Πριν από περισσότερες από δύο δεκαετίες, ο εξερευνητής, συνεργάτης του National Geographic και bestselling συγγραφέας των New York Times, Dan Buettner, εντόπισε πέντε μέρη σε όλο τον κόσμο όπου οι άνθρωποι απολαμβάνουν μακρά και υγιή ζωή. Αυτές οι περιοχές του κόσμου έγιναν γνωστές ως Μπλε Ζώνες -Blue Zones- και η μελέτη της καθημερινότητας των άνθρωποι εκεί είχε αποκαλύψει ορισμένες συνήθειες του τρόπου ζωής που μπορεί να οδηγούν στη μακροζωία.
«Μόνο το 20% περίπου του χρόνου που ζεις καθορίζεται από τα γονίδιά σου. Το άλλο 80% αφορά παράγοντες που συχνά εκπλήσσουν τους ανθρώπους», έχει δηλώσει ο Buettner σε συνεντεύξεις του.
«Περίπου το 25% της ικανότητάς σας να ζήσετε μέχρι τα 90 καθορίζεται από τη γενετική», συμφωνεί ο Dr. Thomas Perls, καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και υπεύθυνος της New England Centenarian Study, μίας έρευνα που ακολουθεί αιωνόβιους και μέλη των οικογενειών τους από το 1995. «Από τότε και μέχρι την ηλικία των 100 ετών, το θέμα είναι περίπου 50% γενετικό, και περίπου στα 106, ανεβαίνει στα 75%» συμπληρώνει ο Dr. Pearls.
Όλα συνηγορούν ότι ο ρόλος των γονιδίων στη μακροζωία είναι καθοριστικός μετά από κάποια ηλικία. Συνήθειες, όπως ο ποιοτικός ύπνος, η άσκηση και η υγιεινή διατροφή μπορούν να σας βοηθήσουν να αποφύγετε σοβαρές ασθένειες και να ζήσετε περισσότερο, αλλά όταν πρόκειται για τη ζωή από τα 90 και μετά, είναι ξεκάθαρο ότι όλα βασίζονται στη γενετική.
Γονίδια που έχουν σημασία
Οι ερευνητές εντόπισαν ορισμένα γονίδια και συνδυασμούς τους που σχετίζονται με τη μακροζωία, όπως μια παραλλαγή αυτού που είναι γνωστό ως το γονίδιο της απολιποπρωτεΐνης Ε που ονομάζεται e2, στοιχείο που πιστεύεται ότι βοηθά στην προστασία κατά του Αλτσχάιμερ και τονίζουν ότι η απάντηση στη μακροζωϊα είναι ένα περίπλοκο παζλ, το οποίο μπορεί να επηρεαστεί επίσης από την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, τη φυλή και την εθνικότητα καθώς και το κλίμα.
«Οι άνθρωποι που έχουν περιέργεια πόσα χρόνια θα ζήσουν, θα πρέπει να ξεκινήσουν κοιτάζοντας το οικογενειακό τους ιστορικό. Το πόσο μακροημέρευσαν οι συγγενείς τους είναι ένας από τους ισχυρότερους προγνωστικούς παράγοντες μακροζωίας», λέει ο καθηγητής Dr. Thomas Perls. Και συνεχίζει, «εάν πολλά μέλη της οικογένειάς σας έχουν ζήσει σε πολύ προχωρημένη ηλικία, δυνητικά έχετε κερδίσει πολύ περισσότερες πιθανότητες να έχετε αγοράσει το τυχερό λαχείο».
Η αξία της καλής συνήθειας
Η νευρολόγος Δρ Claudia Kawas παρακολουθεί τις συνήθειες ηλικιωμένων άνω των 90 ετών, από το 2003, ως μέρος μιας μελέτης στο Πανεπιστήμιο Irvine της Καλιφόρνια. Ανάμεσα στα ευρήματά τους είναι και η αξία της σύντομης άσκησης, των κοινωνικών δραστηριοτήτων και η μέτρια πρόσληψη καφεΐνης και αλκοόλ. «Οι αρμονικές σχέσεις με τους άλλους θα μπορούσε να είναι κλειδί για την υγεία», θεωρεί η Amanda Cook Maher, νευροψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Οι ερευνητές του Χάρβαρντ το 2022 δημοσίευσαν στο Journal of the American Geriatrics Society μία μελέτη που περιγράφει τη σχέση μεταξύ αισιοδοξίας και μεγαλύτερης διάρκειας ζωής.
