Σχέδιο 2 δισ. ευρώ για αιολικά, φωτοβολταϊκά και αποθήκευση ενέργειας
Σε υβριδικά συστήματα (αιολικούς και φωτοβολταϊκούς σταθμούς που συνδυάζονται με μπαταρίες) και σειρά «πράσινων δράσεων» θα προχωρήσει η απανθρακοποίηση των μικρών νησιών που δεν έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα διασύνδεσης με το ηπειρωτικό σύστημα της χώρας που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ. Το «πρασίνισμα» των 40 μη διασυνδεδεμένων νησιών θα συμβάλει στον στόχο του Εθνικoύ Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για περιορισμό της συμμετοχής υγρών καυσίμων στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής από 1,7 GW σήμερα σε 0,7 GW το 2030 και σε 0,2 GW το 2050. Θα αξιοποιηθούν συνολικά πόροι άνω των 2 δισ. ευρώ από δικαιώματα 25 εκατ. τόνων αδιάθετων ρύπων της περιόδου 2013-2020.
Η Ελλάδα πέτυχε ειδική ρύθμιση στο πλαίσιο αναθεώρησης της οδηγίας 2018/410, με την οποία θεσπίστηκαν παρεμβάσεις στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίου Θερμοκηπίου (ETS) διασφαλίζοντας δωρεάν δικαιώματα εκπομπών CΟ2 για την απανθρακοποίηση των νησιών, τα οποία θα πρέπει να αξιοποιήσει το διάστημα 2021-2030. Ο όγκος των δικαιωμάτων αυτών μεταφράζεται με τις τρέχουσες τιμές CO2 (80-88 ευρώ/τόνο) στα 2-2,2 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα ενεργοποίησε τη σχετική ρύθμιση το 2021 υποβάλλοντας αίτημα στην Κομισιόν, το οποίο και έλαβε την κατ’ αρχήν έγκριση και στο πλαίσιο αυτό συστήθηκε το Ταμείο Απανθρακοποίησης για τη διαχείριση των πόρων από τις δημοπρασίες των αδιάθετων δικαιωμάτων CO2.
Ενα κονδύλι της τάξης των 450 εκατ. ευρώ προορίζεται για την επιτάχυνση των διασυνδέσεων που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ, ενώ κατά το μεγαλύτερο μέρος του το πρόγραμμα του Ταμείου επικεντρώνεται στα μη διασυνδεδεμένα νησιά μέσα από ένα ευρύ φάσμα δράσεων, όπως υβριδικά συστήματα που θα αντικαταστήσουν τις πετρελαϊκές μονάδες της ΔΕΗ, πράσινες μεταφορές, ανανέωση του θαλάσσιου στόλου με τεχνολογίες χαμηλών ρύπων, έργα ενεργειακής αποδοτικότητας και κυκλικής οικονομίας, βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων, πράσινος μετασχηματισμός της γεωργίας και του τουρισμού κ.ά.
Κομβικό ρόλο στην απανθρακοποίηση των νησιών θα παίξει το πρόγραμμα GR-eco Islands, το οποίο στοχεύει στη μετατροπή τους σε πρότυπα πράσινης οικονομίας, ενεργειακής αυτάρκειας, ψηφιακών καινοτομιών και βιώσιμης κινητικότητας.
Το πρόγραμμα είχε ξεκινήσει από την Τήλο, τον Αγιο Ευστράτιο, την Αστυπάλαια και τη Χάλκη και θα επεκταθεί σε 36 ακόμη μικρά νησιά και συγκεκριμένα στα εξής: Σύμη, Αγαθονήσι, Μεγίστη, Αρκιοί, Μαράθι, Κάσος, Ψέριμος, Γυαλί, Λειψοί, Τέλενδος, Νίσυρος, Μεγαλονήσι, Οινούσσες, Ψαρά, Φούρνοι, Θύμαινα, Αμοργός, Ανάφη, Δονούσα, Ηρακλειά, Αντίπαρος, Σχοινούσα, Ιος, Σίκινος, Κουφονήσι, Φολέγανδρος, Θηρασιά, Κύθνος, Κίμωλος, Σέριφος, Σίφνος, Κέα, Αντικυθήρα, Γαύδος, Ερεικούσσα και Οθωνοί. Το πρόγραμμα προχωράει έχοντας διασφαλίσει 100 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2021-2027 και θα ενισχυθεί με πόρους από το Ταμείο Απανθρακοποίησης.
