Το χαμηλό κόστος διακοπών στα πλεονεκτήματα του προορισμού
Ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους βασικότερους κλάδους της αλβανικής οικονομίας και βρίσκεται σε συνεχή ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια δεδομένων των συνεχώς αυξανόμενων αφίξεων από το εξωτερικό και της αναβάθμισης της χώρας ως διεθνούς προορισμού.
Ενδεικτικό είναι το γεγονός, σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της γειτονικής χώρας ότι για το διάστημα Ιανουαρίου – Μαΐου οι αφίξεις ξένων τουριστών στην Αλβανία αυξήθηκαν κατά 38,2% φθάνοντας σε 3,3 εκατ. από 2,39 εκατ. το ίδιο διάστημα πέρυσι. Μόνο τον Μάιο οι αφίξεις ξένων τουριστών αυξήθηκαν κατά 38,1% φθάνοντας σε 973.688 από 705.079 τον ίδιο μήνα του 2023.
Όλα δείχνουν ότι το 2024 η Αλβανία θα καταγράψει νέο ρεκόρ στις διεθνείς αφίξεις τουριστών. Ιδιαίτερα κατατοπιστική για τις εξελίξεις στον αλβανικό τουρισμό είναι σχετική μελέτη που διενήργησε το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Πρεσβείας της Ελλάδας στα Τίρανα.
Το 2023 οι αφίξεις ξένων τουριστών έφτασαν στα ιστορικά επίπεδα των 10,1 εκατ. ξεπερνώντας το ρεκόρ του προηγούμενου έτους (7,5 εκατ.). Η εξέλιξη αυτή αναμφίβολα δημιούργησε ένα κλίμα ευφορίας και για το 2024 που αναμένεται ιδιαίτερα ελπιδοφόρο, δεδομένων των συνεχώς αυξανόμενων ροών. Η ανοδική τάση αποδίδεται σε συνδυασμό παραγόντων, όπως η κατάλληλη προβολή της χώρας στο εξωτερικό, η δημιουργία ενός ελκυστικού επιχειρηματικού-επενδυτικού κλίματος, το συγκριτικά χαμηλό κόστος διακοπών, καθώς και ο αναπροσανατολισμός των προτιμήσεων των ξένων τουριστών προς νέους και «άγνωστους» προορισμούς μετά τη λήξη της πανδημίας.
Άνοιγμα νέων ευρωπαϊκών αγορών
Ειδικότερα, παρατηρείται, ότι πλέον οι αφίξεις στην Αλβανία δεν προέρχονται μόνο από τις γειτονικές βαλκανικές χώρες, αλλά και από άλλες ευρωπαϊκές (π.χ. Πολωνία, Τσεχία, σκανδιναβικές χώρες κ.ά.), οι οποίοι έλκονται κυρίως από τα εντυπωσιακά ορεινά τοπία, τη φυσική ομορφιά των παραλιών της Αδριατικής και του Ιονίου και μια ακμάζουσα πρωτεύουσα, τα Τίρανα, που τους κινεί την περιέργεια να γνωρίσουν από κοντά. Είναι ενδεικτικό, βάσει σχετικών στοιχείων της Στατιστικής Υπηρεσίας, ότι ανάμεσα στα κριτήρια που οδήγησαν ξένους υπηκόους να επισκεφτούν τη γειτονική χώρα το 2023, κατά συντριπτική πλειοψηφία (85%) ήταν η αναψυχή, με μεγάλη διαφορά σε σχέση με τους υπόλοιπους λόγους (επαγγελματικοί, πολιτιστικοί, υγεία, κ.ά.). Η αύξηση του ενδιαφέροντος για γνωριμία με τη χώρα και τον πολιτισμό της φαίνεται και από την αύξηση του χρόνου διαμονής κατά μέσο όρο στις 3,7 ημέρες, σε σχέση με 2,6 ημέρες αντίστοιχα το 2022.
Επιπρόσθετα, το 2023 οι διανυκτερεύσεις σε τουριστικά καταλύματα στην Αλβανία αυξήθηκαν σημαντικά συγκριτικά με το 2022 (56,8%) και το 2019 (84,7%), δηλαδή πριν από την έναρξη των περιορισμών λόγω πανδημίας. Το στοιχείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι στα κράτη μέλη της Ε.Ε. η αντίστοιχη μεταβολή ήταν 6,1% σε σχέση με το 2022 και το 2019 (1,4%). Επισημαίνεται ακόμη, ότι το ίδιο έτος η Αλβανία βρέθηκε στην πρώτη θέση (81,7%), ως προς τις διανυκτερεύσεις των ξένων επισκεπτών, και στη δεύτερη (90,3%), ως προς τις διανυκτερεύσεις των ντόπιων επισκεπτών μετά την Ισλανδία (109.3%).
