Δέκα αρχές για το πώς οι πόλεις μπορούν να κάνουν τον αντίκτυπο του τουρισμού πιο βιώσιμο. Η τελική έκθεση του δικτύου URBACT σχετικά με τον αντίκτυπο του τουρισμού παρέχει χρήσιμες υποδείξεις στις ευρωπαϊκές πόλεις που εργάζονται για να κάνουν τον τουρισμό πιο βιώσιμο. Αποσπάσματα από την εμπειρία των εταίρων και ενδιαφέρουσες προτάσεις για φορείς χάραξης πολιτικής σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο.
Το δίκτυο των “Φιλικών προς τον Τουρισμό Πόλεων ” αναπτύσσει δέκα αρχές που μπορούν να εφαρμοστούν ή να αναπαραχθούν από άλλες πόλεις σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, προκειμένου να γίνει η ανάκαμψη του τομέα πιο βιώσιμη και δίκαιη για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, όπως οι τουρίστες, εκπρόσωποι επιχειρήσεων, δημόσιες αρχές και τοπικές κοινωνίες. Ενόψει της έναρξης της Εταιρικής Σχέσης για τον Βιώσιμο Τουρισμό της Αστικής Ατζέντας για την ΕΕ (Partnership on Sustainable Tourism of the Urban Agenda for the EU) οι αρχές που αναπτύχθηκαν από τις “Φιλικές προς τον Τουρισμό Πόλεις” μπορούν να χρησιμεύσουν ως βάση για τη συνέχιση της συζήτησης επί του θέματος τα επόμενα χρόνια, εμπνέοντας άλλες τοπικές αρχές να αναπτύξουν ολοκληρωμένες στρατηγικές και καινοτόμες δράσεις ακολουθώντας τα ορόσημα που βιώνουν οι συνεργάτες του δικτύου URBACT.
Ακολουθούν τα σημεία του Μανιφέστου, που παρουσιάστηκαν επίσημα με την ευκαιρία του τελικού συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στη Βενετία στις 30 και 31 Μαΐου 2022, το οποίο αναπτύχθηκε από το δίκτυο. Αρχή
1: Προώθηση του τουρισμού εγγύτητας μέσω της βελτίωσης της προσφοράς σε τουρίστες και κατοίκους.
Η ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και διαδρομών για τουρίστες και κατοίκους ήταν μια ανάγκη που προέκυψε στην πρώτη φάση της πανδημίας Covid-19, με στόχο την επανεκκίνηση του τουρισμού από την εγγύτητα, παρόλο που οι διεθνείς ταξιδιωτικοί περιορισμοί εξακολουθούσαν να υιοθετούνται από την πλειονότητα των χωρών. Αυτό το σύνολο μέτρων, που μπορεί να επανασυνδεθεί με την παγκόσμια συζήτηση για τον τουρισμό διαμονής ή εγγύτητας, είχε απροσδόκητη επιτυχία σε πολλές πόλεις σε όλη την Ευρώπη και αποτέλεσε τη βάση για τον επαναπροσανατολισμό της προσφοράς σε τουρίστες και κατοίκους, οδηγώντας στη δημιουργία νέων διαδρομών σε λιγότερο πολυσύχναστα μέρη.
Έχοντας προωθηθεί ως προορισμός για σύντομες διακοπές στην πόλη την τελευταία δεκαετία, η Γένοβα άρχισε να προωθεί την ανακάλυψη τόπων που ποτέ δεν θεωρήθηκαν ως πιθανοί προορισμοί για διακοπές ή ρεπό. Στον απόηχο της πανδημίας, η Γένοβα επιδιώκει τη δημιουργία νέων υπαίθριων μονοπατιών για τη μείωση της συγκέντρωσης τουριστών στο κέντρο της πόλης και, ταυτόχρονα, για να τους αφήσει να ανακαλύψουν τρεις διαδρομές κατά μήκος του ιστορικού υδραγωγείου με βιώσιμους τρόπους μεταφοράς (περπάτημα, ανελκυστήρας ή λεωφορείο).
