Η ταλαντούχα ηθοποιός, σεναριογράφος και σκηνοθέτις συμμετείχε στο μεγάλο φεστιβάλ όχι απλά περπατώντας στο κόκκινο χαλί, αλλά κυρίως βοηθώντας γυναίκες δημιουργούς να ακολουθήσουν τα όνειρά τους στην Εβδομη Τέχνη
Η Ελπίδα Σταθάτου είναι η Ελληνίδα ηθοποιός και σεναριογράφος που ζει και εργάζεται μεταξύ Λονδίνου και Αθήνας και ως συνιδρύτρια του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «Breaking Through The Lens» προώθησε τη δουλειά γυναικών σκηνοθετών απ’ όλο τον κόσμο στο Φεστιβάλ των Καννών. Συναντηθήκαμε λίγες μέρες πριν από την πρεμιέρα της μεγάλης διοργάνωσης στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία», στην Αθήνα. «Μόλις τελείωσαν τα γυρίσματα του δεύτερου σεναρίου μου και ετοιμάζω το event μας στις Κάννες. Είναι η τέταρτη φορά που θα βρεθούμε σε αυτό το μεγάλο φεστιβάλ, φέτος όμως η δράση μας θα είναι πιο δυνατή από ποτέ», μου λέει με ενθουσιασμό.
Κατάγεται από την Κεφαλονιά, μεγάλωσε όμως στην Αθήνα. Μένοντας στην Πετρούπολη, παρακολουθεί παραστάσεις στο «Θέατρο Πέτρας» και το μικρόβιο της υποκριτικής μπαίνει μέσα της. Ονειρεύεται να μαθητεύσει δίπλα σε μεγάλους δασκάλους και να μπορέσει κάποια στιγμή να ανέβει στο σανίδι. Αποτυγχάνοντας στις εξετάσεις του Εθνικού Θεάτρου και έχοντας μόνη προίκα μια βαλίτσα γεμάτη όνειρα, παίρνει τον δρόμο για το εξωτερικό. Πόλη-κλειδί, το Λονδίνο. Δίνει εκ νέου οντισιόν και περνάει σε θεατρική σχολή. Παρά τον έντονο ανταγωνισμό του εξωτερικού, η Ελληνίδα ξεχωρίζει αποδίδοντας τον συγκινητικό μονόλογο «Στεγόσαυρος».
«Αυτό που συμβαίνει στις Κάννες είναι υπέροχο. Σου δίνεται η ευκαιρία να ζήσεις τον παλμό της πόλης που εξυμνεί το σινεμά»
Το θεατρικό που πραγματεύεται την ιστορία της Ερσης Νιαότη κινείται μεταξύ βουλιμίας, ανορεξίας, κατάχρησης ουσιών, συναισθηματικής κακοποίησης και αποστασιοποιημένου σεξ, και θα παιχτεί στα φεστιβάλ Vault του Λονδίνου και Fringe του Εδιμβούργου. Σκηνοθέτης μάλιστα της παράστασης ήταν ο Τζο Χάφτον, ένας από τους πολλά υποσχόμενους ανερχόμενους σκηνοθέτες που έχει προταθεί και για το Olivier Award. «Οταν καταπιάνεσαι με θέματα ψυχικής υγείας που αφορούν όλο και περισσότερο τον κόσμο αναπτύσσεις έναν ενδιαφέροντα διάλογο με το κοινό. Μου αρέσει να αγγίζω κοινωνικές πληγές και να βγάζω στο προσκήνιο θέματα που απασχολούν τη σύγχρονη γυναίκα. Πρωταγωνίστησα σ’ αυτό το έργο για τρία χρόνια σε διάφορα θέατρα της Αγγλίας μέχρι που μου έγινε πρόταση για συμμετοχή σε διεθνή ταινία που αναμένεται να προβληθεί το φθινόπωρο», αποκαλύπτει για τη βρετανική παραγωγή «The Εye», στην οποία συμπρωταγωνιστεί με τους Σρούτι Χασάν, Μαρκ Ρόουλι, Χρήστο Στέργιογλου, Αννα Σάββα και τον πρωτοεμφανιζόμενο Αιμίλιο Γκαρίπη.
Οπως λέει χαρακτηριστικά για την πρόσφατη πανδημία, «μου έδωσε τη δύναμη να σκεφτώ τι πραγματικά θέλω να κάνω. Αρχισα να γράφω πιο πολύ και να επικεντρώνομαι στη μη κερδοσκοπική μας δράση μέσω του BTTL». Την πρώτη περίοδο βέβαια τα συναισθήματα δεν ήταν τα ίδια. «Οταν εξαπλώθηκε ο COVID ήρθαν τα πάνω κάτω. Ηταν δύσκολο για όλους. Πόσο μάλλον για τους ανθρώπους του θεάματος που έχουν μάθει να βρίσκονται σε συνεχή και ανοιχτό διάλογο με το κοινό. Ξαφνικά κλειστήκαμε στα σπίτια μας, συνομιλήσαμε περισσότερο με τον εαυτό μας και αντιληφθήκαμε τις πραγματικές μας ανάγκες και τα θέλω μας. Κάπως έτσι άρχισα να γράφω σενάρια. Η πρώτη ταινία μικρού μήκους που έγραψα και αντιμετώπισα μέσα από τη σκηνοθετική μου ματιά λέγεται “Ομφάλιος” και πρωταγωνιστούν η Θέμις Μπαζάκα, ο Ανδρέας Κωνσταντίνου κι εγώ».