Τα ταξίδια των Αλβανών στο εξωτερικό
Πάντως, σημαντική αύξηση δεν εμφανίζεται μόνο ως προς τις τουριστικές ροές από το εξωτερικό προς την Αλβανία, αλλά και αντίστροφα. Ενδεικτικά, οι αναχωρήσεις των Αλβανών πολιτών στο εξωτερικό κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023 έφτασαν συνολικά τις 3.024.102, δηλαδή κατά 20% περισσότερο σε σχέση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους. Το στοιχείο αυτό, συνεπώς υποδηλώνει, ότι το «άνοιγμα» της αλβανικής τουριστικής αγοράς διεθνώς δεν αφορά μόνο τις ροές προς την χώρα, αλλά και αντίστροφα, καθώς και το συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον εκ μέρους των ντόπιων προκειμένου να επισκεφτούν άλλες χώρες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Αλβανικού Υπουργείου Τουρισμού και Περιβάλλοντος αναφορικά με τις χώρες προέλευσης των αφίξεων από το εξωτερικό το 2023, στην πρώτη θέση της λίστας βρίσκεται το Κόσοβο με 4,4 εκατ. και ποσοστό 43% ως προς το σύνολο, γεγονός που θα μπορούσε να αποδοθεί στην εθνική και πολιτιστική συγγένεια μεταξύ των δύο χωρών, όπως άλλωστε εκδηλώνεται μέσω της συνεργασίας τους σε ένα ευρύ φάσμα τομέων (π.χ. πολιτική, οικονομία, εκπαίδευση κ.ά.). Η υπόθεση αυτή ενισχύεται ακόμη περισσότερο, αν συνυπολογιστεί, ότι ο αριθμός των Κοσοβάρων που επισκέφθηκαν την Αλβανία αυξήθηκε εντυπωσιακά (67%) το 2023 σε σχέση με το 2022.
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Ιταλία, με περίπου 1 εκατ. τουρίστες και ποσοστό 9% επί του συνόλου, ακολουθούμενη από άλλες δύο χώρες που παραδοσιακά έχουν στενές οικονομικές και πολιτικές σχέσεις με την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία και την Ελλάδα, οι οποίες βρέθηκαν στην τρίτη και τέταρτη θέση, με αύξηση των επισκεπτών τους κατά 10% και 38% αντίστοιχα σε σχέση με το 2022. Αξίζει να σημειωθεί ακόμη, ότι στην πέμπτη θέση στη σχετική λίστα εμφανίζεται το Μαυροβούνιο, μία ακόμη γειτονική χώρα, οι αφίξεις από την οποία αυξήθηκαν κατά 44% το 2023, ενώ στην έκτη θέση ακολουθεί η Γερμανία με 312.000 και 3% επί του συνόλου των αφίξεων, σημειώνοντας μία εντυπωσιακή αύξηση (66%). Επίσης, θα πρέπει να τονιστεί ότι το 2023, μεταξύ των χωρών με τις μεγαλύτερες αυξήσεις ως προς τις εισόδους πολιτών τους στην Αλβανία, συγκαταλέγονται η Κίνα (177%), η Τουρκία (110%) και η Φινλανδία (105%). Ως προς την προέλευση των αφίξεων με κριτήριο την ήπειρο, 9.727.538 καταγράφηκαν από την Ευρώπη (περίπου το 91%), 240.985 από την Αμερική (5%), 122.459 από την Ασία (3%), 11.120 από την Αφρική%) και 2.617 από την Ωκεανία (1%).
Η αύξηση των τουριστικών ροών στη χώρα από το εξωτερικό κατά το 2023 φαίνεται μέσω και των καταγεγραμμένων αφίξεων στο Διεθνές Αεροδρόμιο των Τιράνων, του μοναδικού επί του παρόντος διεθνή αερολιμένα της χώρας, όπου καταγράφηκε αύξηση κατά 40% σε σύγκριση με το 2022, φθάνοντας συνολικά τις 7,25 εκατ. Οι χώρες με το υψηλότερο ποσοστό επιβατών ήταν κατά σειρά η Ιταλία (44%), η Γερμανία (13%) η Μεγάλη Βρετανία (8%), η Τουρκία (6%) και η Ελλάδα (4%).
Ειδικότερα, η Ιταλία με πάνω από 3,1 εκατομμύρια επιβάτες βρέθηκε στην πρώτη θέση, επιβεβαιώνοντας τους παραδοσιακά στενούς δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών, ακολουθούμενη στη δεύτερη θέση από την Γερμανία με 1 εκατ., στοιχείο που αντανακλά την υψηλή ζήτηση για ταξίδια μεταξύ των δύο χωρών, ενώ στην τρίτη θέση με πάνω από 500 χιλ. βρέθηκε το Ηνωμένο Βασίλειο.
