Σε ένα συγκλονιστικό ρεπορτάζ, ο Guardian αποτυπώνει τη φρικτή πραγματικότητα που εξακολουθούν να βιώνουν εκατομμύρια γυναίκες στην Ινδία, οι οποίες εξαναγκάζονται από τις οικογένειές τους να υποβληθούν σε αμβλώσεις, όταν κυοφορούν κορίτσια και τους δίνονται φάρμακα με σκληρές παρενέργειες, που υποτίθεται ότι θα τις βοηθήσουν να συλλάβουν αγόρι.
Η βρετανική εφημερίδα ξεκινά με την ιστορία της 25χρονης Λαάλι, μιας γυναίκας που βίωσε παρατεταμένη αιμορραγία μετά την άμβλωσή της, σε βαθμό ώστε να πιστεύει ότι θα πέθαινε και η ίδια.
Ήταν τριών μηνών έγκυος όταν η οικογένειά της την πήγε σε κάποιο ιατρείο για να μάθουν το φύλο του μωρού. «Όταν έμαθα ότι ήταν κορίτσι, άρχισα να νιώθω ότι πνίγομαι», θυμάται.
Την ανάγκασαν να πάρει ένα χάπι άμβλωσης χωρίς ιατρικής επίβλεψη. Οι επιπλοκές ήταν τόσο βαριές που χρειάστηκε να νοσηλευτεί. Το βράδυ που της έδωσαν εξιτήριο, έκλαψε μέχρι που αποκοιμήθηκε εξουθενωμένη. Το πρωί επέστρεψε στη δουλειά της στα χωράφια.
Η αγέννητη κόρη της Λαάλι ανήκει στα περίπου 46 εκατομμύρια «εξαφανισμένα» κορίτσια της Ινδίας, σε μια περίοδο περίπου 50 ετών. Σχεδόν τα μισά κορίτσια του πλανήτη που δεν γεννιούνται ποτέ εξαιτίας του σεξισμού, προέρχονται από εδώ.
Αμβλώσεις με βάση το φύλο
«Τα παραδοσιακά έθιμα του γάμου δίνουν κατώτερη θέση στη γυναίκα στις ινδικές κοινωνίες», εξηγεί η Πρεμ Τσαουντρί, μια ακτιβίστρια φύλου και συνταξιούχος καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Δελχί. Από τη στιγμή που οι γυναίκες εγκαταλείπουν το πατρικό τους μετά το γάμο, εξηγεί, η προίκα και το κόστος για την ανατροφή ενός κοριτσιού θεωρείται ανεπιθύμητη υποχρέωση και οι αμβλώσεις με βάση το φύλο είναι συνηθισμένες.
Η πρακτική κρίθηκε παράνομη το 1994, όμως στην πραγματικότητα η νομοθεσία αυτή δεν εφαρμόζεται. Η πρόοδος της επιστήμης και η εξάπλωση της άμβλωσης σε περισσότερες περιοχές αντιθέτως ενέτεινε το πρόβλημα, αφού πλέον οι αμβλώσεις είναι εύκολα διαθέσιμες σε ιδιωτικές κλινικές.
Το χωριό της Λαάλι απέχει 40 μίλια από το Δελχί. Ακτιβιστές κοινωνικής υγείας έχουν δημιουργήσει μια ανεπίσημη ομάδα υποστήριξης των γυναικών που ζουν εκεί. Εκτιμούν ότι «ένα στα τρία σπίτια του χωριού» έχει προχωρήσει σε άμβλωση ενός εμβρύου εξαιτίας του φύλου του.
«Γιος με κάθε κόστος»
«Οι οικογένειες θέλουν γιο με κάθε κόστος. Με κάθε κόστος!» λέει η ίδια η Λαάλι. «Αν πεθάνω, ο σύζυγός μου θα ξαναπαντρευτεί αύριο, με την ελπίδα ότι η επόμενη γυναίκα του θα γεννήσει γιο».
Η Λαάλι ήταν 19 όταν παντρεύτηκε τον σύζυγό της, έναν αγρότη, με συνοικέσιο το 2009. Μέσα σε τρία χρόνια είχε γεννήσει δυο κόρες. Στη διάρκεια της δεύτερης εγκυμοσύνης της, παραδοσιακοί και θρησκευτικοί θεραπευτές της έδιναν συχνά διάφορα φάρμακα προκειμένου να «κάνει» αγόρι.
