσία. Αλλωστε ο ίδιος ο κ. Αρκουμανέας με την απομάκρυνση του Βασίλη Κικίλια από το υπουργείο Υγείας, με τον οποίο διατηρεί φιλικές σχέσεις, είχε εκφράσει την επιθυμία να παραιτηθεί, με τις «κακές γλώσσες» να λένε πως θα έπαυε πλέον να βρίσκεται σε προστατευμένο περιβάλλον. Και η λήξη του θέματος, παρότι μετατίθεται για αυτή την εβδομάδα, παραμένει μια τυπική διαδικασία.
Αξίζει να σημειωθεί άλλωστε ότι προτού ακόμη υποβληθεί εγγράφως η πολυσυζητημένη παραίτηση, ήδη διακινούνταν πως ο κ. Αρκουμανέας θα αναλάβει νέα καθήκοντα στο υπουργείο Τουρισμού.
Σε κάθε περίπτωση η αλλαγή σκυτάλης στον ΕΟΔΥ αποτελεί ένα δύσκολο μέτωπο, εξίσου κρίσιμο όπως η διαχείριση της πανδημίας.
Στόχος είναι η μετάβαση του Οργανισμού σε ένα εξωστρεφές μοντέλο διοίκησης. Η επιδίωξη αυτή φαίνεται να συμβαδίζει με τις αναζητήσεις ενός διαφορετικού σχήματος και στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων που διαχειρίζεται την εξελισσόμενη υγειονομική κρίση αλλά και την ενεργοποίηση ενός νέου «καναλιού» επικοινωνίας με το κοινό.
Αναζητώντας το νέο πρόσωπο που θα αναλάβει το τιμόνι του Οργανισμού από τη δεξαμενή των επιστημόνων και των στελεχών του τομέα Υγείας, στο μεσοδιάστημα έχουν γίνει σχετικές βολιδοσκοπήσεις.
Ανάμεσα στους… υποψηφίους είναι και ο καθηγητής Πνευμονολογίας και Εντατικής Θεραπείας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεόδωρος Βασιλακόπουλος, ο οποίος διακρίνεται μεταξύ άλλων για τον ευθύ λόγο του. Ωστόσο, και ενώ εκκρεμεί η επίσημη παραίτηση, συνεχίζεται και η σεναριολογία για τον επικείμενο αντικαταστάτη.
