Γράφει Παλαιολόγος Ι. Λιάζος
1. Εκλογές 2023: Ποιοι εργαζόμενοι δικαιούνται εκλογική άδεια – Τι ισχύει για τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής, γραμματείς και δικαστικούς αντιπροσώπους
1.1. Εισαγωγή
Για την διεξαγωγή των εκλογών εν προκειμένω εθνικών βουλευτικών και την διευκόλυνση των ετεροδημοτών πολιτών στην άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος, είθισται να διευκολύνονται:
· οι εργαζόμενοι ετεροδημότες πολίτες
· οι εργαζόμενοι που ορίζονται μέλη εφορευτικών επιτροπών και γραμματείς καθώς και
· οι έμμισθοι δικηγόροι που διορίζονται δικαστικοί αντιπρόσωποι.
Αναλυτικά για κάθε περίπτωση, με βάση αυτά που ίσχυσαν στις εκλογές του 2019, έχουμε:
1.2. Ειδική άδεια απουσίας με αποδοχές, για την άσκηση του Εκλογικού δικαιώματος
Εκλογική άδεια δικαιούνται οι εργαζόμενοι που θα χρειαστεί να μετακινηθούν για να ψηφίσουν στις εκλογές 2023, εκδόθηκε η με αριθμό 46445/2023, απόφαση του Υπουργού Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων.
1.2.1. Τι ισχύει στον ιδιωτικό τομέα ΥΑ 46445/2023
Σύμφωνα με την 46445/2023:
i. Όλες οι βιομηχανικές, βιοτεχνικές και εμπορικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού τομέα, καθώς και όσοι γενικώς απασχολούν προσωπικό και υπάγονται στον ιδιωτικό τομέα, υποχρεούνται να χορηγήσουν στο προσωπικό τους ειδική άδεια απουσίας με αποδοχές για την διευκόλυνση άσκησης του εκλογικού τους δικαιώματος, κατά τις βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαΐου 2023.
ii. Ο αριθμός των ημερών αδείας απουσίας, που χορηγείται για τον ανωτέρω σκοπό και που καλύπτει τον απολύτως αναγκαίο χρόνο για τη μετάβαση του προσωπικού των παραπάνω υπόχρεων στον τόπο άσκησης του εκλογικού του δικαιώματος και την επιστροφή του απ’ αυτόν, καθορίζεται ως ακολούθως:
Α. Για τους μισθωτούς για τους οποίους εφαρμόζεται καθεστώς εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας:
· α) Σε όσους μετακινηθούν, για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος σε απόσταση 100-200 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια μιας (1) εργάσιμης ημέρας.
· β) Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 201-400 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια δύο (2) εργασίμων ημερών.
· γ) Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 401 χιλιομέτρων και άνω χορηγείται άδεια τριών (3) εργασίμων ημερών, εφόσον μετακινηθούν εξ ολοκλήρου οδικώς, με βάση την υπεύθυνη δήλωσή τους.
· δ) Σε όσους μετακινηθούν από και προς νησιά, για τα οποία δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, ο αριθμός των ημερών αδείας που χορηγείται θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς ωστόσο η άδεια στις περιπτώσεις αυτές, να υπερβαίνει τις τρεις (3) εργάσιμες ημέρες.
Β. Για τους μισθωτούς για τους οποίους εφαρμόζεται καθεστώς πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας:
· α) Σε όσους μετακινηθούν, για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος σε απόσταση 200-400 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια μιας (1) εργάσιμης ημέρας.
· β) Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 401 χιλιομέτρων και άνω, χορηγείται άδεια δύο (2) εργασίμων ημερών, εφόσον μετακινηθούν εξ ολοκλήρου οδικώς, με βάση την υπεύθυνη δήλωσή τους.
