Η βιοποικιλότητα στην περιοχή των Ιόνιων Νησιών, αλλά και γενικά της Ελλάδας, δέχεται ισχυρές πιέσεις υποβάθμισης, με κυριότερες τις αλλαγές χρήσης γης, την εντατικοποίηση της γεωργίας, τη ρύπανση των εδαφικών και υδατικών πόρων, την ανεξέλεγκτη χρήση των υδάτων, την τουριστική ανάπτυξη και την έλλειψη γνώσης και ευαισθητοποίησης. Ένας ακόμα σοβαρός παράγοντας πίεσης, με ιδιαίτερα αυξητική τάση στο μέλλον, είναι η κλιματική αλλαγή, οι επιπτώσεις της οποίας στις Μεσογειακές χώρες, με τα ιδιαίτερα κλιματικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά, αναμένονται σημαντικές, κυρίως όσον αφορά στη διάβρωση του εδάφους και στους διαθέσιμους υδατικούς πόρους.
Τα Επτάνησα χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη γεωμορφολογία, διαθέτουν πλούσια βιοποικιλότητα και μεγάλο αριθμό προστατευόμενων περιοχών και ειδών. Χαρακτηρίζονται όμως, όπως και οι περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, από έλλειψη καταγεγραμμένης, χαρτογραφημένης και αξιολογημένης πληροφορίας, όσον αφορά στους πόρους που υποστηρίζουν και αποτελούν το ενδιαίτημα της βιοποικιλότητας, δηλαδή το έδαφος και το νερό.
Οι στόχοι του έργου ΒΙΟΝΙΑΝ με τίτλο «Δράσεις προστασίας και ανάδειξης βιοποικιλότητας οικοσυστημάτων και περιοχών φυσικού κάλλους της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων μέσω «έξυπνων» συστημάτων εντοπισμού, καταγραφής, ψηφιακής χαρτογράφησης και διαχείρισης πιέσεων» είναι:
- Δημιουργία εδαφολογικού χάρτη των Ιονίων Νήσων
- Δημιουργία εδαφικών θεματικών χαρτών, όπως επικινδυνότητας διάβρωσης και υποβάθμισης εδάφους, γονιμότητας, επιλογής και αναδιάρθρωσης καλλιεργειών σύμφωνα με τα εδαφοκλιματικά δεδομένα, καταλληλότητας εδάφους για επαναχρησιμοποίηση οργανικών πρόσθετων/αποβλήτων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, ποιότητας εδάφους ως ενδιαιτήματος της εδαφικής βιοποικιλότητας (φυτικής και ζωικής), εκτίμησης κινδύνου υποβάθμισης/ρύπανσης υπόγειων και επιφανειακών υδατικών πόρων.
- Χαρτογράφηση και αποτύπωση των χρήσεων και καλύψεων γης, γεωμορφολογικών σχηματισμών, γεωργικών εκτάσεων, δασικών εκτάσεων, βοσκοτόπων, υδατικών πόρων, υδροβιοτόπων και γεωμορφομετρικών χαρακτηριστικών
- Χωρική και χρονική αποτύπωση της γεωποικιλότητας και βιοποικιλότητας για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση αλλαγών που έχουν επέλθει σε βάθος χρόνου όσον αφορά στις περιοχές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας καθώς και των χρήσεων και καλύψεων γης και των υδατικών πόρων
- Εκτίμηση των ζωνών επικινδυνότητας από φυσικούς κινδύνους (π.χ. διάβρωση, πλημμύρες) και παράγοντες σχετιζόμενους με τη βιοποικιλότητα (π.χ. διασπορά ασθενειών)
- Ανάπτυξη διαδικτυακής πλατφόρμας και ενσωμάτωση Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (GIS) για την παρακολούθηση της βιοποικιλότητας και των διαθέσιμων υδατικών πόρων της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ)
- Δικτύωση οικοσυστημάτων, τοπίων και στοιχείων φυσικού κάλλους και ανάδειξη οικοτουριστικών διαδρομών μέσω διαδικτυακής εφαρμογής
Το έργο ΒΙΟΝΙΑΝ ξεκινώντας από τη δημιουργία του εδαφολογικού χάρτη των Ιόνιων Νησιών κατέγραψε, χαρτογράφησε και αξιολόγησε με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, όλα τα οικοσυστήματα των νησιών που στηρίζονται και επηρεάζονται, άμεσα και έμμεσα, από την ποιοτική κατάσταση του εδάφους.
