Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Γράφει Κώστας Μπουρούσης
Για τα τηλεοπτικά δίκτυα και τους τηλεθεατές θα είναι ένα φαραωνικών διαστάσεων θέαμα, το οποίο πιθανότατα θα ξεπεράσει σε τηλεθέαση προηγούμενα βασιλικά viral γεγονότα, όπως η κηδεία του πρίγκιπα Φίλιππου το 2021, ο γάμος του πρίγκιπα Γουίλιαμ με την Κέιτ Μίντλετον το 2011, η γαμήλια φιέστα του πρίγκιπα Χάρι και της Μέγκαν Μαρκλ το 2018 ή το ύστατο χαίρε στην πριγκίπισσα Νταϊάνα τον Σεπτέμβριο του 1997.
Για τους περισσότερους θα είναι ένα γεγονός πρωτόγνωρο και καινοφανές, αφού η Μεγάλη Βρετανία έχει να αποχαιρετήσει μονάρχη από τις 15 Φεβρουαρίου του 1952. Για τη βασίλισσα Ελισάβετ θα είναι απλώς η κηδεία της, την οποία μάλιστα σχεδίασε μέχρι κεραίας -με 70 χρόνια στον θρόνο είναι λογικό να έχει κανείς ακόμα και αυτή τη μακάβρια πολυτέλεια-, παραλλάσσοντας κατά τι το πρωτόκολλο. Ποτέ δεν είναι αργά για μικρές αναθεωρήσεις. Ακόμα και μετά θάνατον.
Μολονότι οι μονάρχες σύμφωνα με το τυπικό κηδεύονται στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Παύλου, εκεί δηλαδή όπου και η ίδια αποχαιρέτησε τον πατέρα της Βασιλιά Γεώργιο ΣΤ’, τον Φεβρουάριο του 1952, η Ελισάβετ επέλεξε η δική της εξόδιος ακολουθία να ψαλεί στο Αββαείο του Γουέστμινστερ. Οχι τυχαία. Πολλοί, ίσως εν μέρει καθοδηγούμενοι από το συναίσθημα, επισημαίνουν ότι η βασίλισσα ήθελε να δώσει την τελευταία παράστασή της στον τόπο που συνδέθηκε με τις πιο καθοριστικές στιγμές της ζωής της: τον γάμο της με τον Φίλιππο τον Νοέμβριο του 1947, την ενθρόνισή της τον Ιούνιο του 1953 και βέβαια την κηδεία της βασιλομήτορος το 2002.
Η τελευταία φορά που το εμβληματικό Αββαείο φιλοξένησε κηδεία μονάρχη ήταν το 1760, όταν εκεί πραγματοποιήθηκε η τελετή για τον Βασιλιά Γεώργιο Β’. Η Ελισάβετ μπορεί με τη ζωή της να έγινε μακροβιότερη μονάρχης του Ηνωμένου Βασιλείου, ωστόσο και με τον θάνατό της κατάφερε να καταρρίψει ένα ακόμα ρεκόρ. Εκείνο της περιόδου πένθους, που στην περίπτωση του πατέρα της είχε διαρκέσει εννέα ημέρες, ενώ στη δική της έντεκα.
142 ναύτες
Υπάρχει βέβαια κι ένας συνεκτικός κρίκος, εκτός από τον ίδιο τον θάνατο, ανάμεσα στον πατέρα και την κόρη. Κι αυτός δεν είναι άλλος από την κανονιοφόρο του Βασιλικού Ναυτικού που θα μεταφέρει το φέρετρο της Βασίλισσας αρχικά από το Γουέστμινστερ Χολ στο Αββαείο και μετά την κηδεία θα διανύσει μια διαδρομή δύο χιλιομέτρων στο Λονδίνο, έως την Αψίδα του Γουέλινγκτον στο Χάιντ Παρκ Κόρνερ.
Την κανονιοφόρο που χρησιμοποιήθηκε τελευταία φορά στην κηδεία του εξαδέλφου της Βασίλισσας Λόρδου Μαουντμπάτεν το 1979 θα συνοδεύει άγημα 142 ναυτών, ενώ θα ακολουθείται από τον Βασιλιά Κάρολο, τα τρία ακόμα παιδιά της Ελισάβετ καθώς και τα τρία μεγαλύτερα εγγόνια της, τους Πρίγκιπες Γουίλιαμ και Χάρι και τον εξάδελφό τους -γιο της Πριγκίπισσας Αννας- Πίτερ Φίλιπς. Η πομπή στην οποία θα συμμετέχει και 200μελής στρατιωτική μπάντα θα ξεκινήσει από το Γουεστμίνστερ Χολ στις 12.44 και αναμένεται να φτάσει στη δυτική πύλη του Αββαείου οκτώ λεπτά αργότερα. Η τελετή θα ξεκινήσει αυστηρά στη 1 μ.μ. παρουσία 2.000 προσκεκλημένων, για τους οποίους οι πύλες του ναού θα είναι ανοιχτές από τις 8 το πρωί.
