Το Νοέμβριο του 1855 η Γαλλία του Ναπολέοντα Γ’ πρόκειται να φιλοξενήσει στα Ηλύσια Πεδία του Παρισιού τη 2η Παγκόσμια Έκθεση, με την 1η να έχει γίνει το 1851 στο Λονδίνο. Ο αυτοκράτωρ της Γαλλίας ζητά από το εμπορικό επιμελητήριο του Μπορντό να εκδώσει μία λίστα με τα καλύτερα κρασιά της περιοχής και το επιμελητήριο αναθέτει την εργασία αυτή στην ένωση οινεμπόρων (για την ακρίβεια «courtiers») οι οποίοι, πολύ απλά, καταρτίζουν μία λίστα με βάση τη φήμη των κρασιών και τις τιμές πώλησής τους τα προηγούμενα 100 χρόνια. Η λίστα κατατάσσει τα κρασιά (μόνο ερυθρά από το Μεντόκ και ένα Graves και λευκά γλυκά από Σοτέρν/Μπαρσάκ) σε πέντε κατηγορίες και τη δημοσιεύει στις 18 Απριλίου του 1855.
Όσο κι αν η κατάταξη αυτή έχει αμφισβητηθεί τα τελευταία 162 χρόνια, όλοι τελικά συμφωνούν πως οι οινέμποροι του Μπορντό έκαναν μία καταπληκτική δουλειά που παραμένει απολύτως επίκαιρη. Μόνο δύο αλλαγές έχουν γίνει όλα αυτά τα χρόνια: προστέθηκε, την ίδια χρονιά, το Chateau Cantemerle (5η κατηγορία) που είχε αρχικά ξεχαστεί επειδή πωλούσε απευθείας στην Ολλανδία και, με πολύ περισσότερο θόρυβο, το 1973,το Chateau Mouton-Rothschild περνά με υπουργική απόφαση του Σιράκ, από τη 2η στην 1ηποιοτική κατηγορία, μετά από πολύχρονο και επίμονο lobbying του Philippe de Rothschild, ο οποίος και αλλάζει την οινική υπογραφή του σατό από: «Premier ne puis, second ne daigne, Mouton suis» σε «Premier je suis, second je fus, Mouton ne change», δηλαδή από: «Πρώτος δεν μπορώ, δεύτερος δεν καταδέχομαι, είμαι Moutοn» σε «Πρώτος είμαι, δεύτερος ήμουν, Mouton παραμένω» ―σημειωτέον πως στα γαλλικά η λέξη mouton, που είναι το όνομα του πύργου σημαίνει «πρόβατο».
Ακόμα και σήμερα, λοιπόν, τα 88 σατό που ανήκουν την κατάταξη του 1855 είναι ανάμεσα στα καλύτερα κρασιά του κόσμου, τα δε πέντε καλύτερα σε κόκκινο κρασί («Premiers Crus») είναι όλα σούπερσταρ: Chateau Lafite Rothschild στο Pauillac, Chateau Latour (Pauillac), Chateau Margaux (Margaux), Chateau Mouton Rothschild (Pauillac) και Chateau Haut-Brion (Pessac-Léognan).
Οι ιδιοκτήτες (φωτό επάνω) όλων αυτών των οινικών πύργων έχουν δημιουργήσει μία ένωση η οποία κάθε δύο χρόνια, με αφορμή τη μεγάλη έκθεση του κρασιού Vinexpo, προσκαλεί την 1η ημέρα της έκθεσης εκπροσώπους του διεθνούς Τύπου σε μία μεγαλειώδη δεξίωση που φιλοξενείται σε ένα από τα οινοποιεία-πύργους των μελών της. Έχω την τύχη να έχω πάει σε πολλές από αυτές τις αξέχαστες βραδιές, που πάντοτε ολοκληρώνονται με άφθονο Chateau d’ Yquem και φαντασμαγορικά πυροτεχνήματα μέσα στον αμπελώνα (στην φωτό παρουσίασης του άρθρου τα φετινά πυροτεχνήματα στο Ch. Latour).