Η συλλογή και ψηφιοποίηση της πληροφορίας αυτής θα επιτρέψει στην ΠΙΝ να γνωρίζει και να προλαμβάνει τους κινδύνους υποβάθμισης και να αμβλύνει τις περιβαλλοντικές πιέσεις, ώστε να σχεδιάζει και εφαρμόζει αειφόρες στρατηγικές στους τομείς που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα, το έδαφος και το νερό.
===
Το έργο BIONIAN πέτυχε τους φιλόδοξους στόχους του, παρέχοντας στα Ιόνια Νησιά μια προηγμένη εργαλειοθήκη για την παρακολούθηση, προστασία και διαχείριση της ανεκτίμητης βιοποικιλότητας και των φυσικών πόρων της περιοχής.
Επιτεύγματα του Έργου BIONIAN:
- Χαρτογράφηση Εδαφών: Το έργο παρήγαγε τον εδαφολογικό χάρτη εδαφών των Ιονίων Νήσων, καθώς και θεματικούς χάρτες για τον κίνδυνο διάβρωσης, τη γονιμότητα, την καταλληλότητα για οργανικά πρόσθετα, τα θρεπτικά εδαφικά συστατικά. Αυτά τα δεδομένα θα αποτελέσουν οδηγό για αειφόρες γεωργικές πρακτικές και θα συμβάλουν στη διατήρηση της υγείας του εδάφους για τις επόμενες γενιές.
- Γεωγραφική και Οικολογική Τεκμηρίωση: Το BIONIAN δημιούργησε λεπτομερείς χάρτες χρήσης γης, καταγράφοντας τις δυναμικές γεωργικών περιοχών, δασών, υγροτόπων και υδάτινων πόρων στα νησιά, επιτρέποντας την παρακολούθηση και την προστασία των κρίσιμων οικοσυστημάτων σε μακροπρόθεσμο επίπεδο.
- Αξιολόγηση Κινδύνων από Φυσικές Καταστροφές: Μέσα από την αναγνώριση περιοχών τρωτών στη διάβρωση, στις πλημμύρες και σε προκλήσεις σχετικές με τη βιοποικιλότητα, το BIONIAN εφοδιάζει τις τοπικές αρχές με πληροφορία απαραίτητη ώστε να μπορούν έγκαιρα να ληφθούν προληπτικά μέτρα για την προστασία της οικολογίας.
- Διαδικτυακή Πλατφόρμα Παρακολούθησης: Η διαδικτυακή πλατφόρμα GIS που αναπτύχθηκε από το έργο λειτουργεί ως το κεντρικό σημείο παρακολούθησης της βιοποικιλότητας, της κατάστασης του εδάφους και των υδατικών πόρων στα Ιόνια Νησιά, επιτρέποντας στη Περιφέρεια, σε άλλους ενδιαφερομένους φορείς της ΠΙΝ καθώς και σε ιδιώτες να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για αειφόρο διαχείριση.
- Βάση δεδομένων – Κατάλογος Περιβαλλοντικών Πηγών και Χωροταξικών Δεδομένων. Κατά τη διάρκεια του έργου σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε μια βάση δεδομένων για την συλλογή και οργάνωση όλης της υπάρχουσας δύσχρηστης πληροφορίας. Παραδίδοντας ένα εργαλείο για την αποτελεσματικότερη εργασία των υπαλλήλων της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων.
- Προώθηση Οικοτουρισμού και Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης: Μέσω της δημιουργίας ψηφιακών εργαλείων και διαδρομών, το BIONIAN αναδεικνύει την ομορφιά της περιοχής, τοποθετώντας τα Ιόνια Νησιά ως πρότυπο οικοτουριστικού προορισμού και περιβαλλοντικής υπευθυνότητας.
Το έργο BIONIAN προετοιμάζει τα Ιόνια Νησιά για τις περιβαλλοντικές προκλήσεις του αύριο, διασφαλίζοντας την προστασία της βιοποικιλότητας και προωθώντας την αειφόρο ανάπτυξη για την τοπική κοινωνία και το περιβάλλον.
Οι εταίροι που συνεργάστηκαν για την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου Bionian είναι η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ) ως συντονιστής φορέας, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο (ΙΠ), το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ), και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ιόνια Νησιά 2014-2020» στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας «Προστασία του Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη».
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τον ιστότοπο του BIONIAN.