Εκτός από τα μέλη της βασιλικής οικογένειας της Αγγλίας, στις προσκλήσεις που έλαβαν θα ανταποκριθούν ο Βασιλιάς Φίλιπ και η Βασίλισσα Ματίλντε του Βελγίου, ο Βασιλιάς Βίλεμ Αλεξάντερ, η Βασίλισσα Μάξιμα και η βασιλομήτωρ Βεατρίκη της Ολλανδίας, ο Βασιλιάς Φελίπε και η Βασίλισσα Λετίθια της Ισπανίας ενώ στην τελετή θα παραστούν μέλη των βασιλικών οίκων της Νορβηγίας, της Σουηδίας, της Δανίας και του Μονακό. Θα είναι μία από τις σπάνιες φορές που έστω και για θλιβερό λόγο τόσοι γαλαζοαίματοι θα συνυπάρξουν στον ίδιο χώρο με τόσους δημοκρατικά εκλεγμένους αρχηγούς κρατών.
Ο Τζο Μπάιντεν επιβεβαίωσε πως θα παραστεί στην τελετή, ενώ οι φήμες λένε πως το «παρών» θα δώσουν και ο Μπαράκ με τη Μισέλ Ομπάμα. Εκεί θα είναι και οι πρωθυπουργοί του Καναδά και της Αυστραλίας, η πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας, οι πρόεδροι Γαλλίας, Ιταλίας, Τουρκίας, Βραζιλίας και Νοτίου Κορέας, ο Ιάπωνας αυτοκράτορας Ναρουχίτο, ενώ δεν προσκλήθηκε κανένας ηγέτης από τη Ρωσία, τη Λευκορωσία και τη Μιανμάρ.
Την Ελλάδα θα εκπροσωπήσει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Φυσικά κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα εάν μεγαλύτερη εντύπωση θα προκαλέσουν οι καλεσμένοι στην κηδεία της Ελισάβετ ή το τελετουργικό το οποίο θα ακολουθηθεί με θρησκευτική ευλάβεια.
Αφού το φέρετρο τοποθετηθεί σε υπερυψωμένη πλατφόρμα στο Γουέστμινστερ, όπως αυτή στην οποία παρέμεινε στη διάρκεια του πολυήμερου λαϊκού προσκυνήματος, ο εφημέριος του Αββαείου Ντέιβιντ Χόιλ θα πάρει τη σκυτάλη για τη λειτουργία. Ο Αρχιεπίσκοπος του Κάντερμπερι θα αναλάβει το κήρυγμα προς το ποίμνιο, ενώ η πρωθυπουργός Λιζ Τρας θα εκφωνήσει έναν επικήδειο λόγο στη Βασίλισσα, όπως και η Γραμματέας της Κοινοπολιτείας. Επειτα από 55 λεπτά στο Αββαείο (αλλά και στη Μεγάλη Βρετανία και τις χώρες της Κοινοπολιτείας) θα τηρηθεί δύο λεπτών σιγή, ενώ η τελετή θα ολοκληρωθεί με τον εθνικό ύμνο κι ένα μοιρολόι -κατ’ απαίτηση της Ελισάβετ- που θα ερμηνεύσει ο βασιλικός αυλητής.
Αμέσως μετά, στις 2 και τέταρτο, η Βασίλισσα θα διασχίσει για τελευταία φορά τα τελευταία της χιλιόμετρα στο Λονδίνο. Η σορός της θα οδηγηθεί με την κανονιοφόρο του Βασιλικού Ναυτικού στην Πύλη του Γουέλινγκτον. Τη νεκρική πομπή των δύο χιλιομέτρων θα συνοδεύουν επτά στρατιωτικά αγήματα -το καθένα με τη δική του μπάντα- ενώ θα ακολουθούν και πάλι πεζή ο Βασιλιάς, τα αδέλφια του και τα τρία μεγαλύτερα εγγόνια της Βασίλισσας. Η Καμίλα, η Κέιτ, η Μέγκαν και η Κόμισσα Σόφι του Ουέσεξ θα ακολουθήσουν με αυτοκίνητο. Στη διάρκεια της 45λεπτης πομπής το σκηνικό θα είναι σχεδόν απόκοσμο. Το Μπιγκ Μπεν θα χτυπά πένθιμα κάθε ένα λεπτό, ενώ τιμητικοί κανονιοβολισμοί θα ακούγονται επίσης κάθε 60 δευτερόλεπτα από το Χάιντ Παρκ.