Η δημιουργία νέων υπαίθριων διαδρομών για τουρίστες είναι μόνο ένα από τα πιθανά παραδείγματα τουρισμού εγγύτητας, που δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψετε κρυμμένα πετράδια και να προωθήσετε την καλύτερη γνώση των κύριων τοπικών πλεονεκτημάτων από την τοπική κοινωνία.Αρχή
2: Κάνοντας τους τοπικούς ενδιαφερόμενους και τους κατοίκους καινοτόμους πρεσβευτές της ομορφιάς της πόλης
Οι στρατηγικές προώθησης του τουρισμού αναπτύσσονται συχνά χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η προστιθέμενη αξία που μπορούν να προσφέρουν οι τοπικές κοινότητες. Οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων, οι καινοτόμοι, οι κάτοικοι διαθέτουν πληθώρα ιστοριών και γνώσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να γίνει η τουριστική προώθηση πιο περιεκτική και βιώσιμη, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να μεταφερθεί στους τουρίστες δίνοντας αξία στην ιστορία της πόλης και το ανθρώπινο κεφαλαίο της. Η καλλιέργεια της αίσθησης ιδιοκτησίας των ομορφιών της πόλης είναι θεμελιώδης για τη δημιουργία ενός κοινοτικού πνεύματος που είναι αποφασιστικό στοιχείο για την τουριστική προώθηση, αλλά μπορεί επίσης να συμβάλει στη διατήρηση της αυθεντικότητας της τουριστικής προσφοράς και των τοπικών παραδόσεων ως διακριτικό στοιχείο σε μια ανταγωνιστική παγκόσμια αγορά.
Κινούμενη από την ανάγκη αύξησης της ευαισθητοποίησης των κατοίκων για την αυξανόμενη σημασία του τουρισμού για την τοπική οικονομία, η Braga ξεκίνησε μια πρωτότυπη πρωτοβουλία με τίτλο «Απολαύστε την πόλη σαν τουρίστας» ανοιχτή σε μέλη της τοπικής κοινότητας, επιχειρηματίες και καινοτόμους που συμμετείχαν σε καθηλωτικές ξεναγήσεις γύρω από την πόλη για να ανακαλύψουν διαφορετικές γωνιές της Μπράγκα που βιώνουν οι τουρίστες.
Η τουριστική έλξη μιας πόλης είναι το πρώτο βήμα για τη βελτίωση των υπηρεσιών και των δραστηριοτήτων, καθιστώντας τις πιο βιώσιμες και προσβάσιμες για όλους. Η πολιτιστική κληρονομιά, η γαστρονομία και η δεξιοτεχνία είναι σχεδόν παντού στην Ευρώπη βασικά σημεία για την ανάκαμψη του τουρισμού, ειδικά όταν οι τοπικές κοινότητες αναπτύσσουν γύρω τους μια γνήσια αίσθηση υπερηφάνειας.Αρχή
3: Προώθηση τοπικών βιοτεχνικών παραγωγών για την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού
Οι τοπικές βιοτεχνικές παραγωγές αποτελούν συχνά μέρος της τοπικής ταυτότητας, αντιπροσωπεύοντας όχι μόνο έναν ισχυρό τομέα της τοπικής οικονομίας αλλά και μια κοινή αξία για την τοπική κοινότητα. Τα χειροτεχνικά προϊόντα ή οι σπεσιαλιτέ τροφίμων αποτελούν συχνά το βασικό πόλο έλξης στις τοπικές αγορές και τους εμπορικούς δρόμους και μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση καινοτόμων μορφών συλλογικής αναγέννησης δημόσιων χώρων.
Έχοντας έμπνευση από την παγκόσμια κίνηση των αγορών των αγροτών, η Caceres εγκαινίασε έναν νέο χώρο λαϊκής μία φορά το μήνα που ονομάζεται Biomarket στην περιοχή Ribera del Marco, με στόχο την αύξηση της γνώσης για τα τοπικά προϊόντα και την προσέλκυση νέων επισκεπτών.
