Γράφει Λάμπρος Καραγεώργος
Οι μηχανικοί είναι η πολυπληθέστερη κατηγορία ναυτικών σύμφωνα με Έκθεση του Ν.Α.Τ. για την απασχόληση στην ελληνική ναυτιλία.
H πρώτη Ετήσια Έκθεση του Ν.Α.Τ. για την ναυτική απασχόληση στην Ελλάδα, παρουσιάσθηκε χθες σε εκδήλωση με θέμα Το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο σε Νέα Πορεία, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, μελών της κυβέρνησης, της Βουλής, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εκπροσώπων της ναυτιλίας και του συνόλου του προσωπικού του Ν.Α.Τ. .
Στην εκδήλωσή, ο Διοικητής του Ταμείου κ. Κωνσταντίνος Τσαγκαρόπουλος παρουσίασε το έργο που συντελέστηκε τα τελευταία δύο χρόνια και «άφησε πίσω χιλιάδες εκκρεμότητες, στοιβαγμένους φακέλους, απαρχαιωμένο εξοπλισμό και λογισμικά, υποστελέχωση και αδυναμία συντονισμού, και γενικότερα μια εικόνα απαξίωσης που προκάλεσαν οι νομοθετικές παρεμβάσεις έως το 2019 και η οποία δεν άξιζε στον ιστορικό φορέα μας».
Η πρώτη Ετήσια Έκθεση του Ν.Α.Τ. για την ναυτική απασχόληση στην Ελλάδα περιλαμβάνει κρίσιμες πληροφορίες και στατιστικά δεδομένα, ενώ για την εκπόνηση της αξιοποιήθηκε το ιστορικό αρχείο του Ν.Α.Τ. Όπως εξήγησε ο κ. Τσαγκαρόπουλος, «στόχος είναι η Έκθεση να γίνει το σημείο αναφοράς του κοινωνικού διαλόγου για την Ελληνική Ναυτιλία».
Τα συμπεράσματα
Τα βασικά πορίσματα από την επεξεργασία των δεδομένων της Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης Ναυτικών (ΑΠΔΝ) ως προς την κατάσταση της εγγεγραμμένης ναυτικής απασχόλησης το 2022 συνοψίζονται ως εξής:
(α) Ο συνολικός αριθμός των εγγεγραμμένων ναυτικών ανήλθε στους 24.162, εκ των οποίων οι 1.814 ήταν αλλοδαποί (υπήκοοι άλλων Κρατών Μελών ΕΕ). Ειδικά κατά τον 8ο μήνα, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ναυτικών ανήλθε στους 16.877, εκ των οποίων 1.174 ήταν αλλοδαποί (υπήκοοι άλλων Κρατών Μελών ΕΕ).
(β) Ο συνολικός αριθμός εγγεγραμμένων γυναικών ναυτικών ανήλθε στις 1.619. Ειδικά κατά τον 8ο μήνα, η εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση αντιστοιχούσε σε 1.133 21 2023 άτομα. Η μεγάλη πλειονότητα (ποσοστό 70%) αφορούσε εργαζόμενες στην ευρύτερη κατηγορία των επιβατηγών. Το ποσοστό των γυναικών ναυτικών ηλικίας κάτω των 45 ετών ήταν 84%.
(γ) Η πλειοψηφία των εγγεγραμμένων ναυτικών (ποσοστό σχεδόν 70%) ήταν ηλικίας κάτω των 45 ετών, με τους περισσότερους (ποσοστό σχεδόν 40%) να ανήκουν στην κρίσιμη ηλικιακή κατηγορία 31 – 45 ετών. Η ομάδα των νεοεισερχόμενων ναυτικών (ηλικίας έως 30 ετών) αντιστοιχούσε στο 30% επί του συνόλου.
(δ) Οι πλέον πολυπληθείς ειδικότητες ναυτολόγησης στους εγγεγραμμένους ναυτικούς αντιστοιχούσαν στους μηχανικούς (Α΄, Β΄, Γ΄), τους ναύτες, τους θαλαμηπόλους και τους πλοιάρχους.
(ε) Ο αριθμός των εγγεγραμμένων δοκίμων / εκπαιδευόμενων ναυτικών που απασχολήθηκαν σε πλοία ανήλθε στους 3.555 (109 από αυτούς απασχολήθηκαν στην ευρύτερη κατηγορία των επιβατηγών πλοίων).
Εξελίξεις και τάσεις
Τα βασικά πορίσματα από την επεξεργασία των δεδομένων της ΑΠΔΝ ως προς τις εξελίξεις και τάσεις στην εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση την περίοδο 2020 – 2022 συνοψίζονται ως εξής:
(α) Το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19 και οι συνακόλουθες επιπτώσεις της στις διεθνείς και εγχώριες μεταφορές εμπορευμάτων και επιβατών είχαν έντονη αρνητική επίδραση στη ναυτική απασχόληση το 2020.
