Αργοστόλι 10.3.2022
Επανέρχομαι στο ζήτημα του Αίνου: Η σημερινή εικόνα εγκατάλειψης, λεηλασίας και απαξίωσης εγκαταστάσεων και υποδομών δεν τιμάβτην Κεφαλονιά. Γι’ αυτό και η αποκατάσταση των εγκαταλελειμμένων, λεηλατημένων εγκαταστάσεων και υποδομών του Αίνου αποτελεί προτεραιότητά μας για την επόμενη μέρα.
Σε συνέχεια συζητήσεων και ενημέρωσης, επισκέφθηκα το Μεγάλο Βουνό για μία συνολική αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης στις εγκαταστάσεις α) του Αστεροσκοπείου «Ευδόξος» (πρώην στρατιωτική βάση), β) του Περιβαλλοντικού Κέντρου (πρώην Σανατόριου), γ) του Δασοφυλακείου καθώς και δ) του Παραρτήματος του πάλαι ποτέ Φορέα του Αίνου στο Αργοστόλι (ως γνωστόν το 2021 έχασε την αυτοτέλειά του με την υπαγωγή του στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής με έδρα πλέον την Ζάκυνθο), σήμερα υπό τη Διεύθυνση του Δρ. Μιχάλη Ξανθάκη, από τον οποίο έλαβα ουσιαστική και αναλυτική ενημέρωση για τα προβλήματα αλλά και τις προοπτικές του.
Συγκεκριμένα:
- Εγκαταστάσεις του Αστεροσκοπείου «Εύδοξος». Δύο μικρές περιοχές εκτός Εθνικού Δρυμού (στην ευρύτερη περιφερειακή ζώνη του Δρυμού) που πριν από 25 χρόνια στέγαζαν στρατιωτική εγκατάσταση και έκτοτε παραχωρήθηκαν από το Κράτος για την δημιουργία του τέταρτου ορεινού αστεροσκοπείου της Ελλάδας. Περιλαμβάνουν σήμερα τηλεσκόπια διαφόρων διαμέτρων (το ένα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο της χώρας μας) και τρία κτίρια υποστήριξης της επιστημονικής του δραστηριότητας.
- Το αστεροσκοπείο έχει αυτοτελή νομική προσωπικότητα ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (Κεφαλληνιακό Ίδρυμα Ερευνών). Δυστυχώς το 2010 σταμάτησε η τακτική επιχορήγηση για τη συντήρηση και επιστημονική και εκπαιδευτική λειτουργία του. Σήμερα η εικόνα είναι απογοητευτική: εικόνες λεηλασίας, παραβιάσεις της περίφραξης, επιθέσεις στον επιστημονικό εξοπλισμό, λεηλατημένες κτιριακές υποδομές και ρημαγμένα κτίρια, παρά τις προσπάθειες για χρηματοδότηση σωστικών έργων. Με την κατάλληλη διαμόρφωση, φύλαξη και προσωπικό θα μπορούσε να αναδειχθεί σε Διεθνές Κέντρο εξειδικευμένης αστρονομικής έρευνας και εκπαίδευσης όπως ήταν παλιότερα, με προσέλκυση επιστημόνων αλλά και ερασιτεχνών αστρονόμων απ’ όλον τον κόσμο, ρομποτική παρατήρηση και δυνατότητα μίσθωσης χρόνου για παρατήρηση του ουρανού διαδικτυακά απ’ όλα τα μέρη της γης, κάτι που θα άφηνε έσοδα και θα αναβίβαζε τον Αίνο σε ένα από τα επίκεντρα της διεθνούς αστρονομικής κοινότητας.
