Γράφει ο Ηλίας Γεωργάκης
Η έκδοση και απονομή της σύνταξης γρήγορα και έγκαιρα αποτελεί μείζον ζήτημα για τους υποψήφιους συνταξιούχους. Κάτι που αποτυπώνεται και στα νούμερα των συντάξεων που εκκρεμούν. Μείζον ζήτημα αποτελεί και το ύψος των συντάξιμων αποδοχών, το οποίο απασχολεί εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους και κυρίως εκείνους που πλησιάζουν στα όρια συνταξιοδότησης.
«ΤΑ ΝΕΑ» επιχειρούν να φωτίσουν τα σημεία – κλειδιά που μπορούν να οδηγήσουν σε ταχύτερη και μεγαλύτερη σύνταξη. Ειδικότερα, το κλειδί για ταχύτερη έκδοση της σύνταξης βρίσκεται στην αίτηση συνταξιοδότησης, η οποία πρέπει να υποβληθεί δύο χρόνια προτού συμπληρωθεί το αναγκαίο όριο ηλικίας. Η προσυνταξιοδοτική βεβαίωση είναι πλέον υποχρεωτική πριν από την έκδοση της συνταξιοδοτικής απόφασης, ιδίως σε όσους έχουν διαδοχική ασφάλιση με ένσημα σε δύο ή και περισσότερα Ταμεία.
Οι αιτήσεις συνταξιοδότησης υποβάλλονται ηλεκτρονικά στην υπηρεσία που είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του ΕΦΚΑ. Η ηλεκτρονική αίτηση περιλαμβάνει αναφορά στο σύνολο του χρόνου ασφάλισης, στο αν υπάρχει επιθυμία για εξαγορά πλασματικών χρόνων και κάθε άλλη λεπτομέρεια, όπως π.χ. αν διέκοψε την εργασία του ο ασφαλισμένος και πότε.
Κρίσιμης σημασίας είναι οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι – ΟΑΕΕ, ΟΓΑ, ΕΤΑΑ – να έχουν τακτοποιημένες οφειλές στον ΕΦΚΑ ή, διαφορετικά, οφειλές έως ένα συγκεκριμένο ύψος. Ειδικότερα, οι κατηγορίες ασφαλισμένων – οφειλετών που μπορούν (με βάση το νέο καθεστώς) άμεσα να υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης είναι:
Ελεύθεροι επαγγελματίες (ΟΑΕΕ) που είχαν βασικές οφειλές άνω των 14.202 ευρώ και συνολικό χρέος (βασική οφειλή και προσαυξήσεις) κάτω από 20.000 ευρώ.
Αυτοαπασχολούμενοι, επιστήμονες, δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί, εργολήπτες, συμβολαιογράφοι, υγειονομικοί, γενικώς ασφαλισμένοι στο πρώην ΕΤΑΑ, οι οποίοι οφείλουν πάνω από 15.000 ευρώ και έως 20.000 ευρώ. 
Την ίδια στιγμή, το «μυστικό» για μεγαλύτερη σύνταξη βρίσκεται στις εξής πέντε παραμέτρους:
- Αυξήσεις στις συντάξεις όσων έχουν πάνω από 30 χρόνια ασφάλισης δίνουν τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης. Οι πλέον κερδισμένοι του νέου συστήματος, συγκριτικά με τον νόμο Κατρούγκαλου, είναι όσοι αποχωρούν με 40ετία ασφάλισης και πληρωμένων εισφορών. Στα 40 χρόνια κορυφώνονται τα «κέρδη» συγκριτικά με τους σημερινούς συντελεστές. Οσο περισσότερα χρόνια εξασφαλίζει κανείς μέσα στη δεκαετία 30,1-40 έτη ασφάλισης τόσο μεγαλύτερη σύνταξη θα λάβει. Πιο σημαντικό είναι το όφελος στην 5ετία 35-40 έτη ασφάλισης. Για 3.500 ευρώ συντάξιμες αποδοχές, η αύξηση για τη 40ετία φτάνει στα 252 ευρώ σε σύγκριση με τα σημερινά ποσοστά. Αντίστοιχα, για 1.000 ευρώ συντάξιμες αποδοχές, η αύξηση φτάνει στα 72 ευρώ σε σύγκριση με τα σημερινά ποσοστά. Στην 35ετία η αύξηση για 1.000 ευρώ συντάξιμες αποδοχές φτάνει στα 35 ευρώ, ενώ για 3.500 ευρώ συντάξιμες αποδοχές ανεβαίνει στα 123 ευρώ.
