Μπήκε Δεκέμβρης, ο μήνας των Χριστουγέννων. Ευχόμαστε “Καλά Χριστούγεννα” ή αλλιώς “Merry Christmas, Feliz Natal, Froehliche Weihnachten, Joyeux Noël, Tamil Nadu, Milad Majid, Sheng Dankuai Le…”, μα τι σημαίνει; Είναι μια τυπική ευχή, είναι μια απλή φράση ή έχει βαθύτερο νόημα; Και αν ναι, τότε ποιο είναι αυτό; Η απάντηση είναι απλή: Τα Χριστούγεννα είναι έθιμα. Κάθε χώρα, θρησκεία, άνθρωπος δίνει άλλη σημασία. Μα ποια είναι τα Χριστουγεννιάτικα Έθιμα; Πάμε να τα ανακαλύψουμε!
1.Ελλάδα
Τα Χριστούγεννα στην Ελλάδα είναι θρησκευτική γιορτή και αφορά τη γέννηση του Χριστού. Πριν από τα Χριστούγεννα προηγείται τεσσαρακονθήμερος νηστεία που τελειώνει τη μέρα των Χριστουγέννων 25 Δεκεμβρίου. Τα παιδιά ψέλνουν τα κάλαντα σε κάθε γειτονιά και οι περισσότεροι στολίζουν χριστουγεννιάτικο δέντρο ή καράβι. Το κύριο χριστουγεννιάτικο έδεσμα είναι το χοιρινό, ενώ την Πρωτοχρονιά ετοιμάζουν μια πίτα με φλουρί, την Βασιλόπιτα, που όποιος το βρει θεωρείται τυχερός για το νέο έτος. Τέλος, στα Θεοφάνια που εορτάζεται η Βάπτιση του Χριστού καθαγιάζονται τα ύδατα με τη ρίψη του «ιερού σταυρού» στο νερό, τον οποίο βγάζουν κολυμβητές.
2. Αγγλία
Τα κόκκινα Αλεξανδρινά λουλούδια, τα φωτάκια και το γκι αποτελούν την κλασσική γιορτινή διακόσμηση της Αγγλίας. Ο καθένας φιλά αγαπημένα του πρόσωπα κάτω από τα γκι που κρέμονται από την οροφή. Επίσης, από το χριστουγεννιάτικο εορταστικό τραπέζι δεν λείπει η γαλοπούλα, η κρεατόπιτα, η χριστουγεννιάτικη πουτίγκα για καλή τύχη και τα μπιφτέκια με σάλτσα από γουρούνι. Για φαντάσου!
3.Γαλλία
Τα Χριστούγεννα είναι μεγάλη και οικογενειακή γιορτή για τους Γάλλους. Δώρα δίνονται την παραμονή στις 24 Δεκεμβρίου από τον Άγιο Βασίλη και το εορταστικό τραπέζι, Reveillon (ρεβεγιόν), γεμίζει κυρίως από θαλασσινά και στρείδια, ενώ ανήμερα και την Πρωτοχρονιά συνηθίζεται η γαλοπούλα που έχει γίνει έθιμο σε όλη την Ευρώπη. Επίσης, στη Γαλλία αποκαλούν τα Αλεξανδρινά κόκκινα λουλούδια Le poinsettia ou étoile de Noël (Αστέρια των Χριστουγέννων) και τα χρησιμοποιούν για διακόσμηση εσωτερικών χώρων ή ως δώρο για τις γιορτές.