Πόροι θα διατεθούν και για τη στήριξη προγραμμάτων τύπου «Εξοικονομώ» και «Κινούμαι Ηλεκτρικά», αποκλειστικά προσαρμοσμένων στις ανάγκες των νησιών.
Πόροι από το Ταμείο Απανθρακοποίησης θα διατεθούν και για τη στήριξη προγραμμάτων τύπου «Εξοικονομώ» και «Κινούμαι Ηλεκτρικά» αποκλειστικά προσαρμοσμένα στις ανάγκες των νησιών. Στις δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας θα μπορούν να συμμετέχουν νοικοκυριά, αλλά και τουριστικές μονάδες ώστε να προωθηθεί ο βιώσιμος τουρισμός, ενώ σε εκείνες της ηλεκτροκίνησης θα επιδοτείται η αλλαγή συμβατικών οχημάτων με ηλεκτροκίνητα, με επίκεντρο τον στόλο των «Rentacar» στις τουριστικές νησιωτικές περιοχές, αλλά και η εγκατάσταση φορτιστών.
Προτεραιότητα αποτελεί ο εξηλεκτρισμός των μεταφορών, οδικών και θαλάσσιων, ενώ στον τομέα της συνδεσιμότητας των νησιών προκρίνεται η ανάπτυξη νέων και ο εκσυγχρονισμός υφιστάμενων λιμενικών και άλλων υποδομών και ο εκσυγχρονισμός του στόλου του ακτοπλοϊκού δικτύου που εξυπηρετεί ενδονησιωτικά δρομολόγια.
Σε ό,τι αφορά την εγκατάσταση υβριδικών συστημάτων, με βάση και την αναφορά που γίνεται στο σχέδιο αναθεώρησης του ΕΣΕΚ προβλέπεται σε πρώτη φάση η ένταξη έως το 2026 ισχύος 240 MW εκ των οποίων 120 στα μη διασυνδεδεμένα νησιά της Μεγίστης, των Αντικυθήρων, της Γαύδου, της Ερεικούσσας και των Οθωνών. Ισχύς 120 MW από υβριδικούς σταθμούς θα εγκατασταθούν στην Κρήτη. Αυτή επιμερίζεται σε υβριδικούς σταθμούς που αποτελούνται από συστήματα αντλησιοταμίευσης με αιολικούς σταθμούς εγγυημένης ισχύος έως και 50 MW, σε υβριδικούς σταθμούς από συσσωρευτές με αιολικούς σταθμούς εγγυημένης ισχύος έως και 50 MW και από συσσωρευτές με φωτοβολταϊκούς σταθμούς εγγυημένης ισχύος έως και 50 MW.
Η απανθρακοποίηση των νησιών βρίσκεται στο επίκεντρο του επενδυτικού ενδιαφέροντος ελληνικών και ξένων εταιρειών. Μεταξύ των επενδυτών συγκαταλέγονται η γερμανική Αccusol, η οποία συνεργάζεται με τη Siemens και έχει εξασφαλίσει άδειες για εγκατάσταση υβριδικών μονάδων σε 9 ελληνικά νησιά, η πρωτοπόρος στις υβριδικές τεχνολογίες Siemens – Gamesa, η Eunice που προωθεί έργα αντίστοιχα με αυτό που λειτουργεί στην Τήλο και σε άλλα νησιά, καθώς και η γαλλική Akuo που συμμετέχει στο project της Χάλκης.
