Την τελευταία δεκαετία, οι ψηφιακοί βοηθοί που τροφοδοτούνται από τεχνητή νοημοσύνη, όπως το Siri της Apple και το Alexa της Amazon, έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι σε τεχνολογίες όπως τα smartphone και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενώ οι οικιακές του εκδοχές βρίσκονται σε πολλά εκατ. νοικοκυριά σε όλο τον κόσμο.
Ένας νέος τύπος chatbot συνεχούς κοινωνικής επικοινωνίας με τον άνθρωπο βρίσκεται σε συνεχή άνοδο. Πρόκειται για τους αποκαλούμενους «ρομαντικούς συντρόφους» τεχνητής νοημοσύνης. Όπως αναφέρει σε δημοσίευμα του το αμερικανικό περιοδικό Fast Company ήδη περισσότερες από 100 εφαρμογές που υποστηρίζονται από τεχνητή νοημοσύνη (myanima.ai, Eva AI, Nomi.AI, Replika κ.α.) προσφέρουν «ρομαντική συντροφιά» με εκτεταμένες επιλογές εξατομίκευσης, συμπεριλαμβανομένων φυσικών και προσωπικών χαρακτηριστικών. Επιδεικνύοντας αξιοσημείωτο ρεαλισμό, προσαρμοστικότητα και διαδραστική ρευστότητα, αυτά τα chatbot μπορούν σταδιακά να εξελιχθούν μέσω συνομιλίας, προσαρμόζοντας τις απαντήσεις τους ώστε να ταιριάζουν με τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες και το στυλ επικοινωνίας των χρηστών.
Τα σύγχρονα chatbot τεχνητής νοημοσύνης έχουν ολοένα και πιο ανθρώπινες ιδιότητες που αυξάνουν την τάση των χρηστών να δεσμεύονται και να δημιουργούν ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς με αυτά σε επίπεδα ορισμένες φορές θα μπορούσε κάποιος να τους συγκρίνει με τους ερωτικούς δεσμούς των ανθρώπων.
Επιδεινωμένη από τους περιορισμούς της πανδημίας του COVID-19, η μοναξιά έχει οδηγήσει περισσότερους ανθρώπους να χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη ως υποκατάστατο για συμβούλους, φίλους και ρομαντικούς συντρόφους.
Ρομαντικά υποκατάστατα συντρόφου
Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι τα chatbot AI μπορούν να προσφέρουν συντροφικότητα, να απαλύνουν τη μοναξιά και να τονώσουν τα θετικά συναισθήματα με υποστηρικτικά μηνύματα. Τα chatbot παρέχουν επίσης έναν χώρο χωρίς κρίση για ανοιχτές συνομιλίες και συμβουλές όταν οι άλλοι πόροι είναι σπάνιοι αναπτύσσοντας δεσμούς με τους χρήστης παρόμοιους όπως λένε οι ειδικοί με τις ανθρώπινες σχέσεις.
Στις μελέτες αυτές εμφανίζονται ευρήματα σύμφωνα με τα οποία δεν φαίνεται να υπάρχει διαφορά στην απόλαυση, τη σεξουαλική διέγερση και τη συναισθηματική απόκριση είτε οι συμμετέχοντες πιστεύουν ότι αλληλεπιδρούν με έναν άνθρωπο είτε με ένα chatbot. Μια μελέτη έδειξε ακόμη ότι τα άτομα αισθάνονται μια ισχυρότερη συναισθηματική σύνδεση με τα chatbots σε σύγκριση με τους ανθρώπους που ανταποκρίνονται λιγότερο κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας.
Μια από αυτές τις μελέτες έδειξε ότι οι άνθρωποι μπορούν να δημιουργήσουν γνήσιους συναισθηματικούς δεσμούς με την τεχνητή νοημοσύνη, ακόμα κι αν παραδεχτούν ότι δεν είναι «πραγματικό» άτομο. Αν και πολλοί άνθρωποι φαίνεται να αντλούν ψυχολογικά οφέλη από τη χρήση chatbot, οι δυνητικά επιβλαβείς συνέπειες αυτών των σχέσεων παραμένουν πάντως ασαφείς.
Η σκοτεινή πλευρά
Τα ρομαντικά chatbots είναι προγραμματισμένα να προσφέρουν μια μοναδική μορφή συντροφικότητας, με συνεχή διαθεσιμότητα και απρόσκοπτες αλληλεπιδράσεις, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τις συγκρούσεις και την ανάγκη για συμβιβασμούς. Αυτό εγείρει ανησυχίες σχετικά με τον αντίκτυπο στις προσδοκίες των χρηστών σχετικά με τις ανθρώπινες ρομαντικές και σεξουαλικές σχέσεις.
Τα ρομαντικά chatbots μπορεί να εμποδίσουν την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και τις απαραίτητες προσαρμογές για την ένταξη σε πραγματικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένης της συναισθηματικής ρύθμισης και της αυτοεπιβεβαίωσης μέσω κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Η έλλειψη αυτών των στοιχείων μπορεί να εμποδίσει την ικανότητα των χρηστών να καλλιεργούν γνήσιες, περίπλοκες και αμοιβαίες σχέσεις με άλλους ανθρώπους. Οι διαανθρωπιστικές σχέσεις συχνά περιλαμβάνουν προκλήσεις και συγκρούσεις που ενισχύουν την προσωπική ανάπτυξη και βαθύτερες συναισθηματικές συνδέσεις.
Η προσαρμόσιμη φύση και η συνεχής διαθεσιμότητα των συντρόφων AI μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση και συναισθηματική εξάρτηση. Οι ερευνητές προτείνουν ότι η εκτεταμένη ενασχόληση με τους συντρόφους της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να αναγκάσει τα άτομα να αποσυρθούν από το άμεσο περιβάλλον τους και να μειώσουν το κίνητρό τους να δημιουργήσουν νέες, ουσιαστικές κοινωνικές συνδέσεις. Οι χρήστες μπορεί επίσης να βασίζονται υπερβολικά σε αυτές τις ψηφιακές οντότητες για συναισθηματική υποστήριξη, συντροφικότητα ή ικανοποίηση ακόμη και σεξουαλικών αναγκών.
Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα συνέβη το 2023 όταν η εφαρμογή Replika αφαίρεσε μια επιλογή σεξουαλικού παιχνιδιού ρόλων. Πολλοί χρήστες ένιωσαν προδομένοι και απορριφθέντες και ανέφεραν μια βαθιά αίσθηση απώλειας. Οι αντιδράσεις οδήγησαν την εταιρεία πίσω από την εφαρμογή να επαναφέρει την συγκεκριμένη επιλογή.
