Η εξασθένηση της οπτικοχωρικής αντίληψης της ικανότητας του εγκεφάλου δηλαδή για πρόσληψη και επεξεργασία οπτικών πληροφοριών από τα σχήματα και το χώρο, ίσως αποτελεί ισχυρότερη ένδειξη επερχόμενης νόσου Αλτσχάιμερ
Διεθνής επιστημονική ομάδα με επικεφαλής ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο (UCSF) ολοκλήρωσε την πρώτη μεγάλης κλίμακας μελέτη σχετικά με την οπίσθια φλοιϊκή ατροφία (posterior cortical atrophy – PCA), μια νευροεκφυλιστική νόσο -γνωστή και ως σύνδρομο Benson- με οπτικοχωρικά ελλείμματα που θεωρείται υπότυπος της νόσου Αλτσχάιμερ.
Σύμφωνα με τα ευρήματα που δημοσιεύτηκαν στο Lancet Neurology, η οπίσθια φλοιϊκή ατροφία αφορά το 10% των περιστατικών με νόσο Αλτσχάιμερ, ενώ τα συμπτώματά της αποτελούν «συντριπτικό εργαλείο πρόβλεψης» της πάθησης. Τα αποτελέσματα από τη μελέτη 1.000 περιπτώσεων από 36 τοποθεσίες σε 16 χώρες έδειξαν ακόμη ότι το 94% των ατόμων με οπίσθια φλοιϊκή ατροφία εμφάνιζαν παθολογία της νόσου Αλτσχάιμερ, και για το υπόλοιπο 6% κλινική εικόνα άνοιας με σωμάτια Lewy ή μετωποκροταφική άνοια (μετωποκροταφική λοβιακή εκφύλιση).
Η μελέτη αναδεικνύει της εξασθένηση της οπτικοχωρικής αντίληψης ως ισχυρότερο προειδοποιητικό σημάδι από την υποχώρηση της μνήμης: σύμφωνα με μελέτες, η παθολογία νόσου Αλτσχάιμερ αφορά το 70% των ασθενών με απώλεια μνήμης.
Τα συμπτώματα
Τα άτομα με οπίσθια φλοιϊκή ατροφία δυσκολεύονται με την αντίληψη των αποστάσεων, τη διάκριση μεταξύ κινούμενων και σταθερών αντικειμένων (αντίληψη κίνησης σε στατικό αντικείμενο) και την επιτέλεση εργασιών όπως να γράψουν ή να σηκώσουν ένα αντικείμενο που έπεσε κάτω, παρά την απουσία ευρημάτων στον οφθαλμολογικό έλεγχο, σύμφωνα με τη Marianne Chapleau, Ph.D. από το Τμήμα Νευρολογίας, το Κέντρο Μνήμης και Γήρανσης και το Ινστιτούτο Νευροεπιστημών Weill του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας και εκ των επικεφαλής συγγραφέων της μελέτης.
Η πλειονότητα των ασθενών είχαν φυσιολογικές γνωστικές λειτουργίες στην αρχή, κατά την πρώτη επίσκεψη για τη διαγνωση εντούτοις, κατά μέσο όρο 3,8 χρόνια μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, η ήπια ή μέτρια άνοια ήταν εμφανής με ελλείμματα στη μνήμη, την εκτελεστική λειτουργία, τη συμπεριφορά, την ομιλία και τον λόγο, σύμφωνα με τα ευρήματα των ερευνητών.
Τη στιγμή της διάγνωσής τους:
το 61% εμφάνιζε κατασκευαστική δυσπραξία, ανικανότητα δηλαδή αντιγραφής ή σχεδίασης βασικών διαγραμμάτων ή σχημάτων όπως ένα τετράγωνο
το 49% είχε ελαττωμένη αντίληψη χώρου (δυσκολία στον εντοπισμό της θέσης κάποιου αντικειμένου που έβλεπαν)
το 48% είχε ταυτοχρονο-αγνωσία (simultagnosia), αδυναμία δηλαδή επεξεργασίας πολλών οπτικών ερεθισμάτων παράλληλα
το 47% αντιμετώπιζε πρωτοφανείς δυσκολίες στις βασικές μαθηματικές πράξεις και
το 43% δυσκολίες στην ανάγνωση.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι η οπίσθια φλοιϊκή ατροφία πλήττει κυρίως τις γυναίκες (60%).
Ανάγκη για περισσότερα εργαλεία και εκπαίδευση
«Χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για την οπίσθια φλοιϊκή ατροφία, ώστε να μπορεί να εντοπιστεί από τους κλινικούς γιατρούς. Οι περισσότεροι ασθενείς επισκέπτονται τον οπτομέτρη τους όταν αρχίζουν να εμφανίζουν προβλήματα με την όραση και μπορεί να παραπέμπονται από εκεί σε οφθαλμίατρο, που με τη σειρά του μπορεί να αγνοεί την οπίσθια φλοιϊκή ατροφία. Χρειαζόμαστε καλύτερα εργαλεία στο κλινικό περιβάλλον για να εντοπίζουμε αυτούς τους ασθενείς εγκαίρως και να τους παρέχουμε θεραπεία» δήλωσε η Δρ Chapleau.
Η νευροεκφυλιστική νόσος εκδηλώνεται συνήθως στην ηλικία των 59 ετών, αρκετά νωρίτερα από την τυπική νόσο Αλτσχάιμερ, και αυτός είναι ένας λόγος πίσω από την υποδιάγνωση, σύμφωνα με την ερευνήτρια. Στη μελέτη, τα επίπεδα πρωτεΐνης tau και β-αμυλοειδούς που εντοπίστηκαν στα ευρήματα από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, στις απεικονιστικές εξετάσεις και σε δεδομένα αυτοψιών, ταίριαζαν με εκείνα που ανευρίσκονται σε τυπικές περιπτώσεις νόσου Αλτσχάιμερ.
Κατ’ επέκταση, τα άτομα με οπίσθια φλοιϊκή ατροφία μπορεί να είναι υποψήφια για θεραπείες με λεκανεμάμπη -εγκεκριμένη από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) αλλά όχι στην Ευρώπη- και θεραπείες κατά της συγκέντρωσης πρωτεΐνης tau, που βρίσκονται επί του παρόντος σε κλινικές δοκιμές και πιστεύεται ότι θα είναι πιο αποτελεσματικές στα πρώιμα στάδια της νόσου.
Καθώς οι ασθενείς με οπίσθια φλοιϊκή ατροφία εμφανίζουν εντονότερα παθολογικές συσσωρεύσεις πρωτεΐνης tau στις υπεύθυνες για την οπτική αντίληψη οπίσθιες περιοχές του εγκεφάλου σε σύγκριση με άτομα με άλλες μορφές της νόσου Αλτσχάιμερ, η μεγαλύτερη ορατότητά τους θα μπορούσε να τους καταστήσει πιο κατάλληλους για θεραπείες στοχευμένες στην εν λόγω πρωτεΐνη.