Η αγορά των αγροτών έγινε γρήγορα σημείο αναφοράς για τοπικούς και περιφερειακούς επισκέπτες, συμβάλλοντας στην αναζωογόνηση μιας περιοχής που βρίσκεται στον πυρήνα πολλών έργων.
Τα υγιεινά τρόφιμα μπορούν να οδηγήσουν σε μια κοινή δέσμευση για κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Η ενοποίηση προσωρινών πρωτοβουλιών σε μόνιμες αγορές μπορεί να βελτιώσει την προσφορά για τους τουρίστες, αλλά μπορεί επίσης να δημιουργήσει νέες οικονομικές ευκαιρίες για τις αστικές και αγροτικές κοινότητες.Αρχή
4: Κάνοντας τις υποδομές της πόλης πιο προσιτές για όλους
Οι δημόσιοι χώροι και τα τουριστικά αξιοθέατα συχνά δεν είναι προσβάσιμα για ηλικιωμένα άτομα ή άτομα με αναπηρία, καθιστώντας την τουριστική εμπειρία λιγότερο ευχάριστη για οικογένειες και ομάδες. Η επανεξέταση του σχεδιασμού των τουριστικών υποδομών είναι ζωτικής σημασίας για την αύξηση της κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και για την κάλυψη των αναγκών διαφορετικών τύπων επισκεπτών.
Η βελτίωση των υποδομών των παράκτιων και ιαματικών προορισμών, η προώθηση της ανάπλασης δρόμων και πλατειών, αλλά και η διοργάνωση συγκεντρώσεων και αθλητικών δραστηριοτήτων σε χώρους πρασίνου μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για να γίνει ο τουρισμός μέρος των στρατηγικών ενεργού γήρανσης, δοκιμάζοντας νέες λύσεις για την ανάπτυξη νέων τύπων τουρισμού.
Δεσμευμένη στη βελτίωση της στρατηγικής διεθνούς επωνυμίας της ως σύγχρονου προορισμού σπα, η Druskininkai διοργάνωσε μια πιλοτική εκδήλωση με τίτλο «Druskininkai χωρίς όρια;», στην οποία συμμετείχαν μια ομάδα τουριστών με κινητικές αναπηρίες σε εκδρομές και δραστηριότητες που βοήθησαν την πόλη να συλλέξει σχόλια για την ποιότητα του κοινόχρηστου χώρου και των υποδομών και χρήσιμες πληροφορίες για το πώς να γίνουν πιο προσιτά για όλους/ες.
Η ανάπτυξη καινοτόμων χρηματοδοτικών σχημάτων για τη βελτίωση της προσβασιμότητας των δημόσιων και ιδιωτικών εγκαταστάσεων αποτελεί πρόκληση για να καταστεί πιο βιώσιμη η δράση προσαρμογής, αλλά και για τη δημιουργία κοινής συνείδησης των προκλήσεων που σχετίζονται με τον χωρίς αποκλεισμούς και προσβάσιμο τουρισμό.Αρχή
5: Εφαρμογή καινοτόμων και καθαρών λύσεων μετακίνησης για τουρίστες και κατοίκους
Ο τουρισμός έχει ισχυρό αντίκτυπο στις υποδομές και τις λύσεις μεταφορών, οι οποίες ευθύνονται για σημαντικό μέρος των εκπομπών του κλάδου σε αστικό επίπεδο. Η μείωση των επιπτώσεων της κινητικότητας στον τουριστικό προορισμό μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα των δημόσιων χώρων και, γενικότερα, την εμπειρία για τους κατοίκους και τους επισκέπτες.