Ποιοι είναι οι χρυσοί κανόνες του Buettner;
Στην Οκινάουα της Ιαπωνίας, μια από τις Μπλε Ζώνες, οι άνθρωποι συνηθίζουν να κάθονται στο πάτωμα. Το να σηκωθούν από το πάτωμα ενισχύει τη δύναμη του κάτω μέρους του σώματός τους και συγχρόνως αυξάνει την ευλυγισία τους, γεγονός που μπορεί να τους κάνει λιγότερο επιρρεπείς σε πτώσεις και ατυχήματα. Σε ένα βίντεο που δημοσίευσε πρόσφατα ο Dan Buettner στο Instagram εξηγεί όσα διδάχτηκε από τους ανθρώπους των Μπλε Ζωνών και τα συνοψίζει σε πέντε απλούς κανόνες.
Ο βραβευμένος συγγραφέας Dan Buettner με τον 102χρονο Nicolo Quagliana. Ο αιωνόβιος Σικελός δεν τρώει κρέας και ψάρι ενώ καθημερινά μαζί με το γεύμα του πίνει ένα ποτήρι κόκκινο κρασί. Instagram:@danbuettner
1. Βάλτε στη ρουτίνα σας μια διατροφή πλούσια σε τρόφιμα ολικής άλεσης
Οι παραδοσιακές δίαιτες και στις πέντε Μπλε Ζώνες είναι κατά 90-98% ολικής άλεσης και φυτικής προέλευσης. Τρώνε κρέας, αλλά μόνο πέντε φορές το μήνα κατά μέσο όρο. Μπορεί να τρώνε 10 ή 11 κιλά κρέας το χρόνο, σε σύγκριση με τον μέσο Αμερικανό.
Η διατροφή τους επικεντρώνεται σε δημητριακά ολικής αλέσεως, καλαμπόκι, ρύζι, χόρτα, πατάτες, φασόλια και ξηρούς καρπούς ως σνακ. Πίνουν κατά μέσο όρο έξι ποτήρια νερό την ημέρα, καθώς και τσάι από βότανα, πράσινο και μαύρο, καφέ και λίγο κρασί.
2. Προσπαθήστε να κοιμάστε οκτώ ώρες την ημέρα
«Ο ύπνος είναι πολύ σημαντικός», λέει ο Buettner. Εάν δεν κοιμάστε αρκετά, μπορείτε να κάνετε τρία απλά πράγματα για να κοιμηθείτε περισσότερο:
-Χαμηλώστε τον θερμοστάτη στους 20 βαθμούς περίπου.
-Καλύψτε τα παράθυρά σας με σκούρες κουρτίνες ή σκίαστρα για να αποκλείσετε το φως.
-Βγάλτε τις ηλεκτρονικές συσκευές από την κρεβατοκάμαρά σας.
3. Βρείτε τον σκοπό σας
Εάν δεν είστε σίγουροι ποιος είναι ο σκοπός σας, ο ίδιος προτείνει να γράψετε τις αξίες, τα πάθη σας και τι σας αρέσει να κάνετε σε ένα χαρτί κι όλα θα ξεκαθαρίσουν.
«Όταν έχετε βρει τον στόχο σας, είναι πιο πιθανό να είστε δραστήριοι. Είναι πιο πιθανό να επενδύσετε στις σχέσεις σας. Είναι πιο πιθανό να τρώτε υγιεινά. Είναι πολύ πιο ισχυρό από ό,τι νομίζουμε».
4. Κινηθείτε
«Δεν χρειάζεται να τρέξετε μαραθώνιους ή να κάνετε Crossfit», λέει ο Buettner. Οι άνθρωποι στις Μπλε Ζώνες μετακινούνται κάθε 20 λεπτά περίπου. Εχουν στη ρουτίνα τους τις δουλειές στο σπίτι, την κηπουρική, το ποδήλατο, ή περπατούν χωρίς καν να το σκέφτονται ακόμα κι όταν μιλούν στο τηλέφωνο.
5. Κάνετε παρέα με ανθρώπους που έχουν ωραίες συνήθειες
«Aν έχετε έναν περίγυρο από τους σωστούς ανθρώπους τότε έχετε πολλές πιθανότητες να φτάσετε στα 100», λέει ο Buettner. Οι συνήθειες είναι μεταδοτικές. Αυτό ισχύει για τις κακές συνήθειες καθώς και για τις καλές συνήθειες. Οι φίλοι έχουν μετρήσιμο αντίκτυπο στις υγιεινές συμπεριφορές, γι’ αυτό επιλέξτε φίλους που διασκεδάζουν και φροντίζουν τον εαυτό τους. Και κάπως έτσι θα φτάσετε στα 100 και τότε δεν θα έχει σημασία τι τρώτε, θα μετράνε μόνο τα γονίδια.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image