- Στο παρελθόν υπήρξε γι’ αυτά σχεδιασμός και οργάνωση με διοργάνωση σχολικών επισκέψεων κλπ. αλλά στη συνέχεια σταμάτησαν ελλείψει πόρων, υποστήριξης και προσωπικού. Μπορούν και επιβάλλεται να εξασφαλιστούν πόροι μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ όπως γίνεται με τόσες άλλες περιφερειακές δραστηριότητες. Θα μπορούσε επίσης να εμπλακούν Ευρωπαϊκοί Επιστημονικοί Φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος. Σε αρκετά άλλα μέρη της Ελλάδας εξασφαλίστηκε χρηματοδότηση, πιστοποίηση και περαιτέρω ανάδειξη, ακόμα και σε μέρη που δεν έχουν υποδομές και τις δημιουργούν από το μηδέν και με πολλαπλάσιο κόστος (π.χ. στα Καλάβρυτα το Κέντρο «Αρίσταρχος») με την ένταξη στο Ταμείο Ανάκαμψης, προγράμματα ΕΣΠΑ κλπ.. Γιατί όχι στον Αίνο; Γιατί αυτή η αδιαφορία για την Κεφαλονιά και τις προοπτικές της και μάλιστα σε τομείς που ήταν ήδη διεθνώς γνωστή;
- Περαιτέρω, οι ευρύτερες εγκαταστάσεις (ήπιας δόμησης και λειτουργικών χώρων) που σήμερα παραβιάζονται, λεηλατούνται και ρημάζουν, μπορούν με κατάλληλη διαμόρφωση να ξαναλειτουργήσουν ως:
α) Συνεδριακό Κέντρο
β) Κέντρο Επιστημονικής Τεκμηρίωσης – Βιβλιοθήκη
γ) Θεματικό Πάρκο
- Κτίριο «Περιβαλλοντικού Κέντρου Αίνου» (πρώην Σανατόριο). Εσωτερικά και εξωτερικά σε σαφώς καλύτερη κατάσταση, αλλά χωρίς καμία αξιοποίηση για χρόνια τώρα. Επιβάλλεται η αξιοποίηση του κτιρίου, του περιβάλλοντος χώρου αλλά και του εσωτερικού εξοπλισμού (κρεβάτια, επίπλωση κλπ.), είτε ως χώρος αναψυχής (αναψυκτήριο – ξενώνας), είτε ακόμη και ως Θερινό Σχολείο (είμαστε ήδη σε επικοινωνία με φορείς της ομογένειας για διερεύνηση ενδεχόμενης χρηματοδότησης), είτε ως χώρος μελέτης-παρατήρησης-τεκμηρίωσης και φιλοξενίας ερευνητών.
- Κτίριο «Δασοφυλακείου». Ένα περίπου χιλιόμετρο απ’ την είσοδο του Εθνικού Δρυμού βρίσκεται το Δασοφυλακειο. Παραμένει κι αυτό αναξιοποίητο και ρημαγμένο. Ο Φορέας του Αίνου (και νυν Παράρτημα της Ζακύνθου) είχε επισπεύσει την ένταξη σε πρόγραμμα Leader για την αξιοποίηση του κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου (φύτευση ελατοδεντρυλλίων για δενδροφύτευση κλπ.). ΟΜΩΣ επειδή το 2021 ο Φορέας του Αίνου έχασε την αυτοτέλειά του και μπήκε κάτω από τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής με έδρα πλέον την Ζάκυνθο, προέκυψαν προβλήματα επιλεξιμότητας της χρηματοδότησης και γι’ αυτό δεν έχει μέχρι στιγμής προχωρήσει.
- Πάρκο Κεραιών (θέση Χιονίστρα). Ο χώρος έχει συχνή επισκεψιμότητα με αποτέλεσμα να συγκεντρώνει σκουπίδια τα οποία συσσωρεύονται και να δημιουργείται ακόμη και πρόβλημα στάθμευσης τις μέρες αιχμής. Προτείνεται η διερεύνηση της συγκέντρωσης όλων των κεραιών σε έναν ιστό (υπάρχουν τεχνικές δυνατότητες για αυτό) και επιβάλλεται η εγκατάσταση κάδων απορριμμάτων και η συχνή αποκομιδή τους.
Συνοψίζοντας: Η σημερινή κατάσταση λεηλασίας και απαξίωσης δεν τιμά την Κεφαλονιά. Υπάρχει προφανές ζήτημα συντονισμού των επιμέρους υπηρεσιών, οργανισμών, φορέων και νομικών προσώπων. Αλλά αυτός είναι ο ρόλος του εκπροσώπου των νησιών μας και εκεί υπάρχει τραγική απουσία. Η απαξίωση, έλλειψη οράματος και αποστέρηση πόρων για την λειτουργία του Αστεροσκοπείου, που πολλές άλλες περιοχές στην Ελλάδα και την Νοτιοανατολική Ευρώπη θα το ζήλευαν συνιστούν απαξίωση του Νησιού μας. Επιπλέον, η κατάργηση της αυτοτέλειας του Φορέα του Αίνου το 2021 και η υπαγωγή του στον ΟΦΥΠΕΚΑ και στη Ζάκυνθο στερεί την ευελιξία στην λήψη των αποφάσεων, τη χρηματοδότηση και την οργάνωση δράσεων, οδηγεί σε ομηρεία το προσωπικό και αποτελεί ακόμη μία πράξη υποβάθμισης της Κεφαλονιάς.
Επιτέλους, απαιτείται δράση τώρα, διεκδίκηση παντού, συντονισμός, υποστήριξη των υφιστάμενων δομών και όραμα για τον Αίνο.
Νικόλας Φαραντούρης
- Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς
- Υποψήφιος Βουλευτής Κεφαλονιάς & Ιθάκης με το ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
