Γράφει η Αρτεμις Σπηλιώτη
Σύσταση προς της Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επικαιροποιήσει τη στρατηγική για τον τουρισμό απευθύνει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) τονίζοντας ότι, πέρα από τον άμεσο κλυδωνισμό που αντιμετώπισε λόγω του δραματικού και πρωτοφανούς αντίκτυπου της πανδημίας COVID – 19, o τουριστικός κλάδος βρίσκεται αντιμέτωπος με άλλες περισσότερο μακροπρόθεσμες προκλήσεις που σχετίζονται με τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό του, την ανταγωνιστικότητα, τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητά του.
Το ΕΕΣ διαπιστώνει ότι η στρατηγική για τον τουρισμό που ισχύει επισήμως είναι αυτή που ορίστηκε στην ανακοίνωση του 2010 και ενώ η Επιτροπή αναθεώρησε τις προτεραιότητες για τον τουρισμό κατά την περίοδο 2014-2020 στο πλαίσιο ευρύτερων στρατηγικών πολιτικής, δεν καθόρισε σχέδιο δράσης, προκειμένου να υποστηρίξει την υλοποίηση της στρατηγικής της και των αναθεωρημένων προτεραιοτήτων της.
Αναλύοντας τα έργα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) σχετικά με τον τουρισμό προέκυψαν ανομοιογενή αποτελέσματα: ορισμένα έργα ήταν βιώσιμα και συνέβαλαν στην προώθηση της τουριστικής δραστηριότητας στην περιοχή, ενώ άλλα είχαν περιορισμένο μόνον αντίκτυπο.
Αδυναμίες στον σχεδιασμό των έργων
«Σε αρκετές περιπτώσεις, αδυναμίες στον αρχικό σχεδιασμό των έργων και στις εκτιμήσεις αναγκών, καθώς και στο στάδιο επιλογής των έργων, είχαν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της εμβέλειάς τους καθώς και καθυστερήσεις και υπερβάσεις κόστους κατά την υλοποίησή τους.»
Για τον λόγο αυτό το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο συστήνει να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν διαδικασίες επιλογής για τις επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ, για την υποστήριξη του νέου στρατηγικού προσανατολισμού που έχει επίκεντρο τη βιωσιμότητα.
Η στρατηγική πρέπει να προσδιορίζει τις απαραίτητες δράσεις και την απαραίτητη χρονογραμμή, καθώς και να λαμβάνει υπόψη τον τρόπο με τον οποίο η διαθέσιμη χρηματοδότηση της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης αυτής που παρέχεται από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) χρησιμοποιείται για τουριστικές επενδύσεις που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων για έναν περισσότερο πράσινο και βιώσιμο τουρισμό, καθώς και για την εξεύρεση τρόπων αντιμετώπισης των συνεπειών της πανδημίας COVID-19
Πρώτη τουριστική δύναμη στον κόσμο η ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στον κόσμο. Το 2019, η ΕΕ των 27 δέχθηκε περίπου 539 εκατομμύρια διεθνείς τουριστικές αφίξεις, σχεδόν το 37 % του παγκόσμιου συνόλου.
Το ίδιο έτος, τα έσοδα του διεθνούς τουρισμού της ΕΕ των 27 ήταν 383 δισ. ευρώ, ήτοι το 28,9 % των εσόδων του παγκόσμιου τουρισμού. Τέσσερα κράτη μέλη της ΕΕ (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Γερμανία) βρίσκονται, το καθένα χωριστά, μεταξύ των δέκα σημαντικότερων χωρών στον κόσμο, όσον αφορά τις διεθνείς τουριστικές αφίξεις και τα έσοδα από τον τουρισμό.
Το 2019, η άμεση και έμμεση (δευτερογενείς συνέπειες) σημασία του τουριστικού κλάδου στο ΑΕΠ της ΕΕ εκτιμήθηκε σε 9,9 %. Επιπλέον, 11,6 % του συνολικού εργατικού δυναμικού της ΕΕ εργάζεται στον τουρισμό (ποσοστό που αντιστοιχεί περίπου σε 23,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας).
Περισσότερο από το 99 % των επιχειρήσεων στον τουριστικό κλάδο της ΕΕ είναι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Η οικονομική σημασία του τουριστικού κλάδου διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών, από 4 % έως 6 % του ΑΕΠ στην Ιρλανδία, την Πολωνία, το Βέλγιο και τη Λιθουανία έως άνω του 20 % στην Κροατία και την Ελλάδα.
Ελλειψη φιλοδοξίας
«Η έλλειψη φιλοδοξίας για τον προσδιορισμό νέας στρατηγικής τουρισμού αντικατοπτρίζεται, επίσης, στην εξέλιξη του αριθμού των υπαλλήλων που ασχολούνται άμεσα με τη σχετική πολιτική εντός της Επιτροπής. Έως το 2014 υπήρχαν δύο μονάδες αρμόδιες για θέματα τουρισμού (μία για ζητήματα γενικής πολιτικής και μία άλλη που εστίαζε στα πολιτιστικά μέσα για τον τουρισμό) με περίπου 40 υπαλλήλους συνολικά. Το 2014, στους κόλπους της Γενική Διεύθυνση Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και ΜΜΕ (ΓΔ GROW), συστάθηκε μονάδα με αρμοδιότητα τον τουρισμό, η οποία συμπεριέλαβε τους υπαλλήλους των δύο προηγούμενων μονάδων. Ωστόσο, η μονάδα αυτή ήταν, επίσης, αρμόδια για την κλωστοϋφαντουργία και τους δημιουργικούς κλάδους. Μεταξύ 2014 και 2018, το σύνολο του προσωπικού αυτής της μονάδας μειώθηκε στο μισό.
Τον Μάρτιο του 2021, η αναδιοργάνωση της ΓΔ GROW δεν μετέβαλε σημαντικά την κατάσταση: συγκροτήθηκε μία μονάδα αρμόδια για τον «τουρισμό και την κλωστοϋφαντουργία», αλλά ο αριθμός των υπαλλήλων που ασχολούνταν άμεσα με θέματα τουρισμού έμεινε ο ίδιος (12 άτομα).» υπογραμμίζει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συμβούλιο.
Από την δική τους πλευρά οι εκπρόσωποι της τουριστικής βιομηχανίας και διεθνών οργανισμών του τουρισμού με τους οποίους συνομίλησαν οι εκπρόσωποι του ΕΕΣ, δήλωσαν ότι, παρά την ηγετική θέση της ως τουριστικού προορισμού παγκοσμίως, η ΕΕ στερείται κοινής στρατηγικής τουρισμού και χάρτη πορείας για το μέλλον του κλάδου. Και επιπρόσθετα σημείωσαν ότι η Επιτροπή θα πρέπει να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη και υλοποίηση μιας τέτοιες στρατηγικής.
