«Όλα δείχνουν πως το δράμα οφείλεται, δυστυχώς, κυρίως σε τραγικό ανθρώπινο λάθος», είπε ο Πρωθυπουργός στο διάγγελμά του το βράδυ της Τετάρτης (1/3), αλλά παράλληλα δεσμεύθηκε να απαντήσει σε όλα τα «γιατί» ώστε να μη βρεθούμε «ποτέ ξανά» μπροστά σε μία τέτοια τραγωδία.
Το ανθρώπινο λάθος είναι όπως όλα δείχνουν ο λόγος της σύγκρουσης των τρένων και θα απαγγελθούν καταγγελίες στον σταθμάρχη, ωστόσο, αυτό δεν σβήνει τις διαχρονικές ευθύνες που αναδεικνύονται.
Δεν σβήνει δηλαδή τις πάρα πολλές εκκλήσεις από τη μεριά των εργαζομένων που εξέπεμπαν SOS λέγοντας πως τα δρομολόγια εκτελούνταν για χρόνια με το σιδηροδρομικό δίκτυο σε τραγική κατάσταση.
Οι παραιτήσεις του υπουργού Μεταφορών, Κώστα Καραμανλή και των επικεφαλής του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ ήταν μάλλον αυτονόητες αλλά δεν πρέπει να κρύψουν τα προβλήματα κάτω από το χαλί.
«Δεν θα περιμένουμε το δυστύχημα που έρχεται»
Το ρεπορτάζ φέρνει στην επιφάνεια διαχρονικά προβλήματα στο δίκτυο, τα οποία μάλιστα είχαν επισημάνει οι εργαζόμενοι στον ΟΣΕ, την ΕΡΓΟΣΕ και τη Hellenic Train, ακόμα και λίγες ημέρες πριν από το δυστύχημα.
Για παράδειγμα, είκοσι ημέρες πριν, οι εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους κατήγγειλαν τις επικίνδυνες συνθήκες που έφεραν ατυχήματα στα οποία κινδύνευσε η ζωή τους.
«Δεν θα περιμένουμε το δυστύχημα που έρχεται, για να τους δούμε να χύνουν κροκοδείλια δάκρυα κάνοντας διαπιστώσεις», κατήγγειλαν εγκαλώντας τους αρμοδίους και ζήτησαν “συντήρηση, επισκευή και εκσυγχρονισμό όλου του τεχνικού εξοπλισμού και όλων των εγκαταστάσεων για ασφαλή εργασία”.
Είχαν στείλει επίσης εξώδικο προς ΟΣΕ, Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, ΡΑΣ και Hellenic Train για τη μη συντήρηση του δικτύου και τις κάκιστες υποδομές.
Στην επιστολή αναδείκνυαν επίσης “τη μη λειτουργία φωτοσημάτων και τηλεδιοίκησης εδώ και πολλά έτη, τη μη λειτουργία του συστήματος ETCS (European Traffic Control System -του οποίου η θέση σε λειτουργία προστατεύει έναντι στο ανθρώπινο λάθος), η οποία δεν λειτούργησε ποτέ παρά το γεγονός ότι έχει εγκατασταθεί στις μηχανές”. Πραγματικά προφητική επιστολή, καθώς αυτά τα συστήματα θα είχαν αποτρέψει και το δυστύχημα στα Τέμπη.
Για τις ίδιες αδυναμίες υπάρχει και επιστολή παραίτησης εργαζομένου της ΕΡΓΟΣΕ, ο οποίος καταγγέλλει καθυστερήσεις, μη τήρηση φυσικού αντικειμένου και κακοδιαχείριση συμβάσεων, που αφορούν έργα σηματοδότησης και ασφάλειας των γραμμών.
O ίδιος μάλιστα στη επιστολή επισημαίνει ότι εξαιτίας μη τήρησης των συμβάσεων στο τμήμα Οινόη – Τιθορέα «θα επιτρέπεται η κυκλοφορία των τρένων στο εν λόγω τμήμα με 200 Km/h χωρίς σε αυτό να υπάρχει καμιά ένδειξη της κατάστασης της γραμμής, ακόμη και θραύσης αυτής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην ασφάλεια κυκλοφορίας των τρένων».
