«Νέα Ηπειρος»… τι σημαίνει αυτό; Είναι ταινία. Κινηματογραφική. Του πολυβραβευμένου Παντελή Παγουλάτου (Ιωάννα σ’ αγαπώ, Ονειρα γλυκά κ.ά.). Ηδη παίζεται στους κινηματογράφους. Παίζουν υπέροχα υπέροχοι ηθοποιοί: Χάρης Φραγκούλης, Μαρία Αρζόγλου, Θεοδώρα Τζήμου, Οθωνας Μεταξάς (ο ίδιος συνυπογράφει και το σενάριο μαζί με τον σκηνοθέτη) και ο πρωτοεμφανιζόμενος Νίκος Αντωνακόπουλος. Οσο για τη μουσική, αυτή ανήκει στον Κωνσταντίνο Βήτα. Μια μουσική τρυφερή όσο και η καρδιά της ταινίας. Που ωστόσο είναι σκληρή όσο και η αλήθεια
«Ο τίτλος έχει διττή σημασία», μας εξηγεί ο σκηνοθέτης. «Από τη μια εκφράζει την ανάγκη του κάθε μη προνομιούχου ανθρώπου να ονειρευτεί μια “Νέα Ηπειρο” ως μια νέα Γη της Επαγγελίας για τον ίδιο, όπου ο ίδιος θα μπορέσει να ανέλθει κοινωνικά με όποιο τίμημα (και αυτό φαίνεται στην ταινία). Η άλλη είναι πως όλοι μας ζούμε σε μια “Νέα Ηπειρο”, όπως και οι καταραμένοι ήρωες της ταινίας: μπροστά τους και μπροστά μας ανοίγεται ένας κόσμος, όπου στη θέα του κέρδους αναιρούνται και καταπατώνται τα πάντα… άνθρωποι, αισθήματα, όνειρα. Ζούμε σε έναν κόσμο απάνθρωπο και αφύσικο. Και πρέπει να ξέρουμε πολύ καλά πως, όταν χάνεται η ελπίδα, γεννιέται η βία. Αυτό ανοίγεται μπροστά μας: άνθρωποι δίχως ελπίδα, άρα ένας κόσμος βίαιος.
»Οι ήρωες στην αρχή της ταινίας είναι γεμάτοι ελπίδες πως θα τα καταφέρουν. Είναι σαν το αμερικάνικο όνειρο, σαν κάποιος να σου λέει “και εσύ μπορείς να τα καταφέρεις”. Φυσικά, αυτός ο κάποιος, το κυρίαρχο καπιταλιστικό και νεοφιλελεύθερο σύστημα δηλαδή, ξέρει πολύ καλά ότι δεν θα τα καταφέρεις (ελάχιστοι μπορούν εν τέλει), αλλά θέλει να είσαι διαρκώς σε αυτόν τον σισύφειο αγώνα, ώστε να “παράγεις” για το ίδιο, έστω και αυτοκαταστροφικά. Χάνοντας την ελπίδα, κατανοείς πως το τίμημα για κοινωνική ανέλιξη είναι επώδυνο. Είναι υποβιβασμός, κακοποίηση, ακόμα και θάνατος…». Αρα το ίδιο το άτομο δεν φέρει ευθύνη απέναντι σε αυτό το βαθιά αρρωστημένο και άρρωστο σύστημα; «Δεν είναι ζήτημα ατομικής ευθύνης. Είναι ταξικό το ζήτημα, ξεκάθαρα. Είμαι απόλυτος σε αυτό… Στην ταινία, αυτό δείχνω: πρόκειται για μια εκρηκτική ιστορία αγάπης μεν, αλλά ακόμα και ο έρωτας περνάει μέσα από την ταξικότητα. Αυτά τα δύο παιδιά δεν έχουν κανένα εφόδιο (παιδείας, οικογένειας, κοινωνικής στήριξης), δεν έχουν καν τα στοιχειώδη. Πώς να τα καταφέρουν δηλαδή; Με τι τρόπο; Ναι, όλες οι ευκαιρίες είναι εκεί έξω, αλλά δεν εκκινούμε όλοι με τις ίδιες δυνατότητες. Εκεί μπαίνει η ταξικότητα και το ξεχνάμε αυτό.
»Ταυτόχρονα, παρατηρούμε ότι τα παιδιά αυτά (σ.σ. οι ήρωες στην ταινία) είναι και κυνικά: δηλαδή θέλουν να αποκτήσουν πολύ περισσότερα από όσα χρειάζονται. Ο πιο μικρός της παρέας λέει πως ονειρεύεται μια μπανιέρα γεμάτη ευρώ. Αυτό όμως είναι ίδιον του μετακαπιταλιστικού συστήματος που βιώνουμε: βλέπουμε νέα παιδιά γύρω μας που το μόνο που θέλουν είναι το πιο αισχρό, το χρήμα. Το χρήμα και οι ταπεινές επιθυμίες αλλοτριώνουν τον άνθρωπο και αυτό υπερβαίνει την ταξικότητα. Ωστόσο, αν είσαι ένας νέος από το Πέραμα, δεν είναι εύκολο να κυνηγήσεις όνειρα ποιοτικών αξιώσεων».
