Κτήρια – στολίδια που κοσμούσαν στην Αθήνα για χρόνια. Αρχιτεκτονικά διαμάντια από σπουδαίους καλλιτέχνες που επένδυσαν στην Αθήνα σαν να ήταν καμβάς. Πρόκειται για κτήρια που βρίσκονταν στην Αθήνα αλλά δεν είχαν καλή κατάληξη καθώς για διάφορους λόγους αποφασίστηκε η κατεδάφισή τους. Ένα από αυτά ήταν ο Μέγαρο Φιλελλήνων στην ομώνυμη οδό.
Το κτήριο – κόσμημα και η ιστορία του
Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για ένα από τα πιο όμορφα νεοκλαστικά της πόλης. Το Μέγαρο Φιλελλήνων χτίστηκε το 1886. Πρόκειται για σχέδιο του αρχιτέκτονα Αναστάση Μεταξά και έχει μια ιδιαιτερότητα. Αν κοιτάξει κανείς την πλευρά του στη μία γωνία αμέσως θα του έρθουν στο μυαλό κοινά στοιχεία με το διάσημο μνημείο Λυσικράτους στην Πλάκα. Ήταν κάποια χρόνια στις αρχές του εικοστού αιώνα όταν το κτίσμα υπέστη μετατροπές και διακοσμητικές προσθήκες. Όσον αφορά την αρχική χρήση του, επρόκειτο για ημιτριώροφο κτίριο διπλοκατοικίας σε όψιμο νεοκλασικό ρυθμό.
Το συγκεκριμένο κτήριο είχε την τύχη να γλιτώσει από τον Έλγιν την τελευταία στιγμή. Εκτός αυτού επηρέασει αρχιτέκτονες σε όλο τον κόσμο. Έχοντας αυτό σαν πρότυπο κατασκευάστηκαν κατοικίες στη γωνία της οδού Αιόλου και Σταδίου, στη συμβολή των οδών Κυψέλης και Λευκάδος, στη Νεάπολη Εξαρχείων, στην Πειραιώς και στη Χαλκίδα. Η φήμη του έφτασε μέχρι και το Εδιμβούργο, όπου υπάρχει ένα πιστό αντίγραφο τού, εξού και το προσωνύμιό της «Αθήνα του Βορρά».
Όσον αφορά την κατεδάφισή του είναι άγνωστη η ακριβής χρονολογία. Ούτε είναι γνωστός ποιος ήταν ο αρχικός ιδιοκτήτης. Ωστόσο, η κατεδάφιση έγινε για τον συνηθισμένο λόγο της αξιοποίησης του οικοπέδου. Αν κοιτάξει κανείς σήμερα στην οδό Φιλελλήνων 25 και Σιμωνίδου θα δει στη θέση του παλιού νεοκλασικού ένα πολυώροφο κτίριο γραφείων.
Η Αθήνα και τα διαμάντια της
Βεβαίως, δεν είναι το μοναδικό κτήριο που δυστυχώς δεν μπορούμε να θαυμάσουμε σήμερα στην πρωτεύουσα καθώς πολλά είναι εκείνα που κατεδαφίστηκαν ακόμη και σε λιγότερο από έναν αιώνα. Κι αυτό γιατί ενώ προς τα τέλη του 19ου αιώνα ο νεοκλασικισμός στα αθηναϊκά κτήρια γνώριζε μεγάλες δόξες, μετά και το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τα πράγματα στη ρυμοτομία της Αθήνας άρχισαν να αλλάζουν ριζικά. Τη θέση των νεοκλασικών άρχισαν να παίρνουν πολυκατοικίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας. Μέσα σε 60 χρόνια σχεδιάστηκε, εγκαινιάστηκε και κατεδαφίστηκε. Η κατασκευή του έγινε το 1888. Ωστόσο σύντομα και συγκεκριμένα το 1940 ξεκίνησαν εργασίες κατεδάφισης με απόφαση και εντολή Κοτζιά.
Όταν κοιτά κανείς τις φωτογραφίες από αυτά τα κτήρια σκέφτεται πόσο διαφορετική μπορεί να ήταν η εικόνα της Αθήνας σήμερα. Γιατί δεν μιλάμε απλώς για ταπεινά νεοκλασικά σπίτια. Επρόκειτο για αληθινά αστικά μέγαρα που σε άλλη περίπτωση θα κοσμούσαν οποιαδήποτε μεσογειακή μητρόπολη με φιλοδοξίες και αυτοπεποίθηση. Και αυτά είναι μικρό δείγμα το οποίο μπορούμε δούμε στο συναρπαστικό φωτογραφικό υλικό του αρχιτέκτονα και ακαδημαϊκού Παύλου Μυλωνά το οποίο εξέδωσε το 2017 η Ακαδημία Αθηνών σε έναν μνημειώδη τόμο.
Τώρα μένει μόνο να τα θαυμάζουμε μέσα από ασπρόμαυρες φωτογραφίες…
Πηγή φωτογραφιών: Ακαδημία Αθηνών