Ανύπαρκτο σύστημα σήμανσης και τηλεδιοίκησης
Για τα παραπάνω είχε υπάρξει αναλυτικό ρεπορτάζ το καλοκαίρι του 2019 (!) στο insidestory, που είχε κάνει καταγραφή των προβλημάτων με το σύστημα σήμανσης και τηλεδιοίκησης.
Τέσσερα χρόνια μετά δεν έχει αλλάξει το παραμικρό και θρηνούμε δεκάδες νεκρούς σε ένα δίκτυο με ελάχιστα δρομολόγια και δεν συγκρίνεται με των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Θρηνήσαμε δεκάδες νεκρούς σε ένα σημείο με διπλή γραμμή.
Το επιβατικό τρένο μπήκε στην ανάποδη γραμμή. Μηχανοδηγοί και εργαζόμενοι στον ΟΣΕ διαβεβαιώνουν πως αυτό το μοιραίο γεγονός οφείλεται σε ανθρώπινο λάθος και είναι τόσο βέβαιοι γιατί απλούστατα όλα γίνονται χειροκίνητα. Δεν υπάρχει κανένα τεχνολογικό μέσο ή σύστημα που να διευκολύνει τη δουλειά τους.
Από τη μία οι μηχανοδηγοί πηγαίνουν ουσιαστικά στα τυφλά, καθώς δεν έχουν κανένα σύστημα πλοήγησης στη διάθεσή τους και απλώς εκτελούν τις οδηγίες που τους δίνουν οι σταθμάρχες.
Από την άλλη μεριά οι σταθμάρχες κάνουν επίσης τη δύσκολη και πολύ υπεύθυνη δουλειά τους χωρίς τεχνική στήριξη.
Με λίγα λόγια η λειτουργία σύγχρονων συστημάτων τηλεδιοίκησης – σηματοδότησης είναι μόνο στα χαρτιά. Εδώ και δεκαετίες.
Καμπάνακι και από την Κομισιόν
Σημειώστε τέλος πως μόλις πριν από 2 εβδομάδες η Κομισιόν αποφάσισε την παραπομπή της Ελλάδας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής για το ζήτημα των σιδηροδρομικών υποδομών στη χώρα. Η παραπομπή αφορά την σχεδόν οκταετή καθυστέρηση της υπογραφής και της δημοσίευσης της σύμβασης μεταξύ των εθνικών αρχών και της εταιρείας που διαχειρίζεται τη σιδηροδρομική υποδομή.
Όπως ανέφερε η ανακοίνωση της Κομισιόν στις 15 Φεβρουαρίου, η απόφαση ελήφθη επειδή η Ελλάδα «δεν εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της οδηγίας για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου (2012/34/ΕΕ)».
«Δεν θα έπρεπε να λειτουργούν οι συρμοί»
Τέλος, σημείωστε τη δήλωση που έκανε ο δικαστικός πραγματογνώμων τροχαίων ατυχημάτων, Γρηγόρης Μιχαλόπουλος: «Τα μέτρα ασφάλειας για την ηλεκτρονική επιτήρηση των γραμμών δεν ήταν σε λειτουργία από το 2004. Προφανώς, δεν θα έπρεπε να λειτουργούν οι συρμοί».
Συνεπώς, ναι μεν υπήρξε ανθρώπινο λάθος, αλλά παράλληλα δεν υπήρξε η πρόνοια να θωρακίσουμε το δίκτυο με τέτοιο τρόπο ώστε ακόμα κι αν γίνει λάθος να διορθωθεί. Πού πήγαν τα λεφτά για τα συστήματα ασφαλείας που διαφημίζουν σχεδόν κάθε τετραετία οι κυβερνήσεις; Ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη για δρομολόγια που όπως αποδεικνύεται έθεταν κανονικά σε κίνδυνο επιβάτες και εργαζομένους;
Όλα αυτά τα «πώς» και τα «γιατί» πρέπει να διερευνηθούν σε βάθος αν θέλουμε πράγματι να φτάσουμε στο «ποτέ ξανά». Αν τελειώσουμε με έναν σταθμάρχη στη φυλακή και τρεις παραιτήσεις τότε θα έχουμε κάνει μια τρύπα στο νερό.
Σπύρος Πολυχρονόπουλος
