Η Μεγάλη Πέμπτη σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία αφιερώνεται στην ανάμνηση τεσσάρων γεγονότων τα οποία περιγράφονται στα Ευαγγέλια και τα οποία συνέβησαν σύμφωνα με τις ευαγγελικές αναφορές λίγο πριν τη Σταύρωση:
Ο Μυστικός Δείπνος, το ιερό δείπνο του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά. Ο Ιερός Νιπτήρας, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των 12 Αποστόλων από τον Ιησού Χριστό, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Λουκά και του Ιωάννη. Η Υπερφυής Προσευχή, δηλαδή η προσευχή του Ιησού προς τον Πατέρα του μετά τον Μυστικό Δείπνο και λίγο πριν τη σύλληψή του, όπως περιγράφεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη και η προδοσία του Ιούδα η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη του Ιησού, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου, του Λουκά και του Ιωάννη.
Τα Δώδεκα Ευαγγέλια περιγράφουν την πορεία του Ιησού προς τον Γολγοθά. Τον Μυστικό Δείπνο, το δάκρυ και την ανθρώπινη αδυναμία στους κήπους της Γεσθημανής, την προδοσία του από τον Ιούδα, την σύλληψη, την δίκη, τα βασανιστήρια, την Σταύρωση.
Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης τελείται ο εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής μαζί με τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Το βράδυ τελείται ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής, στον οποίο αναπαριστάται το Θείο Δράμα της Σταύρωσης και διαβάζονται τα 12 ευαγγέλια που περιγράφουν τα γεγονότα από τη σύλληψη έως και την ταφή του Χριστού. Ανάμεσα στο 5ο και το 6ο Ευαγγέλιο ψάλλεται το αντίφωνο “Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…” και ο Εσταυρωμένος λιτανεύεται από τους ιερείς.
Η υμνογραφία
Συγκλονιστική είναι η υμνογραφία της εκκλησίας για την κορύφωση του Θείου Δράματος:
«Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας. Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται, ο των αγγέλων βασιλεύς. Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται, ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις. Ράπισμα κατεδέξατο, ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ. Ήλοις προσηλώθη, ο νυμφίος της Εκκλησίας. Λόγχη εκεντήθη, ο υιός της Παρθένου. Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ. Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασιν».
Μετά τη σύλληψή Του στο όρος των Ελαιών, ο Χριστός δικάστηκε και καταδικάστηκε από τους Αρχιερείς σε μια δίκη που είχε τυπική διαδικασία αφού οι Φαρισαίοι ήθελαν τον θάνατο Του.
Επειδή όμως δεν είχαν νόμιμη εξουσία, τον έστειλαν στον Πόντιο Πιλάτο, προκειμένου η καταδικαστική απόφαση να απαγγελθεί από αυτόν, καθώς κατείχε την εξουσία του Ρωμαίου διοικητή της περιοχής.
Ο Πιλάτος δεν ήθελε να πάρει την ευθύνη απάνω του και ζήτησε από το πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο στην αυλή του Πραιτωρίου να διαλέξει ανάμεσα στον Βαραββά και τον Χριστό για το ποιος να σωθεί, δίνοντας παράλληλα “χάρη” για την γιορτή του Πάσχα.
Το πλήθος, (οι περισσότεροι συνεργάτες και οπαδοί του Βαραββά) διάλεξαν τον θάνατο του Ιησού με σταύρωση.
Από εκείνο το σημείο μέχρι και την σταύρωση, ο Ιησούς έζησε τον απόλυτο εξευτελισμό αλλά και την χλεύη του πλήθους και των Ρωμαίων στρατιωτών (πορφύρα, αγκάθινο στεφάνι, και μαστίγωμα).
Σύμφωνα με τις Γραφές, ο Ιησούς σταυρώθηκε στις 9 το πρωί, με το μαρτύριό Του να κρατάει πάνω στον σταυρό έξι ώρες.
Μετά το πέρας των 12 Ευαγγελίων, στις εκκλησίες ο κόσμος συγκεντρώνει τα λουλούδια προκειμένου να ξεκινήσει το στόλισμα του επιταφίου, το οποίο θα υποδεχτεί το σώμα του Χριστού την Μεγάλη Παρασκευή το πρωί.