Παρότι στη 3 το μεσημέρι θα ξεκινήσει η μεταφορά της σορού από το Λονδίνο στο κάστρο Γουίνδσορ, έναν τόπο άρρηκτα συνδεδεμένο με τη ζωή της Βασίλισσας, αφού εκεί φυγαδεύτηκε στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αυτό διάλεξε ως επίσημη κατοικία της τα τελευταία δύο χρόνια της ζωής της, η τελευταία παράσταση της Ελισάβετ θα είναι μόλις στα μισά.
Στις 5.06 μ.μ. η σορός αναμένεται να έχει φτάσει στο κάστρο του 11ου αιώνα και τέσσερα λεπτά αργότερα θα ξεκινήσει μια νέα πομπή, αυτή τη φορά 4,2 χιλιομέτρων προς την Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, εκεί δηλαδή όπου θα αποχαιρετήσει τη Βασίλισσα ο στενότερος κύκλος της -έχουν λάβει πρόσκληση περί τα 800 άτομα- με μία σύντομη επιμνημόσυνη δέηση.
Η τελευταία πράξη του ύστατου χαίρε στην Ελισάβετ θα ολοκληρωθεί με ψαλμούς και ύμνους που η ίδια είχε επιλέξει, ενώ πριν η σορός της μεταφερθεί στο βασιλικό θησαυροφυλάκιο, όπου θα ταφεί, θα αφαιρεθούν από το φέρετρο το Στέμμα της Κοινοπολιτείας, η βασιλική σφαίρα και το σκήπτρο.
Και τα τρία θα παραδοθούν στον εφημέριο του ναού και κατόπιν θα φυλάσσονται στον Πύργο του Λονδίνου μέχρι την ενθρόνιση του νέου βασιλιά το 2023. Κάπου εκεί θα ολοκληρωθεί και το θέαμα, τουλάχιστον για όσους δεν έχουν το προνόμιο να συγκαταλέγονται στα στενά μέλη της βασιλικής οικογένειας της Αγγλίας.
Στις 9.25 το απόγευμα η Ελισάβετ θα ταφεί στο παρεκκλήσι του Ναού του Αγίου Γεωργίου και μαζί της ο σύζυγός της Πρίγκιπας Φίλιππος, ο οποίος, σύμφωνα με το τυπικό, παρέμενε άταφος από τον θάνατό του τον Απρίλιο του 2021. Στην επιτάφια πλάκα της θα είναι χαραγμένες οι λέξεις Ελισάβετ Β’ 1926-2022.
Αυτό είναι το σημερινό πρόγραμμα της κηδείας της βασίλισσας Ελισάβετ (σε ώρα Ελλάδος):
8:30 ολοκληρώνεται το λαϊκό προσκύνημα που ξεκίνησε την Τετάρτη το βράδυ
10:00 Ανοίγουν οι πόρτες του Αβαείου του Γουεστμίνστερ για τους ηγέτες κρατών και τους υπόλοιπους προσκεκλημένους
12:35 Το φέρετρο θα μεταφερθεί στην έξοδο του Βρετανικού Κοινοβουλίου για να τοποθετηθεί πάνω στον κιλλίβαντα. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο θα το συνοδεύουν 142 μέλη του Βασιλικού Ναυτικού
12:44 Θα ξεκινήσει η πομπή από το Βρετανικό Κοινοβούλιο προς το αβαείο του Γουεστμίνστερ
12:52 Η πομπή θα φτάσει στο Αβαείου του Γουεστμίνστερ
13:00 Ξεκινάει η λεγόμενη πολιτική λειτουργία παρουσία 2000 καλεσμένων. Μεταξύ αυτών αρχηγοί κρατών και βασιλείς από όλο το κόσμο
14:00 Ολοκληρώνεται το τελετουργικό στο Αβαείο του Γουεστμίνστερ και το φέρετρο τοποθετείται ξανά στο κιλλίβαντα. Θα τηρηθεί δύο λεπτών σιγή σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο
14:15 Ξεκινάει νέα πομπή με προορισμό την αψίδα του Ουέλινγκτον. (Βρίσκεται δίπλα στο Hyde Park και πίσω από το παλάτι του Μπάκιγχαμ). Η πομπή θα περάσει μπροστά από το παλάτι και θα κάνει μια στάση
15:00 Η πομπή φτάνει στην αψίδα. Το φέρετρο μπαίνει στη νεκροφόρα με προορισμό το Ουίνδσορ . (Οδικό ταξίδι διάρκειας 2 ωρών. Πλήθος κόσμου αναμένεται να βρίσκεται δεξιά και αριστερά του δρόμου)
17:06 Η νεκροφόρα φτάνει σε καθορισμένο σημείο. Σχηματίζεται ξανά πομπή
17: 10 Η πομπή για το κάστρο του Ουίνδσορ ξεκινά
17:40 Ο Βασιλιάς Κάρολος και άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας μπαίνουν στη πομπή
17:53 Η πομπή φτάνει στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου μέσα στο κάστρο του Ουίνδσορ
19:00 Ξεκινά η νεκρώσιμη ακολουθία. Δεν έχει διευκρινιστεί η διάρκεια της. Μόλις ολοκληρωθεί, το βάθρο θα υποχωρήσει στη βασιλική κρύπτη.