Σκηνή από την ταινία «Νέα Ηπειρος»
Η αλήθεια είναι πως η ταινία αυτή δεν κατατάσσεται εύκολα σε κάποιο είδος και αυτό έχει να κάνει με το όραμα του σκηνοθέτη: Είναι μια ιστορία αγάπης, με βαθιά κοινωνικοπολιτική διάσταση. Γιατί οι ήρωες είναι μεν «εγκλωβισμένοι» σε μια ζοφερή πραγματικότητα (απολύτως αληθινή), αλλά δεν είναι αμέτοχοι σε αυτήν: και οι ίδιοι φέρουν κάποια ευθύνη, αν και πληρώνουν δυσανάλογο κόστος γι’ αυτήν, κυρίως όμως αναδεικνύεται το πώς η αλήθεια της ασχήμιας γύρω μας μπορεί να αλλοιώσει την όποια ομορφιά μέσα μας. Ωστόσο, η ταινία δεν είναι απαισιόδοξη -αν και το δίπολο «αισιόδοξη/απαισιόδοξη» δεν αντιστοιχεί καν στη «Νέα Ηπειρο». Η λέξη που αντιστοιχεί είναι: αληθινή.
«Οποιος έχει περπατήσει στην Αθήνα, δεν γίνεται να μη δει αυτή την αλήθεια, όσο κι αν δεν ανήκει σε αυτήν», συνεχίζει ο σκηνοθέτης. «Βία βλέπουμε. Ακόμα και στα σχολεία. Ασχήμια και βρομιά βλέπουμε. Να τη φτιασιδώσω εγώ; Ιδιοσυγκρασιακή είναι η ταινία αυτή. Αρα, κοντά στο υπαρξιακή. Και τρυφερή -οι ήρωες είναι έμπλεοι ελλείμματος αγάπης. Ούτε έχουν μάθει να αγαπούν: αντί να λένε όμορφα λόγια, βρίζονται. Αγαπιούνται όμως. Οσο για το γιατί επέλεξα αυτόν τον τρόπο να παρουσιάσω την αλήθεια, επειδή αυτό ήθελε η ψυχή μου: ήθελα να δείξω τα πράγματα όπως τα βλέπω καθώς περπατάω στην πόλη (μάλιστα εμπνεύστηκα την ιστορία από κάτι που πραγματικά συνέβη σε ένα ζευγάρι απέναντι από το σπίτι μου, που τσακώνονταν συνέχεια) και όπως τα νιώθω.
»Μού πήρε πολλά χρόνια για να γίνει αυτή η ταινία κι όμως η Αθήνα δεν έχει αλλάξει, παρά προς το χειρότερο. Η ευθύνη αυτή βαραίνει αποκλειστικά εμάς τους πολίτες. Εμείς ψηφίζουμε. Εμείς επιλέγουμε το σύστημα που παίρνει τις αποφάσεις. Προσωπικά κάνω Τέχνη αλλά η Τέχνη δεν μπορεί ν’ αλλάξει τη ζωή κανενός. Η Τέχνη παρηγορεί… ακόμη κι εμάς που την κάνουμε, αν θες. Εχει καταντήσει πλέον αστείο, αν όχι επικίνδυνο αστείο, το να θέλεις μια δεκαετία να ολοκληρώσεις μια ταινία. Είναι γελοίο.
»Και το νομοσχέδιο που φέρουν για το σινεμά… τι να πω; Δεν ξέρουμε τι μας περιμένει! Να φανταστείς πως την επόμενη ταινία, που ήδη την έχω στο μυαλό μου, πρέπει να την κάνω σε τρία, τέσσερα χρόνια γιατί μετά δεν θα έχω πια το κουράγιο. Πόσο προσαρμοστικός να είσαι πια στα νέα, χειρότερα δεδομένα; Είναι δυνατόν να καταθέτεις ένα σενάριο και να είσαι σε αναμονή πέντε και έξι χρόνια και να ζητάει διορθώσεις και πάλι να περιμένεις χρόνια, για να πάρεις μια απάντηση από το Κέντρο Κινηματογράφου ή την ΕΡΤ; Αυτά είναι αδιανόητα πράγματα και ξαναλέω: δεν ξέρουμε τι άλλο μας περιμένει…».