Επισημαίνεται, ότι ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός πτήσεων ανάγκασαν την Αρχή Διαχείριση του Αεροδρομίου των Τιράνων να προχωρήσει το 2023 στην εκπόνηση σημαντικών έργων παρέμβασης, όπως η επέκταση του τερματικού σταθμού, η συντήρηση του διαδρόμου προσγείωσης και η αύξηση τόσο των θέσεων στάθμευσης αεροσκαφών, όσο και των θέσεων για αφίξεις και αναχωρήσεις των επιβατών κατά 37%, φθάνοντας συνολικά τις 4,2 εκατ. το 2023 έναντι 3 εκατ. το 2022.24 Το γεγονός αυτό διευκόλυνε αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους, όπως η κουβετιανή Jazeera, η ουγγρική Wizz Air, η ιρλανδική Ryanair και άλλες, να ξεκινήσουν μέσα στο 2023 απευθείας δρομολόγια μεταξύ των Τιράνων και δημοφιλών ευρωπαϊκών προορισμών (π.χ. Λονδίνο, Βρυξέλλες, Ρώμη, Παρίσι, Στοκχόλμη, Βουκουρέστι, Πράγα κ.ά.) δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο τις προϋποθέσεις για τη σύνδεση της Αλβανίας ακόμη και με πιο μακρινούς προορισμούς.
Στο επίκεντρο του τουριστικού ενδιαφέροντος η Αλβανική Ριβιέρα
Η πιο δημοφιλής τουριστικά περιοχή, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι η αποκαλούμενη «Αλβανική Ριβιέρα», η οποία τοποθετείται στα όρια του νομού της Αυλώνας. Εκεί εντοπίζονται αξιόλογα παραλιακά θέρετρα, όπως οι Άγιοι Σαράντα, το Εξαμίλι, οι Δρυμάδες και η Χιμάρα, καθώς και αξιοθέατα σημαντικής οικολογικής και ιστορικής αξίας, όπως η λίμνη Νάρτα, το Εθνικό Πάρκο του Λογαρά και το Εθνικό Πάρκο του Βουθρωτού, το οποίο προστατεύεται ταυτόχρονα ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO, καθώς και ως υδροβιότοπος. Να σημειωθεί επιπρόσθετα, ότι στην Αλβανία κατά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται η ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού (π.χ. αγροτουρισμός, οικοτουρισμός, γαστρονομικός, πολυτελείας κ.ά.) που απευθύνονται σε άτομα που ενδιαφέρονται όχι μόνο για διακοπές με την παραδοσιακή έννοια (π.χ. παραθερισμός), αλλά θέλουν να γνωρίσουν ευρύτερα την χώρα και τις παραδόσεις της.
Προσέλκυση ξένων τουριστικών επενδύσεων
Ιδιαίτερο ρόλο στην ανάπτυξη του τομέα έχει παίξει και η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος που συμβάλει στη προσέλκυση ξένων τουριστικών επενδύσεων.
Ειδικότερα, ο ισχύων «Νόμος για τον Τουρισμό» προσφέρει ειδική μεταχείριση για τις οντότητες που δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο κλάδο, στις οποίες χορηγείται «ειδικό φορολογικό καθεστώς» επιτρέποντας στις ξένες εταιρείες που ενδιαφέρονται να επενδύσουν στην Αλβανία να ασκούν δραστηριότητες διατηρώντας το 100% των μετοχών τους, βάσει των νόμων «Περί Ξένων Επενδύσεων» και «Στρατηγικών Επενδύσεων». Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται επίσης και η ψήφιση του νόμου για τις εταιρείες start-up στους τομείς της τεχνολογίας και της καινοτομίας που σχετίζονται άμεσα με την ανάπτυξη όλων των μορφών τουρισμού, δεδομένου ότι προσφέρουν τα μέσα για την προβολή της χώρας στο εξωτερικό και την προσέλκυση ακόμη περισσότερων τουριστών. Εξάλλου, στη στρατηγική της αλβανικής κυβέρνησης για την περίοδο 2024-2030 συμπεριλήφθηκε τόσο η ανάπτυξη του τουρισμού υψηλού επιπέδου, όσο και η βελτίωση συνολικά των τουριστικών υποδομών, προκειμένου η χώρα να καταστεί εύκολα προσβάσιμη στο εξωτερικό και να λειτουργήσει ως τουριστικός προορισμός για όλο το χρόνο. Οι επενδύσεις σε υποδομές, όπως αεροδρόμια, μαρίνες, λιμάνια και αυτοκινητόδρομους, έχουν ως στόχο την άμεση σύνδεση μεταξύ των περιφερειακών τουριστικών προορισμών και της πρωτεύουσας, διαμορφώνοντας ένα ελκυστικό επενδυτικό τοπίο για όσους ενδιαφέρονται να δραστηριοποιηθούν στην αλβανική αγορά.