4.Γερμανία
Οι Γερμανοί ξεκινούν τον εορτασμό των Χριστουγέννων ήδη από αρχές Δεκέμβρη, όταν στήνουν στο κέντρο κάθε πόλης χριστουγεννιάτικες αγορές (Xmas Markets). Οι πάγκοι της κάθε αγοράς έχουν φαγητά, γλυκά, στολίδια και ζεστό κόκκινο γλυκό κρασί με μπαχαρικά ή μπύρες. Στις 6η Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Ζανκτ Νικόλαους (ο Άγιος Νικόλαος) που μοιάζει στο ρόλο του Άγιου Βασιλείου. Στην λαογραφική του έκδοση φέρνει δώρα στα καλά παιδιά, αλλά και ένα δεματάκι βέργες για να δείρει τα παιδάκια που δεν ήταν φρόνιμα. Όσον αφορά την διακόσμηση, είναι ιδιαίτερα σχολαστικοί. Γύρω από τα παράθυρα βάζουν ηλεκτρικά κεράκια ή λαμπιόνια και στα τζάμια τοποθετούν πολύχρωμες χριστουγεννιάτικες φιγούρες, ενώ στον κήπο στολίζουν αληθινό φυτεμένο έλατο με λαμπάκια. Ένα άλλο έθιμο της εποχής πριν τα Χριστούγεννα, είναι το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο Adventskalender. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο με 24 θέσεις αριθμημένες από το 1 μέχρι το 24 και συμβολίζουν τις ημέρες του Δεκεμβρίου πριν από τα Χριστούγεννα. Οι θέσεις είναι κλεισμένες με πορτάκια. Κάθε μέρα ανοίγουν το αντίστοιχο πορτάκι και βρίσκουν μια έκπληξη που μπορεί να είναι ένα σοκολατάκι, ζαχαρωτό, παιχνίδι, κ.α. Τέλος, το παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο φαγητό είναι η ψητή χήνα (Weihnachtsganz) με κόκκινο λάχανο (Rotkohl) και μπαλάκια από πατάτες (Klösse), όπως επίσης και η πέστροφα ή ο κυπρίνος.
5. Ιταλία
Στην Ιταλία τα Χριστούγεννα διαρκούν περισσότερο από άλλες χριστιανικές χώρες, δηλαδή από τις 8 Δεκέμβρη έως τις 6 Ιανουαρίου (Θεοφάνια). Τα σπίτια διακοσμούνται με Αλεξανδρινά κόκκινα λουλούδια, έλατα, τη παραδοσιακή Φάτνη της Γεννήσεως (Η Φάτνη τοποθετείται 8 Δεκεμβρίου, ενώ το νεογέννητο βρέφος στις 24 του ίδιου μήνα) και άλλα πολύχρωμα στολίδια. Κάποιοι συνηθίζουν να νηστεύουν στις 23 και 24 Δεκεμβρίου. Μια σημαντική ημερομηνία είναι η 6η Ιανουαρίου κατά την οποία καταφθάνει τη νύκτα (μεταξύ 5-6 Ιανουαρίου) η διάσημη Befana η παλιά καλή και φτωχή μάγισσα, έρχεται και τρώει καρύδια και μπισκότα που της άφησαν τα παιδιά και πριν πετάξει μακριά, τους αφήνει δώρα μέσα στις κάλτσες δώρων, κάρβουνα και γλυκά ή παιχνίδια για τα άτακτα και φρόνιμα παιδιά αντίστοιχα.
6. Ισπανία
Στην Ισπανία, η οικογένεια μαζεύεται την παραμονή των Χριστουγέννων ή αλλιώς «Noche Buena». Δώρα, κεράκια και κόκκινα ή μπεζ Αλεξανδρινά στολίζουν τα σπίτια, ενώ τοπικές μαγειρικές συνταγές γεμίζουν τα τραπέζια. Στις 5 Ιανουαρίου οργανώνεται και πραγματοποιείται μια μεγάλη παρέλαση που ονομάζεται «Cabalgata de Reyes», όπου άνθρωποι ντυμένοι ως Τρεις Μάγοι και άλλες μορφές της Θρησκείας πετάνε γλυκά στα παιδιά.