Όταν τελικά γεννήθηκε η μικρή της κόρη, κανείς από τους συγγενείς της δεν την επισκέφθηκε στο νοσοκομείο. Η επιστροφή στο σπίτι ήταν ακόμη χειρότερη. «Η πεθερά μου δεν ήθελε να δει το πρόσωπο της κόρης μου», λέει η Λαάλι στον Guardian. «Αρνήθηκε να με φροντίσει λέγοντας: “γεννάς το ένα κορίτσι μετά το άλλο. Για πόσο καιρό μπορώ να σε φροντίζω;»
Κάθε βράδυ, καθώς καθόταν να ξεκουραστεί μετά τη δουλειά στο χωράφι, κάποιος θα της έλεγε κάτι προσβλητικό. «Όποτε γεννιόταν αγόρι στο χωριό, ζούσα έναν εφιάλτη», θυμάται. «Η οικογένειά μου με κακοποιούσε μπροστά στα κορίτσια μου».
Κυβερνητική αδιαφορία
Η ινδική κυβέρνηση εμφανίζεται αδιάφορη. Πρόσφατη κυβερνητική έρευνα χαιρέτισε το γεγονός ότι πλέον στη χώρα ζουν για πρώτη φορά περισσότερες γυναίκες παρά άνδρες. Ωστόσο, οι ακτιβιστές που ασχολούνται με την υπόθεση, αλλά και οι ειδικοί, αμφισβητούν αυτά τα στοιχεία. «Κεντρικός στόχος της μελέτης ήταν να εξετάσει στοιχεία για την αναπαραγωγική υγεία και τους ενδείκτες ευημερίας των οικογενειών, όχι την αναλογία των φύλων επί του πληθυσμού», εξηγεί ο Σαμπού Τζορτζ, ερευνητής και ακτιβιστής από το Δελχί. «Όλες οι τάσεις στη χώρα παρουσιάζουν μια διαφορετική εικόνα».
Ο Δρ. Πραμπάτ Τζα του Πανεπιστημίου του Τορόντο, επικεφαλής της μελέτης για τους Εκατομμύρια Θανάτους της Ινδίας, συμφωνεί μαζί του: «Το Τμήμα Πληθυσμού του ΟΗΕ, που έχει πραγματοποιήσει την πιο προσεκτική δημογραφική δουλειά, εκτιμά ότι ο αριθμός των “πλεοναζόντων” ανδρών της Ινδίας αυξάνεται».
Άλλωστε, και το ίδιο το Γενικό Ληξιαρχείο της χώρας διαπιστώνει αντίστοιχες τάσεις.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Lancet το 2021, με τον Τζα να είναι ένας εκ των συγγραφέων, υποστήριξε ότι η κατάσταση έχει επιδεινωθεί, με τα «χαμένα» κορίτσια να αυξάνονται από τα 3,5 εκατομμύρια στο διάστημα 1987-1996 στα 5,5 εκατομμύρια για το διάστημα 2007-2016.
Εξαναγκάζονται σε αμβλώσεις ξανά και ξανά
Η επιθυμία για αρσενικούς απογόνους δεν γνωρίζει γεωγραφικά και ταξικά σύνορα. Τον Αύγουστο, μια 40χρονη γυναίκα από πλούσια οικογένεια της Βομβάης κατήγγειλε ότι η οικογένειά της την ανάγκασε να υποβληθεί σε άμβλωση οκτώ φορές με στόχο την απόκτηση γιου. Αναγκάστηκε να κάνει περισσότερες από 1.500 ενέσεις ορμονών και στεροειδών πριν προχωρήσει σε επίσημη καταγγελία. Πέρσι, στην Καρνατάκα της νότιας Ινδίας, μια γυναίκα πέθανε από επιπλοκές στη διάρκεια της τρίτης εξαναγκαστικής άμβλωσης.
Η Λαάλι αναγκάστηκε να αναζητήσει ψυχιατρική υποστήριξη μετά την ατέλειωτη παρενόχληση και πλέον λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή. Έχοντας υποβληθεί σε δυο αμβλώσεις και ένα χειρουργείο, οι γιατροί της έχουν συστήσει να μην ξαναμείνει έγκυος. «Η μήτρα μου έχει αποδυναμωθεί και το σώμα μου δεν είναι σε θέση να κυοφορήσει άλλο παιδί», εξηγεί στον Guardian.
Οι οικογένειες ασκούν τρομερές πιέσεις στις γυναίκες. Η Μπάβνα Τζόσι, μια 39χρονη από το Ραζαστάν, έμεινε έγκυος οκτώ φορές μέσα σε 11 χρόνια γάμου και οι εμπειρίες της ήταν τόσο επώδυνες που ακόμη και τώρα δεν μπορεί να μοιραστεί παρά τις βασικές πληροφορίες: την είχαν πάει σε «αμέτρητους» παραδοσιακούς θεραπευτές, αναγκάστηκε να κάνει δυο αμβλώσεις και δυο από τα παιδιά της πέθαναν όταν ακόμη ήταν μωρά. Τα βάσανά της δεν σταμάτησαν παρά μόνο όταν γέννησε τον γιο της, που πλέον είναι πέντε ετών.