(β) Η ανάκαμψη της ναυτικής απασχόλησης ξεκίνησε σχετικά γρήγορα ήδη από το 2021 και συνεχίσθηκε το 2022. Ειδικότερα, ο συνολικός αριθμός εγγεγραμμένων ναυτικών για το έτος 2022 ήταν αυξημένος κατά 5% σε σχέση με το 2020, ενώ ο αριθμός των εγγεγραμμένων ναυτικών κατά τον 8ο μήνα του 2022 ήταν αυξημένος σχεδόν κατά 10% σε σχέση με τον 8ο μήνα του 2020. Ειδικά στην ευρύτερη κατηγορία των επιβατηγών, σημαντική αύξηση της απασχόλησης παρατηρήθηκε στον τομέα των θαλαμηγών.
(γ) Η γυναικεία ναυτική απασχόληση επλήγη ιδιαίτερα από την κρίση της πανδημίας. Ωστόσο, επανάκαμψε γρήγορα παρουσιάζοντας το 2022 αύξηση 31% σε σχέση με το ιστορικό χαμηλό του 2020. Ειδικότερα, η εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση το 2022 ανήλθε σε 1.619 άτομα (ποσοστό 6,7% της συνολικής εγγεγραμμένης ναυτικής απασχόλησης), υπερβαίνοντας τα επίπεδα προ πανδημίας. Οι ναυτιλιακές δραστηριότητες που τροφοδοτούνται από τον τουρισμό (επιβατική ναυσιπλοϊα και ναυσιπλοϊα αναψυχής) απασχολούν το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών ναυτικών και, συνεπώς, αποτελούν κρίσιμο μοχλό για την προαγωγή της γυναικείας ναυτικής απασχόλησης.
(δ) Η κρίση της πανδημίας έπληξε ιδιαίτερα την απασχόληση των δοκίμων / εκπαιδευόμενων ναυτικών, η οποία όμως έχει επανέλθει σε φάση ανάκαμψης σημειώνοντας το 2022 συνολική αύξηση σχεδόν 30% σε σχέση με το 2020 (ειδικά στην ευρύτερη κατηγορία των επιβατηγών σημειώθηκε αύξηση σχεδόν 85%).
(ε) Διαχρονικά, η εποχικότητα αποτελεί μία κρίσιμη παράμετρο για τη ναυτική απασχόληση στην Ελλάδα, κυρίως, λόγω της έντονης τουριστικής κίνησης που παρατηρείται στα νησιά σε συγκεκριμένες περιόδους του έτους. Το κρίσιμο αυτό χαρακτηριστικό επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία της ΑΠΔΝ, που καταδεικνύουν σταδιακή αύξηση της συνολικής εγγεγραμμένης απασχόλησης κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο και κορύφωση της κατά τους θερινούς μήνες έως και τον Σεπτέμβριο.
Όσον αφορά τις ομάδες ναυτικών που δεν περιλαμβάνονται στην ως άνω «εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση», δύο ευρήματα της έρευνας παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον:
(α) Ο αριθμός των ναυτικών που απασχολούνται ως αρχιπλοίαρχοι και αρχιμηχανικοί σε ναυτιλιακές επιχειρήσεις (για τους οποίους υποβάλλονται ΑΠΔΝ αν και δεν αποτελούν μέλη πληρωμάτων) σχεδόν διπλασιάσθηκε κατά την τελευταία πενταετία (1.024 το 2022 από 644 το 2018), καταδεικνύοντας ότι η απασχόληση σε ναυτιλιακές εταιρείες εξελίσσεται σε ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή για ναυτικούς υψηλών προσόντων.
(β) Ο αριθμός των ναυτικών που εξαγόρασαν χρόνο υπηρεσίας τους σε μη συμβεβλημένα πλοία ξένης σημαίας (για τους οποίους δεν υποβάλλονται μεν ΑΠΔΝ αλλά τηρούνται σχετικά δεδομένα στο ΟΠΣ του ΝΑΤ) ανήλθε το 2022 στους 5.352.
Οι περισσότεροι ναυτικοί απασχολούνται στα επιβατηγά πλοία
Την έκθεση παρουσίασε ο κ. Γαβριήλ Αμίτσης, Καθηγητής Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, ως Επιστημονικός Υπεύθυνος της Έκθεσης.
Η Έκθεση είναι διαθέσιμη στον σύνδεσμο http://bit.ly/40wEJkM
Στην εκδήλωση μίλησαν ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Κωστής Χατζηδάκης, ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Ιωάννης Πλακιωτάκης ενώ χαιρετισμούς απηύθυναν ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Παναγιώτης Τσακλόγλου, η υφυπουργός Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κα Δόμνα Μηχαηλίδου, η γενική γραμματέας Κοινωνικών Ασφαλίσεων κα Παυλίνα Καρασιώτου, η γενική διευθύντρια της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών κα Κατερίνα Πέππα και ο γενικός γραμματέας της Πανελλήνιας Ναυτικής Ομοσπονδίας κ. Εμμανουήλ Τσικαλάκης.