Κατα το εσπερας που ελαβε χωρα ο Μυστικος Δειπνος στο υπερωο της Ιερουσαλημ ο Χριστος ηξερε τα παντα” τα εις αυτον ερχομενα”λογω της θειας του φυσεως της Θεοτητος Του ηξερε για την προδοσια και τον προδοτη φυσικα τον οποιο ομως δεν κατονομασε.Ο Υιος του ανθρωπου ειπε τοτε πορευεται οπως ειναι προκαθορισμενο απο καταβολης κοσμου για την σωτηρια των ανθρωπων πλην ”ουαι τω ανθρωπω εκεινω δι’ου ο Υιος του ανθρωπου παραδιδοται”.Ο Κυριος ηλθε για αυτο τον σκοπο για να” μαρτυρησει τη αληθεια”και να αρει το φορτιο των αμαρτιων συμπαντος του ανθρωπινου γενους και να ”θριαμβευσει εν τω σταυρω τας αρχας και εξουσιας του σκοτους”,”ημιν υπολιμπανων υπογραμμον ινα επακολουθησωμεν τοις ιχνεσιν Αυτου”(Αποστολος Πετρος).Οδυνηροτερο ομως για τον Χριστο ειναι ο εις εκ των Μαθητων του” ο εσθιων μετ Αυτου αρτους να σηκωνει επ Αυτον πτερνισμον”και να ”εκπορευεται εξω και να λαλει επι το αυτο”και τα τριακοντα αργυρια η τιμη του τετιμημενου να εχει στηθει απο αυτον τον μαθητη ο οποιος ελαβε δωρεα οπως ολοι οι Δωδεκα ”ασθενουντας θεραπευειν, λεπρους καθαριζειν, δαιμονια εκβαλλειν, νεκρους εγειρειν”και οτι ταυτα παντα τα ελαβε δωρεαν.Και οτι εν τελει οταν η αμαρτωλος τον Δεσποτην επεγινωσκεν ουτος του Δεσποτου εχωριζετο και δουλος εγεγονει του εχθρου. Αυτο ηταν ο πιο οδυνηρος μωλωπας για τον Χριστο” ου τω μωλωπι ημεις ιαθημεν”.
Και αυτοι οι οδυνηροι μωλωπες για τον Κυριο και οι ηλοι και εμπτυσμοι και κολαφισμοι και οι μαστιγες του να επακολουθουν στην ιστορια της Εκκλησιας Του που Εκεινος εκτησατο τω τιμιω Αυτου αιματι δια μεσου των αιωνων μεσα απο τα διαφορα ιστορικο-θεολογικα γεγονοτα οπως διασωθηκαν στην εκκλησιαστικη ιστορια με καθε λεπτομερεια και οπου υπηρξαν αφορμη για την συγκληση των αγιων επτα οικουμενικων συνοδων.
Και πρωτοι ηταν ο αιρεσιαρχης Αρειος ο οποιος μολονοτι γνωστης της θεολογιας και της αρχαιας φιλοσοφιας και διαλεκτικης δυστυχως δεν κατενοησε το της αγιας Τριαδος μεγα και υπερ λογον μυστηριο αμφισβητωντας την Θεοτητα του Χριστου-Λογου και παρασερνοντας στην πλανη και απωλεια ικανας ψυχας δι ας Χριστος απεθανεν.
Επειτα ο Διοσκορος και Απολλιναριος ο οποιος δεν δεχοταν την ορθοδοξο διδασκαλια το οτι ο Κυριος Ιησους προσελαβε ολοκληρη την ανθρωπινη φυση σαρκωθεις εκ Πνευματος Αγιου και Μαριας της Παρθενου σωμα με λογικη ψυχη εξ ολοκληρου τα οποια ενωθησαν με τη θεια φυση ”ατρεπτως ασυγχυτως αχωριστως”,αλλα οτι προσελαβε σωμα χωρις ψυχη την οποια αναπληρωσε ο Θεος Λογος ,επειτα οι μονοθελητες και μονοφυσιτες οι οποιοι δεν δεχονταν παλι την θεια και ανθρωπινη φυση στον Χριστο και τα δυο θεληματα αλλα οτι η ανθρωπινη φυση απορροφηθηκε απο την θεια.