Με το τέλος του lockdown η Ελπίδα -που ως τότε έμενε μόνιμα στο Λονδίνο- και ο σύζυγός της αποφασίζουν να μοιράζουν πλέον τον χρόνο τους μεταξύ βρετανικής πρωτεύουσας και Αθήνας. «Επειτα από μια δεκαετία στο Λονδίνο και την πανδημία άρχισα να εκτιμώ όλο και πιο πολύ την Ελλάδα και τον χρόνο που περνάω με την οικογένειά μου.
Επειτα από την πανδημία μού δόθηκε επίσης η ευκαιρία να παίξω στη σειρά “Σκοτεινή θάλασσα” του MEGA, όπου μπορώ να πω ότι βίωσα μια υπέροχη συνεργασία, με ωραίους συναδέλφους και όμορφες στιγμές δουλειάς».
«Το ότι οι γυναίκες είναι μονίμως στο περιθώριο ως σκηνοθέτες μας έκανε να αναλάβουμε δράση. Το BTTL είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που τις στηρίζει βρίσκοντας χρηματοδότες»
Το 2018 η Ελπίδα Σταθάτου μαζί με τις Δάφνη Σμον και Εμιλι Κάρλτον ιδρύει τον οργανισμό «Breaking Through The Lens». «Το BTTL είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός για γυναίκες σκηνοθέτες. Στην ουσία, μέσα από εκατοντάδες αιτήσεις επιλέγουμε με τη βοήθεια μιας εναλλασσόμενης κάθε χρόνο επιτροπής ειδικών 10 ταινίες από γυναίκες (ή non binary) σκηνοθέτες και τις φέρνουμε σε επαφή -σε ένα ασφαλές περιβάλλον στο πλαίσο του φεστιβάλ- με χρηματοδότες και παραγωγούς», μου εξηγεί. «Πρόκειται για μια μη κερδοσκοπική δράση που οργανώθηκε από γυναίκες για γυναίκες. Η συνειδητοποίηση του προβλήματος ότι οι γυναίκες είναι κυρίως στο περιθώριο ως σκηνοθέτες, μας έκανε να αναλάβουμε δράση. Βιώνοντας αυτά που συμβαίνουν στον διεθνή χώρο του θεάματος εδώ και χρόνια θελήσαμε να αντιδράσουμε. Γυναίκες σκηνοθέτες υπάρχουν πολλές, σε πόσες όμως από αυτές δίνεται η δυνατότητα να αναδείξουν το ταλέντο τους; Ο κόσμος έχει την εντύπωση ότι η σκηνοθεσία δεν ενδιαφέρει το δικό μας φύλο. Αυτό είναι λάθος. Οι στατιστικές δείχνουν ότι στις σχολές σκηνοθεσίας οι μισοί μαθητές είναι άνδρες και οι άλλοι μισοί γυναίκες. Πόσες από αυτές καταφέρνουν, ακόμη και σήμερα, σε μια τόσο ανοιχτή εποχή, να επικρατήσουν σε έναν άκρως ανδροκρατούμενο χώρο; Περίπου το 20% και οι υπόλοιπες στο τέλος τα παρατούν».
Στο φετινό Φεστιβάλ των Καννών, που έριξε χθες την αυλαία του, η Ελπίδα Σταθάτου, η Δάφνη Σμον και η Εμιλι Κάρλτον οργάνωσαν το event τους στον χώρο του «Palais des Festivals», προκειμένου να φέρουν σε επαφή γυναίκες σκηνοθέτες με χρηματοδότες. «Είναι εντυπωσιακό το πόσο γρήγορα γίνεται γνωστή η κοινότητά μας και βρίσκονται αρωγοί και συνοδοιπόροι. Μέχρι στιγμής σε κάθε event μας όλο και περισσότερες ταινίες βρίσκουν χρηματοδότηση, με μεγαλύτερη μας επιτυχία το “Clara Sola”, που έκανε και πρεμιέρα στις Κάννες το 2021. Τα βήματά μας είναι πλέον σταθερά προς τη βελτίωση της ισότητας εντός του χώρου του θεάματος. Είναι κι αυτό σαν το #MeToo. Κάποιες απλώς έπρεπε να κάνουν την αρχή για να ακολουθήσει στη συνέχεια ένα τσουνάμι εξελίξεων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση την αρχή την κάνουμε εμείς και υποστηρίζουμε κάθε αντίστοιχη προσπάθεια».