7. Δανία
Οι Δανοί ξεκινούν τις γιορτές με την κατασκευή του παραδοσιακού Αλεξανδρινού στεφανιού με τέσσερα κεριά που συμβολίζουν τις τέσσερις Κυριακές μέχρι την ημέρα των Χριστουγέννων. Επίσης, υπάρχει το «έθιμο του κεριού» όπως λέγεται, που λειτουργεί ως ημερολόγιο. Κάθε παιδί έχει ένα κερί το οποίο χωρίζεται με οριζόντιες γραμμές ή νούμερα στις μέρες που αντιστοιχούν μέχρι τα Χριστούγεννα. Κάθε μέρα το κερί ανάβεται μέχρι να πλησιάσει η επόμενη γραμμή. Έτσι, μετρούν αντίστροφα μέχρι να φθάσει η μέρα που θα πάρουν και το δώρο τους. Όλοι μαζί συγκεντρώνονται να γιορτάσουν το εορταστικό τραπέζι και σε ένα γλυκό κρύβεται ένα αμύγδαλο, που όποιος το βρει κερδίζει το “δώρο του αμυγδάλου”. Τέλος, στη Δανία, τα Χριστούγεννα συνδέονται και με τα ζωηρά καλικαντζαράκια τα «Julenisser», τα οποία ζουν υπόγεια όλο το χρόνο και εκείνες τις μέρες ανεβαίνουν στη γη να κάνουν σκανταλιές.
8. Νορβηγία
Τα Σκανδιναβικά «Jul» (Χριστούγεννα) προέρχονται από τα αρχαία γεωργικά έθιμα του Χειμώνα και της εποχής της συγκομιδής. Ο Julenissen όπως ονομάζεται ο Νορβηγός Άγιος Βασίλης, μαζί με τους βοηθούς του φέρνει δώρα και καλή τύχη στο σπίτι και στο στάβλο. Τη νύχτα των Χριστουγέννων τα παιδιά βάζουν μπολ με κουρκούτι από αλεύρι σαν προσφορά στον Julenissen, που ολοκληρώνει το ταξίδι του πάνω στο έλκηθρο με τους ταράνδους. Παλιά, για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι ετοιμάζονταν μέχρι και 60 διαφορετικά πιάτα για κάθε οικογένεια.
9. Βέλγιο
Στο Βέλγιο τα Χριστούγεννα ξεκινούν με την ημέρα του Sinterklaas (αλλιώς Άγιος Βασίλης) που μοιράζει δώρα στα σπίτια και τα παιδιά αφήνουν τις κάλτσες των δώρων τους στο τζάκι και ζάχαρη και σανό για τα άλογα του Sinterklaas. Οι ιερές μέρες γιορτάζονται με υπαίθριες αγορές, λιτανείες και πλήθος παραστάσεων από τη Θεία Γέννησης.
10.Πολωνία
Ο στολισμός στην Πολωνία περιλαμβάνει κόκκινα και μπλε Αλεξανδρινά και κλαδιά πεύκου, ενώ το λευκό τραπεζομάντηλο θεωρείται απαραίτητο να σκεπάζει το τραπέζι, όπου όλοι μαζεύονται την σημαντικότερη μέρα των εορτών, την παραμονή των Χριστουγέννων. Τα δώρα που δεν απευθύνονται σε κάποιον συγκεκριμένα αλλά είναι γενικού ενδιαφέροντος, τοποθετούνται κάτω από το έλατο και μοιράζονται από τον νεότερο μέλος της οικογένειας. Η έναρξη της εορτής γίνεται με το μοίρασμα του χριστουγεννιάτικου μπισκότου, που θεωρείται ένδειξη αγάπης και ευχών, ενώ στο τραπέζι υπάρχει πάντα ένα άδειο πιάτο για κάθε επισκέπτη που μπορεί να εμφανιστεί.
Κλείνοντας, λοιπόν, γίνεται κατανοητό πως οι άνθρωποι κάθε χώρας όσα διαφορετικά έθιμα και αν έχουν, νιώθουν το πνεύμα των γιορτών και έχουν την ανάγκη να ζήσουν οικογενειακές στιγμές. Σε αυτό το άρθρο αναφέρω κάποια παραδείγματα από Ευρωπαϊκές χώρες. Τα έθιμα, με τις ομοιότητες και τις διαφορές τους, σίγουρα ενώνουν κάθε χώρα με άλλες και δεν τις διαχωρίζουν. Είναι οι επαναλαμβανόμενοι κανόνες των κοινωνιών που τις χαρακτηρίζουν. Είναι αυτά να οποία μένουν αθάνατα στο χρόνο και κάθε γενιά βιώνει και κουβαλά από το παρελθόν της.