Ακολουθουν οι Μακεδονιανοι η αλλιως πνευματομαχοι οι οποιοι εφρονησαν αντιθετα απο την ορθοδοξο διδασκαλια περι της Θεοτητος του Αγιου Πνευματος ,επεται η αιρεση του δοκητισμου η οποια με τη σειρα της πρεσβευε οτι ο Χριστος επαθε φαινομενικα και οχι οντολογικα οπως διδασκει η Εκκλησια και οπως κυριως αναφερουν τα ιερα Ευαγγελια (ψηλαφηση και ομολογια του αποστολου Θωμα)και μεχρι τους υστατους χρονους διαφοροι ευρυμαθεις θεολογοι και στον χωρο των Επτανησων (ο Καρτανος απο την Κερκυρα και η αιρεση των Καρτανιστων την εποχη της ενετοκρατιας που πρεσβευαν οτι την ημερα της Μεγαλης Παρασκευης μαζι με τον Χριστο εσταυρωθη ολη η αγια Τριας! το αποκορυφωμα των αιρεσεων για εκεινη την εποχη αμφισβητωντας στο επακρο και εδω της ορθοδοξου διδασκαλιας οτι στο σταυρο επαθε η ανθρωποτητα του Χριστου και οχι η Θεοτητα και οτι ο Χριστος ως ανθρωπος σταυρωνεται δια τας αμαρτιας ημων και ως Θεος ταυτοχρονα με τον Πατερα και το Αγιον Πνευμα αποδεχεται την ιλαστηριο σταυρικη θυσια.Και ολοι αυτοι, οπως οι Ιουδαιοι δεν κατενοησαν το Θεανδρικο προσωπο και το σωτηριολογικο χαρακτηρα της αποστολης του Χριστου και Τον διεβαλλαν βαναυσα , μολονοτι καθημενοι σε διδασκαλικο τοπο φρονουσαν αντ-ορθοδοξα οπως και οι Γραμματεις και Φαρισαιοι καθημενοι επι της Μωυσεως καθεδρας.
Και πιο περα ακομη στην ιστορια της επι γης Εκκλησιας του Χριστου εχουμε το σχισμα Ανατολης και Δυσεως και την παραχαραξη των αποκεκαλυμενων θειων αληθειων και αποστολοπαραδοτων δογματων της πιστεως απο τους παπιστας και τις επι μερους ομολογιακες παραφυαδες του Προτεσταντισμου Καλβινισμου των Αγγλικανων και Ευαγγελικων δια μεσου των μετεπειτα χρονων.
Αλλα και στους καιρους μας παρατηρειται ενας θρησκευτικος συγκρητισμος, ενα οικουμενιστικο ρευμα και μια παρεκκλιση απο την αληθεια-ορθοδοξια ειτε ατομικα ειτε συλλογικα εκ μερους πιστων οι οποιοι, μολονοτι βαπτισμενοι Ορθοδοξοι χριστιανοι, τυγχανει να μην ειναι πληρως ενημερωμενοι και κατηρτισμενοι στην ορθοδοξο πιστη και εκοντες οι ακοντες δεν εχουν μυστηριακη ζωη και παρασερνονται πολλακις σε παραθρησκευτικα κινηματα.Αυτα ειναι απο τα πιο οδυνηρα καρφια και στιγματα που δεχεται ο ενανθρωπησας Ιησους Χριστος.
Αλλα και στην προσωπικη μας ζωη εκαστος προξενει εναν η πολλους μωλωπας στον Εσταυρωμενον Λυτρωτη.Εχει καταγραφει καποτε μια ιστορια για μια γυναικα που ενω ειχε αμαρτησει ηταν εκεινο τον καιρο σε κατασταση μετανοιας.Μια μερα βρεθηκε σε ενα Ναο και απο την ανοιχτη θυρα ειδε ξαφνικα εναν νεον ανθρωπο με ασπρο χιτωνα να καθεται επανω στην αγια Τραπεζα. Στα χερια και ποδια του εφερε στιγματα απο πληγες.
” Ποιος εισαι εσυ και γιατι καθεσαι επανω στην αγια Τραπεζα;”τον ρωτησε εκπληκτη.
”Εγω εδω καθομαι παντα. Εδω ειναι η θεση μου”της απαντησε.
”Και γιατι εισαι ετσι πληγωμενος ;Ποιος σε χτυπησε;”
”Εσυ! Με πληγωσες με τις αμαρτιες σου!”
Αυτα ειναι τα πιο χειροτερα καρφια και μωλωπες για τον Εσταυρωμενο δυο χιλιαδες χρονια μετα το θειο δραμα του Γολγοθα.
Αλλα μολονοτι ολα αυτα ησαν γνωστα προ καταβολης κοσμου ”ο Λογος σαρξ εγενετο και εσκηνωσεν εν ημιν και εθεασαμεθα την δοξαν αυτου δοξαν ως Μονογενους παρα Πατρος πληρης Χαριτος και αληθειας” ο ιστορικος εν χρονω και τοπω Ιησους ο Χριστος ο ”εως σταυρου και ταφου συγκαταβας”.