Η επένδυση σε εναλλακτικές διαδρομές ή στη χρήση βιώσιμων τρόπων μεταφοράς μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για προορισμούς που προσπαθούν να περιορίσουν τον αντίκτυπο του τεράστιου πλήθους τουρισμού στα ιστορικά κέντρα των πόλεων, διατηρώντας παράλληλα μια καλή ποιότητα υπηρεσιών για τους κατοίκους όλο το χρόνο.
Αφού εισήγαγε έξυπνα μέτρα για τον περιορισμό του αριθμού των τουριστών που εισέρχονται καθημερινά στην Παλιά Πόλη, το Ντουμπρόβνικ αντιμετώπισε θέματα κινητικότητας και ποιότητας ζωής με μια σειρά δράσεων στο πλαίσιο του προγράμματος ομπρέλα Respect the city. Μεταξύ των ενεργειών που δοκιμάστηκαν, ήταν η εισαγωγή μιας νέας διαδρομής πλοίων που συνδέει το λιμάνι με την Παλιά Πόλη συνέβαλε στην ενσωμάτωση των θαλάσσιων μεταφορών στο τακτικό σύστημα δημόσιων μεταφορών.
Η βελτίωση της προσφοράς υπηρεσιών κινητικότητας για τους τουρίστες και τους κατοίκους μπορεί να είναι θεμελιώδης για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του τουρισμού, αλλά και για τη δημιουργία μιας κοινής κουλτούρας βιωσιμότητας που οδηγεί στην προώθηση του σεβασμού για τις τουριστικές πόλεις.Αρχή ν.
6: Βελτίωση δημόσιων χώρων και αστικών υποδομών για κατοίκους και τουρίστες
Οι δρόμοι και οι πλατείες των πόλεων μας είναι καθοριστικοί χώροι για την καθημερινή εμπειρία τουριστών και κατοίκων. Η καθαριότητα και η καλή διαχείρισή τους μπορεί να βελτιώσει τη συνολική ποιότητα ζωής σε ένα αστικό περιβάλλον και τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτή η πόλη σε διεθνές επίπεδο.
Μετά την πανδημία, η αποτελεσματική διαχείριση των δημόσιων χώρων είναι ζωτικής σημασίας για την αύξηση του αισθήματος ασφάλειας, αλλά και για τη δημιουργία νέων ευκαιριών για επιχειρηματικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.
Η ενίσχυση του επιπέδου συνδεσιμότητας μεταξύ των παράκτιων χωριών και του γειτονικού Δουβλίνου ήταν μία από τις κύριες προκλήσεις όσον αφορά τον βιώσιμο αντίκτυπο του τουρισμού για το Dun Laoghaire, το οποίο δοκίμασε την ανάπτυξη της κυκλικής διαδρομής παράκτιας κινητικότητας και την ενίσχυση του Blackrock Village.
Κάτοικοι και ιδιοκτήτες επιχειρήσεων συμμετείχαν σε ένα συμμετοχικό σχήμα που οδήγησε στη δημιουργία νέων αστικών υποδομών και στην εδραίωση νέων υπηρεσιών και χώρων για κατοίκους και τουρίστες.
Η επανατοποθέτηση του οδικού χώρου, καθιστώντας τον πιο βιώσιμο και ελκυστικό, αποτελεί κοινή προτεραιότητα για πολλές πόλεις στην Ευρώπη, οι οποίες πλέον ενοποιούν τις προσωρινές αλλαγές που εφαρμόστηκαν στην πρώτη φάση της πανδημίας.
Η δημιουργία ασφαλέστερων και πιο ελκυστικών δημόσιων χώρων μπορεί να αποτελέσει σημαντική κληρονομιά για τη μελλοντική κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική ανάπτυξη των κοινοτήτων μας.Αρχή
7: Προσέλκυση νέων γενιών τουριστών για να ανακαλύψουν ξανά τις αστικές ομορφιές
Η εκπαίδευση των τουριστών του μέλλοντος είναι μια σημαντική πρόκληση για τους τουριστικούς προορισμούς. Δεν είναι απλώς θέμα δημιουργίας υπηρεσιών και δραστηριοτήτων με δυνατότητα instagram, αλλά και ανάπτυξης περιέργειας και γούστου για ανακάλυψη.