· γ) Σε όσους μετακινηθούν από και προς νησιά, για τα οποία δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, ο αριθμός των ημερών αδείας που χορηγείται θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς ωστόσο η άδεια στις περιπτώσεις αυτές, να υπερβαίνει τις τρεις (3) εργάσιμες ημέρες.
iii. Για όσους εκ των μισθωτών, που μετακινούνται κατά τα ανωτέρω, η Κυριακή 21 Μαΐου 2023 (ημέρα διεξαγωγής της ψηφοφορίας), είναι εργάσιμη ημέρα, αυτή θεωρείται ως ημέρα ειδικής αδείας απουσίας με αποδοχές, πέραν αυτών που ορίζονται με την ΥΑ σχετικά με την απόσταση μεταξύ του τόπου άσκησης του εκλογικού δικαιώματος και του τόπου κατοικίας/ εργασίας .
iv. Η χορηγούμενη, για την διευκόλυνση της άσκησης του εκλογικού δικαιώματος, άδεια δεν συμψηφίζεται με την ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών.
1.2.2. Ειδική άδεια απουσίας με αποδοχές για την διευκόλυνση άσκησης του εκλογικού τους δικαιώματος.
Σύμφωνα με την πιο πάνω ΥΑ, παρέχεται η δυνατότητα χορήγησης ειδικής άδειας απουσίας με αποδοχές, για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των εργαζομένων τόσο του ιδιωτικού, όσο και του δημοσίου τομέα, προβλέπεται από την εκλογική νομοθεσία σε περίπτωση διεξαγωγής εκλογών, ο αριθμός των ημερών άδειας εξαρτάται από την απόσταση και έχει συνήθως ως εξής:
[1] Ο αριθμός των ημερών αδείας που χορηγείται θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης
[2] Για όσους εκ των μισθωτών, που μετακινούνται κατά τα ανωτέρω, η Κυριακή 21 Μαΐου 2023 (ημέρα διεξαγωγής ψηφοφορίας), είναι εργάσιμη ημέρα, αυτή θεωρείται ως ημέρα ειδικής αδείας απουσίας με αποδοχές, πέραν αυτών που ορίζονται σχετικά με την απόσταση. Η ρύθμιση αυτή αφορά:
· τους εργαζόμενους που εργάζονται την Κυριακή σύμφωνα με το άρθρο 2 του ΒΔ 748/1966 και το άρθρο 196 του ΠΔ 80/2022 Κώδικας Ατομικού Εργατικού Δικαίου καθώς και
· τους εργαζόμενους της λεγόμενης 4ης βάρδιας (άρθρο 40, Ν..1892/1990) δηλαδή αυτούς που εργάζονται 12 ώρες την ημέρα το Σαββατοκύριακο.
[3] Η άδεια αυτή δεν συμψηφίζεται με την κανονική ή άλλης μορφής άδεια, συνεπώς σε περίπτωση που συμπέσουν οι εκλογές στο διάστημα της αδείας, διακόπτεται η άδεια, χορηγούνται οι ημέρες ειδικής αδείας εκλογών και η κανονική άδεια συνεχίζεται μετά από την ειδική άδεια εκλογών.
1.1. Μέλη εφορευτικής επιτροπής
Διακρίνουμε τις παρακάτω περιπτώσεις:
α) Εάν έχουν λάβει την παραπάνω άδεια που δικαιούνται οι εκλογείς, δεν δικαιούνται περαιτέρω άδεια.
β) Εάν δεν την έχουν λάβει:
· Δεδομένου ότι η συμμετοχή εργαζομένου ως μέλους σε εφορευτική επιτροπή, κατόπιν κλήσης από δημόσια αρχή, αποτελεί εκτέλεση υποχρεωτικού εκ του νόμου καθήκοντος, συνιστά σπουδαίο λόγο αποχής από την εργασία κατά την ημέρα διεξαγωγής της ψηφοφορίας και ο εργαζόμενος διατηρεί την αξίωσή του για την καταβολή του μισθού.
