Ευγένιος Ιονέσκο (Eugène Ionesco): Ο θεμελιωτής του Θεάτρου του Παραλόγου. Μέσα από τα έργα του ανανέωσε το αδιέξοδο της επικοινωνίας και µέσω αυτής το αδιέξοδο και το παράλογο της ίδιας της ζωής. Οι αναζητήσεις του μετατράπηκαν σε θεατρικά έργα μέσα από τα οποία αποδοκίμασε την υποκρισία της εξουσίας. Πόσο επίκαιρος.
Ο Ιονέσκο μας υπενθυμίζει: «Δεν είναι η απάντηση που μας διαφωτίζει, αλλά η ερώτηση». Και η ερώτηση δεν είναι άλλη από αυτήν:
Χάριν ποίου λειτουργούν τελικά η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) και η Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ);
Αποκαλούνται «Δημόσιες Επιχειρήσεις» και χαρακτηρίζονται «κοινής ωφέλειας». Κι αν η νομοθεσία των τελευταίων ετών σταδιακά αποψίλωσε τις δημόσιες αυτές επιχειρήσεις από αναφορές στην υποχρέωση να υπηρετούν το δημόσιο καλό, ωστόσο η ίδια νομοθεσία αλλά και τα καταστατικά τους, επιφυλάσσουν για τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις υποχρεώσεις δημοσίου χαρακτήρα και κοινοφελούς σκοπού («ενεργειακής ασφάλειας», «τελευταίου καταφυγίου», «ενεργειακής ευστάθειας»). Αλλά ακόμη κι αν η νομοθεσία σιωπούσε εντελώς, η παρουσία του Δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο των εταιρειών αυτών (όπως και άλλων, για να μην ξεχνιόμαστε: των ΕΛΠΕ, της ΕΥΔΑΠ, των εταιρειών ενεργειακών δικτύων και υποδομών), αναγνωρίζουν πανηγυρικά μεταξύ άλλων και τη δημοσίου συμφέροντος αποστολή τους. Διότι απλούστατα αυτό (οφείλει να) είναι το συμφέρον του μετόχου-Δημόσιου. Είτε απευθείας, είτε μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, του Υπερταμείου ή οποιουδήποτε άλλου μορφώματος γέννησε η κρίση και τα Μνημόνια.
Γιατί λοιπόν παροξύνει τα αντισώματα κάποιων η αναφορά σε «κρατικοποίηση της ΔΕΗ»; Δεν υφίσταται χάριν του Δημοσίου Συμφέροντος, ειδικά υπό τις σημερινές συνθήκες παρατεταμένης κρίσης που δοκιμάζονται το όρια των πολιτών; Εν πάση περιπτώσει, δεν πρέπει να λειτουργεί χάριν του Δημοσίου Συμφέροντος; Ή ακόμη πιο καθαρά: Υπάρχει κάτι μεμπτό στον κρατικό έλεγχο – με χρηστή διοίκηση, χωρίς κακοδιαχείριση – μίας ενεργειακής εταιρείας που θα λειτουργεί για κοινοφελείς σκοπούς χάριν του δημοσίου συμφέροντος;
Δεν θα επεκταθώ στις διεθνείς εξελίξεις. Είναι γνωστές και χιλιοειπωμένες. Πολλές και οικονομικά φιλελεύθερες Κυβερνήσεις χωρών της Ευρώπης (Γαλλία, Γερμανία) και του κόσμου προχωρούν σε κρατικοποιήσεις ενεργειακών εταιρειών για να μπορεί το Δημόσιο να ασκήσει αποτελεσματικά δημόσιες ενεργειακές πολιτικές. Φαινόμενα όπως υπερκέρδη εν μέσω ενεργειακής κρίσης, ιλιγγιώδεις μισθοί και bonus στελεχών και Διοικητικών Συμβουλίων συνδεδεμένα με τα κέρδη, αναπροσαρμογές τιμών 400% και μετακύλιση στον τελικό καταναλωτή χωρίς διαχείριση ρίσκου, συνάδουν με τον δημόσιο χαρακτήρα τέτοιων εταιρειών;