Οι κρυφές γωνιές των πόλεων μπορούν να τονώσουν το πάθος για την τοπική ιστορία, κάνοντας τους νέους εξερευνητές να συνειδητοποιήσουν περισσότερο τις αστικές ομορφιές και τους πιθανούς υπεύθυνους και βιώσιμους τουρίστες στο μέλλον.
Με στόχο τη διαφοροποίηση της προσφοράς της για διαφορετικούς τύπους τουριστών, η Κρακοβία προσκάλεσε κατοίκους της πόλης διαφορετικών ηλικιακών ομάδων να συμμετάσχουν σε ξεναγήσεις σε ασυνήθιστα μέρη της πόλης.
Η πρωτοβουλία υποστήριξε την ιδέα να είσαι τουρίστας στην πόλη σου και προώθησε την ανάπτυξη περιεχομένου που δημιουργείται από χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την προώθηση της Κρακοβίας ως ενδιαφέροντος προορισμού για διαφορετικούς τύπους τουριστών.
Η ενθάρρυνση της χρήσης πλατφορμών μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να γίνει viral το αστικό περιεχόμενο ή για την ανάπτυξη χρήσιμων οδηγών με συμβουλές για τουρίστες και κατοίκους μπορεί να δημιουργήσει νέους τύπους συνεργασίας μεταξύ τουριστών, επαγγελματιών και κατοίκων με τη δημιουργία νέου περιεχομένου και υπηρεσιών με παγκόσμια προβολή.Αρχή
8: Εξισορρόπηση των αναγκών της οικονομίας, της κοινωνίας και της φύσης
Η φύση είναι η βασική υποδομή του τουρισμού για πολλούς προορισμούς στην Ευρώπη. Οι τουριστικές εμπειρίες πρέπει να σέβονται το περιβάλλον, να εξισορροπούν τις ανάγκες για οικονομική ανάπτυξη και διατήρηση των φυσικών πόρων.
Ο φυσιολατρικός τουρισμός μπορεί επίσης να συμπληρώσει τον αστικό τουρισμό, με δραστηριότητες όλο το χρόνο που πρέπει να σχεδιαστούν καλά, να αναπτυχθούν και να διαφημιστούν σε διαφορετικούς τύπους επισκεπτών.
Με στόχο τη διασφάλιση του αρκτικού οικοσυστήματος από τον μαζικό τουρισμό, το Ροβανιέμι ανέπτυξε μια σειρά διαδικτυακών εκπαιδεύσεων με την ονομασία «TourismABC» για τουριστικούς φορείς, προκειμένου να ενισχύσει την κατανόηση των τοπικών συνθηκών και πρακτικών από τους επιχειρηματίες.
Συγκεκριμένες ενδείξεις σχετικά με την ασφάλεια, τη διάθεση απορριμμάτων και την ανακύκλωση παραδίδονται στους τουριστικούς φορείς, προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν οι τουρίστες σχετικά με το εύθραυστο οικοσύστημα της Αρκτικής και να δεσμευτούν στη βιωσιμότητα.
Ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής μέσω της μείωσης των επιπτώσεων του τουρισμού είναι μια πρόκληση που μοιράζονται πολλές αστικές και αγροτικές περιοχές σε όλη την Ευρώπη: η ενεργός συμμετοχή των κοινοτήτων και του επιχειρηματικού τομέα μπορεί να είναι αποφασιστική για την ενίσχυση των κοινωνικών, πολιτιστικών και οικονομικών οφελών του τουρισμού, εάν αναπτυχθεί σε αρμονία με το περιβάλλον.Αρχή
9: Εκπαίδευση των τουριστών να σέβονται τους τουριστικούς προορισμούς και να τους ζουν σαν ντόπιοι
Το να ζεις έναν τουριστικό προορισμό ως ντόπιος είναι μια φιλοδοξία για πολλούς τουρίστες, αλλά όχι για όλους. Ο μαζικός τουρισμός συχνά αδιαφορεί για το πώς η πόλη κατοικείται και βιώνεται καθημερινά από τους κατοίκους της, με τις τελετουργίες και τις συνήθειές τους που δύσκολα ταιριάζουν με τις ανάγκες των τουριστών.