- Οι συντάξιμες αποδοχές υπολογίζονται με βάση τον μέσο όρο των μεικτών μηνιαίων αποδοχών των ασφαλισμένων από το 2002 έως τον μήνα πριν από τη συνταξιοδότηση, επί των οποίων έγιναν ασφαλιστικές κρατήσεις κλάδου κύριας σύνταξης. Οι μήνες υπολογίζονται επί 14 μισθούς λόγω των δώρων. Ο μέσος όρος βγαίνει από το άθροισμα των μισθών διά τους μήνες ασφάλισης από το 2002 και μετά. Οι ακριβείς συντάξιμες αποδοχές υπολογίζονται από τον ΕΦΚΑ όταν κατατεθεί η αίτηση συνταξιοδότησης. Ωστόσο, κάθε ασφαλισμένος μπορεί να πάρει μια ιδέα, είτε υπολογίζοντας χονδρικά τον μέσο όρο των αποδοχών του με βάση τα στοιχεία από τον εργοδότη του είτε από τον Ατομικό Λογαριασμό Ασφάλισης, ο οποίος υπάρχει σε ψηφιακή μορφή στο site του ΕΦΚΑ (efka.gov.gr). Ο Ατομικός Λογαριασμός Ασφάλισης περιλαμβάνει όλες τις εισφορές και τις αποδοχές από το 2002 και μετά, οπότε ο ασφαλισμένος μπορεί να υπολογίσει, έστω κατά προσέγγιση, τον μέσο όρο των αποδοχών του.
- Είναι προφανές πως όσο περισσότερα χρόνια εργάζεται κάποιος τόσο περισσότερο έχει συνεισφέρει στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Τουλάχιστον στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων. Αμεσα γιατί πληρώνει εισφορές, έμμεσα γιατί δεν πληρώνεται από το κράτος. Δεν αρκεί κάποιος να έχει έναν υψηλό συντάξιμο μισθό (άρα και υψηλές ετήσιες εισφορές) αλλά λίγα χρόνια εργασία. Μεγάλο ρόλο για την τελική ανταποδοτική σύνταξη παίζουν και τα χρόνια για τα οποία έχει συνεισφέρει. Αυτό έρχεται να αποτυπώσει το λεγόμενο ποσοστό αναπλήρωσης. Εναν συντελεστή με τον οποίο πολλαπλασιάζεται ο συντάξιμος μισθός και παράγεται η τελική ανταποδοτική σύνταξη. Το ποσοστό αναπλήρωσης, με τον Νόμο 4670/2020 (νόμος Βρούτση), ξεκινάει από 11,55% για 15 έτη ασφάλισης (δηλαδή 4.500 ημερομίσθια), φτάνει το 50% για 40 έτη ασφάλισης (12.000 ημερομίσθια) και αυξάνεται κατά 0,5% για κάθε επιπλέον έτος.
- Το δικαίωμα για αναγνωρίσεις πλασματικών χρόνων ασφάλισης εξακολουθεί να ισχύει κανονικά. Η μεγάλη πλειονότητα των ασφαλισμένων κάνει χρήση πλασματικών ετών για να συνταξιοδοτηθεί νωρίτερα από το κανονικό. Αιτήσεις εξαγορών ή αναγνώρισης πλασματικών χρόνων, με σκοπό τη θεμελίωση δικαιώματος, μπορούν να υποβληθούν οποτεδήποτε, είτε μαζί με την αίτηση συνταξιοδότησης είτε μεταγενέστερα ή ακόμα και νωρίτερα από αυτήν.