Η απάντηση της Κυβέρνησης είναι αμήχανη και στρεψόδικη, τόσο στο θέμα αυτό, όσο όμως και στις επιμέρους προτάσεις για μία στιβαρή και αποτελεσματική παρουσία του Δημοσίου στην ενεργειακή αγορά εν μέσω κρίσης. Για παράδειγμα, αναφορικά με το πλαφόν στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου, αυτό ήδη προβλέπεται στις προτάσεις της Ευρωπαϊκή Επιτροπής ενώ άλλες χώρες της ΕΕ έχουν σπεύσει εδώ και μήνες να υλοποιήσουν. Η πρόταση αυτή δεν σκοπεύει στην συνέχιση της αισχροκέρδειας με χρηματοδότηση και πάλι αποκλειστικά από τον δημόσιο κορβανά. Αυτήν την στιγμή, με τον μηχανισμό που ενεργοποίησε όψιμα και αποσπασματικά τον περασμένο Αύγουστο η Κυβέρνηση, τα περιθώρια κέρδους παραμένουν ιλιγγιώδη. Ο ελληνικός μηχανισμός για τη δήθεν παρακράτηση των υπερκερδών «στην πηγή» εξακολουθεί να επιτρέπει τεράστιο περιθώριο κέρδους λόγω της αναντιστοιχίας της τιμής αγοράς του φυσικού αερίου σε σχέση με το όριο τιμής που τέθηκε στις μονάδες φυσικού αερίου σε σχέση με τα έσοδά τους στην αγορά ηλεκτρισμού, καθώς και της μετακύλισης ποσοτήτων στην ενδοημερήσια αγορά εξισορρόπησης(όπως ορθώς επισημάνθηκε και από τη ΡΑΕ την προηγούμενη εβδομάδα στη ΔΕΘ). Στην πραγματικότητα μέσω του ανεπαρκούς αυτού μηχανισμού νομιμοποιούνται τα υπερκέρδη των εταιρειών.
Επιπλέον, η Κυβέρνηση αποκρύπτει ότι κάποιοι σήμερα εξακολουθούν να καρπώνονται υπερκέρδη στη λιανική απολαμβάνοντας ακόμη μεγαλύτερο profitmargin ακόμη και σε σύγκριση με την «ρήτρα αναπροσαρμογής» που υποτίθεται θα καταργούσε. Μια στιβαρή ρυθμιστική παρέμβαση περιορισμού των κερδών και διατίμησης δεν βασίζεται στην κάλυψη και τη χρηματοδότηση ολόκληρου του ρίσκου και των κερδοσκοπικών χρηματιστηριακών παιχνιδιών από το Κράτος. Βασίζεται σε μία πραγματικά κοστοστρεφή προσέγγιση δίκαιης κατανομής των βαρών, αλλά και διαχείρισης του επιχειρηματικού κινδύνου εκ μέρους των παικτών της αγοράς, αντί της πλήρους μετακύλισης όλων των κινδύνων και των επιπλέον προσαυξήσεων στον τελευταίο και πλέον ευάλωτο κρίκο, τον Έλληνα καταναλωτή και τη μικρομεσαία επιχείρηση.
Επαναλαμβάνω: Πραγματικά Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού και Αερίου δεν σημαίνει ούτε κακοδιοίκηση, ούτε κακοδιαχείριση. Σημαίνει χρηστή λειτουργία χάριν του δημοσίου συμφέροντος με εξορθολογισμό δαπανών αλλά και κερδών. Πολύ δε περισσότερο εάν το Δημόσιο κατέχει το πλειοψηφικό πακέτο σε αυτές.
Η Κυβέρνηση αρέσκεται σε «απαντήσεις». Όμως, με τα λόγια του Ιονέσκο, «δεν είναι η απάντηση που μας διαφωτίζει», αλλά η ερώτηση και αυτή δεν είναι άλλη από:
Χάριν ποίου τελικά (πρέπει να) λειτουργούν οι εταιρείες αυτές;
(Ο Νικόλας Φαραντούρης είναι Καθηγητής της Ευρωπαϊκής Έδρας JeanMonnet στο Δίκαιο Ενέργειας & Ανταγωνισμού και Διευθυντής Μεταπτυχιακών στην Ενέργεια στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Διετέλεσε Πρόεδρος της Νομικής Επιτροπής EUROGAS, της ένωσης 45 ενεργειακών εταιρειών ενέργειας στην Ευρώπη. Είναι Σύμβουλος του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.Το Βιβλίο του «Η ενεργειακή κρίση στην Ελλάδα – Η δίνη της ακρίβειας, οι προειδοποιήσεις, οι προτάσεις για έξοδο» κυκλοφορεί απ’ τις Εκδόσεις Παπαζήση με πρόλογο του Αλέξη Τσίπρα –Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το iEnergeia.gr)