Η δημιουργία αυθεντικών τουριστικών εμπειριών, που δίνουν αξία και σε πρωτότυπες πτυχές της αστικής ζωής όπως βιώνουν οι ντόπιοι, είναι μια ανάγκη που μοιράζονται πολλές πόλεις σε όλη την Ευρώπη που είναι πρόθυμες να δημιουργήσουν μια πρωτότυπη ισορροπία μεταξύ των αναγκών των τουριστών και των αναγκών των κατοίκων.
Με στόχο να μοιραστεί τη μοναδικότητα και την αυθεντικότητα της πόλης, η Βενετία ξεκίνησε μια επικοινωνιακή εκστρατεία για την αλλαγή της αντίληψης των τουριστών για το φαινόμενο της παλίρροιας. Η εκστρατεία παρείχε σαφείς πληροφορίες σχετικά με αυτό το φυσικό φαινόμενο και τη συμπεριφορά που πρέπει να ακολουθηθεί σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης για πλημμύρες.
Η βελτίωση της ποιότητας των πληροφοριών που παρέχονται στους τουρίστες, η παροχή χρήσιμων γνώσεων για την εμπειρία της ζωής της πόλης με πρωτότυπο και αυθεντικό τρόπο, είναι θεμελιώδης για την αύξηση της ποιότητας της προσφοράς και των δημιουργικών εναλλακτικών περιηγήσεων και δραστηριοτήτων για τους τουρίστες.Αρχή
10: Από τοπικό σε παγκόσμιο: σχεδιασμός ανάκαμψης του τουρισμού με τις τοπικές κοινότητες
Η ενεργός συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών είναι καθοριστική για την ανάκαμψη του τουρισμού, παντού. Η συμμετοχή κατοίκων, ενδιαφερομένων και καινοτόμων στον καθορισμό των στρατηγικών τουριστικών προορισμών είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αντιμετώπιση όλων των προκλήσεων που προέκυψαν μετά την πανδημία Covid-19.
Ο αντίκτυπος του τουρισμού στο περιβάλλον, τους δημόσιους χώρους, τη στέγαση, τα συστήματα κινητικότητας και την τοπική οικονομία πρέπει να εναρμονιστεί και να γίνει βιώσιμος μέσω της χρήσης συλλογικής νοημοσύνης, η οποία καθιστά την τοπική κοινότητα καθοριστική για την ανάπτυξη πρακτικών σε διαφορετικά επίπεδα.
Ταυτόχρονα, οι πόλεις πρέπει να ενισχύσουν τους δεσμούς τους με άλλες τοπικές αρχές σε διεθνές επίπεδο, προκειμένου να εμπνευστούν από καινοτόμες λύσεις αλλά και να επηρεάσουν το μέλλον του κλάδου και τον τρόπο με τον οποίο οι πόλεις αντιμετωπίζουν παγκόσμιους ιδιωτικούς παράγοντες.
Η ανάπτυξη καινοτόμων πρωτοβουλιών όσον αφορά τη διακυβέρνηση, όπως η ενοποίηση των Τοπικών Ομάδων URBACT σε μόνιμα Παρατηρητήρια για τον βιώσιμο αντίκτυπο του τουρισμού ή η σύνδεση της ανάπτυξης ολοκληρωμένων τουριστικών στρατηγικών με τον εντοπισμό της υλοποίησης Σχεδίων Βιωσιμότητας.
Ο βιώσιμος τουρισμός αποτελεί οριζόντιο θέμα στις τοπικές πολιτικές ατζέντες σε όλη την Ευρώπη.