«Θέλω απλώς να τελειώσει αυτή η κατάσταση»
Μετά από δυο αμβλώσεις, και η Λαάλι ελπίζει σε ένα γιο. «Θέλω να τελειώσει αυτή η κατάσταση. Μου δίνουν φάρμακα και δεν μπορώ να φάω και να πιω για μέρες ολόκληρες», τονίζει. «Θέλω απλώς να τελειώσει αυτή η κατάσταση, απελπισμένα».
Στη διάρκεια των δυο τελευταίων δεκαετιών, οι τάσεις στις αμβλώσεις με βάση το φύλο έχουν αλλάξει. Η μελέτη του Lancet διαπίστωσε ότι καθώς η ινδική κοινωνία στρέφεται προς το μοντέλο της πυρηνικής οικογένειας, οι αμβλώσεις είναι πιο συνηθισμένες μετά την τρίτη εγκυμοσύνη. «Οι οικογένειες αφήνουν τη φύση να αποφασίσει δυο φορές, όμως μετά – την τρίτη φορά – εξασφαλίζουν ότι πρόκειται για αγόρι», εξηγεί ο Τζα. «Η βία κατά των γυναικών είναι ζήτημα κουλτούρας στην Ινδία. Το πρόβλημα θα επιδεινωθεί πολύ πριν ίσως βελτιωθεί».
Έχοντας αποκτήσει δυο κόρες, η 36χρονη Μινάκσι πήγε με τα πεθερικά της να μάθουν το φύλο του παιδιού στην τρίτη της εγκυμοσύνη. «Η περιοχή ήταν εντελώς εγκαταλελειμμένη και κρυφή», λέει. «Φοβόμουν. Δεν ήταν κανονική κλινική».
Αυτή τη στιγμή είναι επτά μηνών έγκυος. Δεν της ανακοίνωσαν ποτέ τα αποτελέσματα της εξέτασης. «Ο σύζυγός μου και η μητέρα του έμοιαζαν χαρούμενοι, οπότε κατάλαβα ότι θα ήταν αγόρι», σημειώνει. «Αλλιώς θα το είχαν σκοτώσει [πριν γεννηθεί]».
Μακρινό όνειρο τα ίσα δικαιώματα
Στην βαθύτατα πατριαρχική κοινωνία της Ινδίας, τα πλήρη αναπαραγωγικά και σεξουαλικά δικαιώματα των γυναικών αποτελούν μακρινό όνειρο. Γυναίκες όπως η Μινάκσι παλεύουν να γίνουν αποδεκτές από τις οικογένειές τους. Οι γονείς της την μεγάλωσαν μαθαίνοντάς της πως θα πρέπει να είναι ελεύθερη, ακόμη και μετά το γάμο. Όμως τα πράγματα είναι χειρότερα τώρα, λέει κλαίγοντας με λυγμούς.
«Σε μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον όπου η βία κατά των γυναικών είναι απολύτως αποδεκτή και κανονικοποιημένη», εξηγεί ο Τζορτζ. «Το ερώτημα είναι: πώς μπορείς να αντισταθείς σε αυτό το πλαίσιο; Αυτό είναι τρομακτικό».
Τόσο η Λαάλι όσο και η Μινάκσι είχαν περιθωριοποιηθεί και δεν είχαν την παραμικρή ψυχολογική υποστήριξη. Μιλώντας για τις εμπειρίες τους, κρυμμένες στα δωμάτιά τους κλαίνε. Οι κόρες τους, που πλέον βρίσκονται στην εφηβεία, τις παρηγορούν με αγκαλιές. Και οι δύο φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν να τις προστατεύσουν από τον ίδιο πόνο που έζησαν, όμως προς το παρόν τα κορίτσια τους δεν καταλαβαίνουν ακριβώς τι συμβαίνει.
Η μεγαλύτερη κόρη της Μινάκσι χοροπηδάει από τη χαρά της βλέποντας ένα αεροπλάνο να πετά. «Θέλει να γίνει πιλότος», λέει η μητέρα της, σκουπίζοντας τα δάκρυά της. «Όταν κλαίω μου λέει: μαμά, θα πάνε καλύτερα τα πράγματα και μια μέρα θα πετάμε μαζί, σε ένα αεροπλάνο που θα πιλοτάρω εγώ».