Μεγάλος αρωγός στην προσπάθεια των γυναικών σκηνοθετών είναι και η artistic director και co-president του οίκου κοσμημάτων Chopard Καρολίνα Σόιφελ, η οποία έχει αγκαλιάσει το BTTL. «Το γεγονός ότι η Καρολίνα Σόιφελ, που είναι χορηγός του φεστιβάλ, είναι στο πλάι μας λέει από μόνο του πολλά», επισημαίνει η Ελπίδα. «Η Καρολίνα χρηματοδότησε την προσπάθειά μας, την οποία πιστεύει. Αυτό δεν συνέβη τυχαία. Η γυναίκα αυτή καθιέρωσε στις Κάννες το Trophée Chopard, το βραβείο των πρωτοεμφανιζόμενων ηθοποιών, και λόγω του δικού της αγώνα που χρειάστηκε να δώσει υπέρ των ίσων ευκαιριών στους νέους καλλιτέχνες ενστερνίστηκε και τη δική μας προσπάθεια και αγωνία. Μας είπε ότι της άρεσε αυτό που κάνουμε και έτσι αποφάσισε να προσφέρει 10.000 ευρώ σε μια γυναίκα κινηματογραφίστρια που θα επιλέξει η φετινή επιτροπή μας».
Ρωτώ περισσότερα γι’ αυτή την υπέροχη κοινότητα γυναικών που δημιουργήθηκε μέσω αυτής της πρωτοβουλίας. «Γυναίκες από όλο τον κόσμο γνωριζόμαστε μεταξύ μας, ανταλλάσσουμε απόψεις και αλληλοβοηθιόμαστε σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια αποκαλύφθηκε ότι πάρα πολλές γυναίκες στον χώρο του θεάματος έχουν υπάρξει θύματα. Ποιος θα περίμενε τόσες πολλές γυναίκες να καταγγέλλουν εκβιασμούς, ψυχική και σεξουαλική κακοποίηση;
«Tο θάρρος κάποιων γυναικών έσπασε τον φόβο και άνοιξε τον δρόμο για μια νέα εποχή με άλλη νοοτροπία και χωρίς επικίνδυνα στερεότυπα»
Ευτυχώς, το θάρρος κάποιων γυναικών έσπασε τον φόβο και άνοιξε τον δρόμο για μια νέα εποχή με άλλη νοοτροπία, περισσότερη δικαιοσύνη και χωρίς επικίνδυνα στερεότυπα», λέει, συμπληρώνοντας ότι η φωνή της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης γίνεαι όλο και πιο δυνατή, με πιο πρόσφατη απόδειξη το κινηματογραφικό φεστιβάλ TIFF του Τορόντο, που ενέταξε το «Breaking Through The Lens» στο πρόγραμμά του.
Αλλάζοντας την ατμόσφαιρα, η κουβέντα μας πηγαίνει στην πολυφωτογραφημένη Κρουαζέτ και τους διάσημους που τη διασχίζουν κάθε χρόνο. «Ολο αυτό που συμβαίνει στις Κάννες για περίπου δύο εβδομάδες είναι υπέροχο. Σου δίνεται η ευκαιρία να δεις σταρ από κοντά -και σε κάποιες περιπτώσεις να συνομιλήσεις μαζί τους -, να παρακολουθήσεις ταινίες, να περπατήσεις στο κόκκινο χαλί, να ζήσεις τον παλμό της πόλης που εξυμνεί την Εβδομη Τέχνη. Ολο αυτό φαντάζει σαν ένα σύγχρονο παραμύθι στο οποίο με μεγάλη μου χαρά βλέπω κάθε χρόνο όλο και περισσότερες ελληνικές συμμετοχές.
Το φθινόπωρο, εκτός από τη βρετανική ταινία «The Εye», στην οποία η Ελπίδα Σταθάτου θα πρωταγωνιστεί, θα ταξιδέψει σε φεστιβάλ και η ταινία μικρού μήκους «11:01» της οποίας έγραψε το σενάριο και συμπρωταγωνιστεί μαζί με τους Ακύλλα Καραζήση και Λωξάνδρα Λούκας, σε σκηνοθεσία Τζίμι Δροσινού. Η Ελληνίδα ηθοποιός βιώνει μία από τις πιο παραγωγικές εποχές στην καριέρα της. «Το να μας κάνει πρωτοσέλιδο το Cannes Market News, ένα από τα επίσημα sites του φεστιβάλ, σχολιάζοντας πως σε μια βιομηχανία που ευνοούσε την ανδρική φωνή για τόσο καιρό το “Breaking Through The Lens” αλλάζει αυτή τη δυναμική, είναι κάτι που μας γεμίζει περηφάνια και μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε», καταλήγει.