21:30 ενταφιασμός χωρίς κάμερες
Ο τελετάρχης
Μπορεί ακόμα και το ύστατο χαίρε σε μια βασίλισσα να είναι στην πραγματικότητα μια κηδεία, δηλαδή ένα δυστυχές γεγονός, όμως στην περίπτωση της μακροβιότερης μονάρχη του Ηνωμένου Βασιλείου δεν θα μπορούσε παρά να παράγει και θέαμα. Αλλωστε πρόκειται για μία ημέρα που σχεδιαζόταν μεθοδικά και με συνέπεια εδώ και 20 χρόνια.
Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει ο Δούκας του Νόρφολκ Εντουαρντ Φιτζάλαν-Χάουαρντ, στον οποίο έλαχε ο κλήρος να οδηγήσει την Ελισάβετ στην τελευταία της κατοικία. Ηταν ένα θλιβερό προνόμιο που ο 66χρονος αριστοκράτης ανέλαβε με του που ήρθε στον κόσμο ως γόνος της παλαιότερης οικογένειας ευγενών στην Αγγλία.
Ο παππούς του είχε οργανώσει την τελετή ενθρόνισης της Ελισάβετ αλλά και την κηδεία του Βασιλιά Γεωργίου ΣΤ’, ενώ ο πατέρας του είχε αναλάβει να φέρει σε πέρας την κηδεία του Ουίνστον Τσόρτσιλ το 1965 και βέβαια την ανακήρυξη του Καρόλου σε Πρίγκιπα της Ουαλίας τέσσερα χρόνια αργότερα.
Ο απόγονος της αρχαιότερης ευγενικής φαμίλιας της Αγγλίας ξεκίνησε να εργάζεται πάνω στο σχέδιο για την κηδεία της Ελισάβετ από το 2002, όταν δηλαδή και κληρονόμησε τον τίτλο του Δούκα του Νόρφολκ. Η ομάδα του αρχικά ήταν ένα μικρό και ευέλικτο σχήμα 20 ανθρώπων, το οποίο αυξήθηκε γεωμετρικά περιλαμβάνοντας σήμερα 280 εργαζόμενους.
Ο ίδιος λέει ότι η κηδεία του Βασιλιά Γεωργίου ΣΤ’ είναι ένας μπούσουλας -στην πραγματικότητα ο μοναδικός- που τον καθοδήγησε στον σχεδιασμό και την υλοποίηση της κηδείας της Βασίλισσας. Ομως οι καιροί αλλάζουν και το ίδιο οφείλουν να κάνουν και οι βασιλικοί αποχαιρετισμοί.
Ηδη πάντως ο Δούκας του Νόρφολκ, που προσφέρει τις υπηρεσίες του αφιλοκερδώς, επικρίνεται για το αποτύπωμα που θα έχει στη βρετανική οικονομία ο θάνατος της Βασίλισσας, το οποίο κάποιοι υπολογίζουν σε 6 δισ. λίρες – αθροίζουν το κόστος της κηδείας, τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας και βέβαια τις απώλειες από την κήρυξη αργίας της 19ης Σεπτεμβρίου. Υπενθυμίζεται ότι η κηδεία της βασιλομήτορος, το 2002, κόστισε στο βρετανικό δημόσιο 5,4 εκατ. λίρες, ενώ της Πριγκίπισσας Νταϊάνας υπολογίζεται στα 3-5 εκατ. λιρών. Σχεδόν κοψοχρονιά.
Η πρωθυπουργός Τρας δεσμεύτηκε σε κάθε περίπτωση να ανακοινώσει το κόστος εν ευθέτω χρόνω. Ηδη πάντως η περιουσία της βασιλικής οικογένειας που υπολογίζεται σε 28 δισ. λίρες ξαναφέρνει στο φως τη συζήτηση για την ετήσια ενίσχυση των Γουίνδσορ από τον κρατικό προϋπολογισμό, με δεδομένο μάλιστα ότι οι επίγονοι της Βασίλισσας δεν θα επιβαρυνθούν με φόρο κληρονομιάς. Και δυστυχώς, από τον άλλο κόσμο, η Ελισάβετ δεν μπορεί πια να βάλει το χέρι της.