· Περαιτέρω και λαμβάνοντας υπόψη το χρόνο που απαιτείται για την εκτέλεση των καθηκόντων μέλους εφορευτικής επιτροπής, ο οποίος δεν μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς εκ των προτέρων, η απουσία του εργαζομένου από την εργασία του και κατά την επομένη ημέρα της διεξαγωγής της ψηφοφορίας, εφόσον συνδέεται με την εκτέλεση των ανωτέρω καθηκόντων, συνιστά σπουδαίο λόγο αποχής από την εργασία και ο εργαζόμενος διατηρεί την αξίωσή του για την καταβολή του μισθού.
1.2. Γραμματείς
Δεν προβλέπεται χορήγηση ειδικής εκλογικής άδειας για τον γραμματέα.
Εάν παρόλα αυτά είναι μισθωτός εκλογέας ή μέλος εφορευτικής επιτροπής, ισχύουν τα παραπάνω.
1.3. Διευκόλυνση Εμμίσθων Δικηγόρων που είναι Δικαστικοί Αντιπρόσωποι
Ο δικαστικός αντιπρόσωπος, που ορίζεται για την σύννομη διεξαγωγή της εκλογικής διαδικασίας, ασκεί τα καθήκοντά του ως δημόσιος λειτουργός και μάλιστα με Διαταγή Δημόσιας Αρχής. Τούτο σημαίνει ότι ο νόμιμος προς τούτο διορισμός κάθε δικηγόρου -εμμίσθου ή αμίσθου- συνεπάγεται την υποχρέωση ανάληψης του εν λόγω έργου.
Συνεπεία των ανωτέρω, ο δικηγόρος που τελεί σε σχέση έμμισθης εντολής είτε στον Δημόσιο είτε στον Ιδιωτικό Τομέα και έχει διοριστεί ως δικαστικός αντιπρόσωπος, όχι απλώς δικαιούται, αλλά υποχρεούται να μην προσέλθει στον τόπο εργασίας του κατά τις ημέρες εκείνες, που είναι αναγκαίες για την εκπλήρωση του κατά ως άνω δημοσίου καθήκοντός του.
Όπως είναι ευνόητο, η μη προσέλευση στην επιχείρηση, στην οποία εργάζεται, δεν μπορεί να εκληφθεί ως απουσία ή ως μη εκτέλεση των υπηρεσιών του σε αυτή, αφού η εν λόγω αντικειμενική αδυναμία οφείλεται ακριβώς στην διατεταγμένη από Δημόσια Αρχή εκτέλεση δημοσίου λειτουργήματος.
Σχετικά σημειώνεται ότι: Στην εκλογική νομοθεσία για την ανάδειξη των βουλευτών του ελληνικού Κοινοβουλίου, όπως έχει κωδικοποιηθεί, απαντούν διατάξεις που αποσκοπούν στη διασφάλιση άσκησης του εκλογικού δικαιώματος.
Ειδικότερα, το π.δ. 26/2012 στο άρθρο 106 και παρ. 3 και 4 προβλέπει:
«3. Στους τακτικούς υπαλλήλους των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου χορηγείται από την αρμόδια προϊσταμένη αρχή, ύστερα από εκτίμηση των υπηρεσιακών αναγκών κατά την ημέρα της εκλογής, ειδική άδεια απουσίας, που καλύπτει τον απολύτως αναγκαίο χρόνο για τη μετάβαση τους στον τόπο άσκησης του εκλογικού τους δικαιώματος και την επιστροφή τους απ` αυτόν. Ο χρόνος της άδειας αυτής δεν συνυπολογίζεται στο χρόνο της κανονικής άδειας που δικαιούνται οι υπάλληλοι αυτοί, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις. Με την ίδια διαδικασία και προϋποθέσεις είναι δυνατό να χορηγείται ειδική άδεια απουσίας με αποδοχές στο προσωπικό με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου του δημοσίου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και στο προσωπικό των υπόλοιπων νομικών προσώπων του δημόσιου τομέα οποιασδήποτε κατηγορίας κλάδου και σχέση εργασίας.
