Το παιδί έρχεται στον κόσμο με άγραφη, καθαρή την πλάκα του και η αίσθηση της αξίας και της εκτίμησης είναι ένα υποπροϊόν της μεταχείρισής του από τους μεγάλους.
Οι ενήλικοι ίσως να μην αντιλαμβάνονται ότι ο τρόπος με τον οποίο πιάνουν ένα παιδί μπορεί να συμβάλλει στην αυτοεκτίμησή του.
Τα παιδιά μαθαίνουν να εκτιμούν τον εαυτό τους από τις φωνές που ακούνε, από τις εκφράσεις των ματιών των μεγάλων που τα κρατάνε στην αγκαλιά τους, από το μυϊκό τόνο της αγκαλιάς που τα κρατάει, από τον τρόπο που οι μεγάλοι ανταποκρίνονται στα κλάματα τους.
Αν το μωρό μπορούσε να μιλήσει, θα έλεγε: «Μ’ αγαπούν», «κανείς δε με προσέχει, αισθάνομαι απόρριψη, αισθάνομαι μοναξιά», «είμαι πολύ σημαντικό», «δε μου δίνουν σημασία. Είμαι φόρτωμα για τους άλλους». Όλα αυτά είναι προάγγελοι για τα κατοπινά μηνύματα, τα σχετικά με την αυτοεκτίμησή του.
Οι γονείς που τώρα ξεκινούν μ’ ένα μωρό, ας προσέξουν τις επόμενες παραγράφους, που θα τους βοηθήσουν να δημιουργήσουν περισσότερες ευκαιρίες για να αναπτυχθεί η αυτοεκτίμησή του.
1. Συνειδητοποίησε τον τρόπο με τον οποίο πιάνεις το μωρό. Αν εσένα σ’ έπιαναν έτσι, πώς θα αισθανόσουνα; Όταν πιάνεις το παιδί σου, σκέψου τι μαθαίνει το παιδί σου. Είναι το πιάσιμο σκληρό, απαλό, ψυχρό, αδύνατο, γεμάτο αγάπη, φόβο, άγχος; Πες στο παιδί σου τι αισθάνεσαι.
2. Μάθε να συνειδητοποιείς τις εκφράσεις των ματιών σου. Και παραδέξου τις: «Είμαι θυμωμένος», «φοβάμαι», «είμαι ευτυχισμένος» και τα λοιπά. Το σημαντικό είναι να δοθεί στο παιδί σου άμεση συναισθηματική πληροφόρηση από σένα για σένα.
3. Τα πολύ μικρά παιδιά έχουν την τάση να πιστεύουν ότι όλα γύρω τους συμβαίνουν εξαιτίας τους, τόσο τα καλά, όσο και τα άσχημα περιστατικά. Ένα σημαντικό μέρος της εκμάθησης του αυτοσεβασμού αποτελεί ο σαφής διαχωρισμός των περιστατικών που σχετίζονται με το παιδί από εκείνα που αφορούν κάποιον άλλον. Όταν μιλάς στο παιδί σου, να καθορίζεις επακριβώς σε ποιον αναφέρονται οι αντωνυμίες που χρησιμοποιείς.
Για παράδειγμα, μια μητέρα που έχει θυμώσει με τη συμπεριφορά ενός από τα παιδιά της, μπορεί να πει: «Εσείς τα παιδιά ποτέ δε μ’ακούτε όταν σας μιλάω!» Αυτή τη φράση την ακούνε και την πιστεύουν όλα τα παιδιά που τυχαίνει να είναι μπροστά, παρόλο που το μήνυμά της απευθύνεται ειδικά σε ένα.
4. Υποστηρίξτε την ικανότητα και την ελευθερία των παιδιών να σχολιάζουν και να ρωτάνε, ώστε το κάθε άτομο να μπορεί να πιστοποιήσει τι συμβαίνει. Στο παράδειγμα που ανέφερα παραπάνω, το παιδί που είναι ελεύθερο να ρωτάει, θα ζητήσει να μάθει: «Για μένα το λες;»
Χρησιμοποιώ μια μεταφορά που οι οικογένειες βρίσκουν πολύ χρήσιμη. Σκεφτείτε μια στρογγυλή πηγή που έχει εκατοντάδες μικρά σιντριβάνια. Φανταστείτε καθεμιά από αυτές τις μικρές τρύπες, σαν ένα σύμβολο της προσωπικής μας ανάπτυξης. Καθώς μεγαλώνουμε, όλο και περισσότερα σιντριβάνια ανοίγουν. Άλλα τελειώνουν και κλείνουν. Το σχέδιο των νερών συνεχώς αλλάζει. Μπορεί πάντα να είναι όμορφο.
Είμαστε δυναμικά όντα, σε συνεχή κίνηση. Καθεμιά από τις πηγές μας λειτουργεί ακόμη και στη νηπιακή μας ηλικία.
Το ψυχολογικό απόθεμα από το οποίο το νήπιο αντλεί αυτοεκτίμηση είναι η συνισταμένη όλων των δράσεων, αντιδράσεων και αλληλεπιδράσεων μεταξύ των προσώπων που νοιάζονται γι’ αυτό το παιδί.
Απόσπασμα από το βιβλίο της Βιρτζίνια Σατίρ, «Πλάθοντας Ανθρώπους», Εκδόσεις Κέδρος.