4. Αυτά που ορίζονται στην προηγούμενη παράγραφο, μπορεί να εφαρμοστούν ανάλογα και για το προσωπικό των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα. Τα σχετικά με την εφαρμογή της παραγράφου αυτής καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας».
Δυνάμει της αναλογικής εφαρμογής του άρθρου 46 παρ. 1 του Κώδικα των Δικηγόρων, οι ανωτέρω ρυθμίσεις ισχύουν και για τους έμμισθους δικηγόρους, προκειμένου να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, αλλά ευνοήτως και στην περίπτωση που έχουν διορισθεί τακτικοί ή αναπληρωματικοί δικαστικοί αντιπρόσωποι, καθώς ο τόπος διορισμού είναι συνάμα και τόπος ασκήσεως του εκλογικού δικαιώματος.
Ο δικηγόρος που διορίζεται δικαστικός αντιπρόσωπος (τακτικός ή αναπληρωματικός) οφείλει:
· Σύμφωνα με το πδ 26/2012 άρθρο 68 παρ. 13, να βρίσκεται τουλάχιστον δύο ημέρες πριν από την ημέρα των εκλογών (Παρασκευή) στον τόπο διορισμού του.
· Σύμφωνα με άρθρο 93 του π.δ. 26/2012 να παραδώσει τον εκλογικό σάκο μετά το πέρας της εκλογικής διαδικασίας και της διαλογής των ψηφοδελτίων στον αρμόδιο Πρωτοδικείο (), κάτι που λαμβάνει χώρα συνήθως τις πρωινές ώρες της επόμενης ημέρας των εκλογών (Δευτέρα).
Ο έμμισθος, λοιπόν, δικηγόρος που δεν υπάγεται στο διευθυντικό δικαίωμα του εντολέα -καθώς με καμία έννοια δεν εφαρμόζονται σε αυτόν οι διατάξεις της συμβάσεως εξαρτημένης εργασίας- δεν είναι υποχρεωμένος να τηρεί ωράριο εργασίας, ιδίως μάλιστα όταν καλείται να εκπληρώσει καθήκοντα που απορρέουν από το λειτούργημά του.
Για τους παραπάνω λόγους, οι επιχειρήσεις και όλοι οι Φορείς δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, είναι υποχρεωμένοι να συνδράμουν το έργο των διορισμένων δικαστικών αντιπροσώπων, προκειμένου οι τελευταίοι να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, παρέχοντάς τους ειδική άδεια μετ’ αποδοχών, αναλόγως του τόπου διορισμού.
Με βάση όσα παραπάνω εκτέθηκαν ως αναγκαστικού δικαίου διατάξεις, σε συνδυασμό με την συνταγματική αρχή της αναλογικότητας σύμφωνα με το άρθρο 25 του Συντάγματος, έχουμε:
· Σε κάθε περίπτωση, υποχρεωτικά πρέπει να χορηγηθεί (εκλογική) άδεια τουλάχιστον για την επόμενη ημέρα των εκλογών.
· Εάν έχουν διορισθεί εκτός του νομού, όπου παρέχουν τις νομικές τους υπηρεσίες, η εν λόγω άδεια θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και την Παρασκευή προ των εκλογών, ανεξαρτήτως της χιλιομετρικής απόστασης.
Αυτονόητο είναι ότι όλα τα ανωτέρω ισχύουν και για τους διοριζόμενους δικαστικούς αντιπροσώπους δικηγόρους που υπηρετούν με οποιαδήποτε σχέση στους ανωτέρω Φορείς (επιστημονικοί συνεργάτες, μετακλητοί κλπ.) – Πηγή: dsa.gr
O Παλαιολόγος Ι. Λιάζος είναι Οικονομολόγος – Σύμβουλος Εργασιακών Ασφαλιστικών