Φέτος η δεξίωση των Grands Crus Classes έγινε στο εμβληματικό Chateau Latour στις 18 Ιουνίου, ένα βράδυ με πάρα πολύ ζέστη. Παλαιότερα ο ενδυματολογικός κώδικας ήταν αυστηρά «black tie» και ήταν διασκεδαστικό να βλέπεις πολλούς συναδέλφους να προσπαθούν να χωρέσουν σε ένα ένδυμα που πιθανότατα είχαν αγοράσει για το γάμο τους. Πολλοί αναγκαζόντουσαν να νοικιάσουν τα ρούχα τους, μία φορά για να πάω στο Chateau d’ Yquem (φανταστική βραδιά, η καλύτερη), βρήκα ένα γελοίο κουστούμι από εταιρεία ενοικίασης ρούχων για ηθοποιούς, κάπου στο Χαλάνδρι και αισθανόμουν πιγκουίνος κανονικός. Ευτυχώς το black tie έγινε«evening costume»(αφού οι οινοποιοί είδαν και απόειδαν με τους κατά κανόνα κακοντυμένους δημοσιογράφους) και οι γραβάτες αντικατέστησαν τα παπιγιόν (όχι όλα) ενώ δεν νομίζω να είδα ούτε ένα ανοιχτόχρωμο κουστούμι κι ας είναι καλοκαίρι. Πάντως ο οικοδεσπότης της βραδιάς, Francois-Henri Pinault, ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Γαλλίας και η ηθοποιός σύζυγός του,Salma Hayek, δεν νομίζω να είχαν πρόβλημα με το τι θα φορέσουν.
Eυτυχώς οι άνθρωποι του Λατούρ είχαν προβλέψει να δειπνήσουμε σε ένα από τα υπόγεια (και δροσερά) κελάρια του οινοποιείου το οποίο και άδειασαν εντελώς από τα βαρέλια που κανονικά φιλοξενεί. Σαράντα τραπέζια των 10 ατόμων (2-3 δημοσιογράφοι 7-8 οινοπαραγωγοί) ήταν στρωμένα με φαντασία, όπου αντί λουλούδια είχαν χρησιμοποιηθεί διάφορα λαχανικά δημιουργώντας ένα τρελό και πανέμορφο ντεκόρ. Πριν καθίσουμε επισκεφθήκαμε τις πρόσφατα ανακαινισμένες οινοποιητικές εγκαταστάσεις με ένα ποτήρι Roederer Blanc de Blancs 2010 στο χέρι και στη συνέχεια δοκιμάσαμε a volonte όσα από 18 Sauternes θέλαμε σε εσοδείες 2012 έως 2014 (θεσπέσιο το Chateau Lafaurie-Peyraguey 2013) συνοδεία ορεκτικών απερίγραπτης νοστιμιάς.
Οι χώροι του Λατούρ είναι εντυπωσιακά λιτοί και απέριττοι. Είναι σίγουρα από τα λίγα οινοποιεία στον κόσμο που μπορούν αντί άλλης διακόσμησης να τοποθετήσουν περιμετρικά στο χώρο τους ξύλινα κιβώτια και μόνο, με τα ονόματα των τριών κρασιών που παράγουν (βλ. φωτογραφία). Στο κελάρι μία προθήκη φιλοξενούσε τρία διπλά μάγκνουμ Chateau Latour του 1990, 1996 και 2000 σαν να ήταν κοσμήματα στην Place Vendome. Eνώ κάτι τέτοιο σε άλλα οινοποιεία θα φάνταζε δήθεν, εδώ ήταν αναμενόμενο και φυσιολογικό. Σε ένα μικρό δωμάτιο υποδοχής με κάτι άβολα, όπως έδειχναν, έπιπλα κρεμόντουσαν μερικοί πίνακες που σίγουρα άξιζαν κάποια εκατομμύρια ο καθένας, αφού η προσωπική συλλογή τέχνης του Francois Pinault (πατέρα του σημερινού ιδιοκτήτη) είναι μυθικής αξίας, σίγουρα πολύ πάνω από το 1 δισ. ευρώ.
Με άλλα λόγια το Σατό Λατούρ προβάλλει μία ήρεμη δύναμη που ταιριάζει και με το χαρακτήρα του ζάπλουτου ιδιοκτήτη του. Όταν ο Francois Pinault, πατέρας του Francois-Henri, αγόρασε το Chateau Latour το 1993 για περίπου 100 εκατ. ευρώ, πολλοί είπαν πως ήταν πολλά τα χρήματα για ένα τόσο ταλαιπωρημένο από τους προηγούμενους ιδιοκτήτες του οινοποιείο. Αρκεί να πούμε πως για ένα διάστημα ανήκε στo Pearson Group, ιδιοκτήτριας εταιρείας των …Financial Τimes. Σήμερα ωστόσο, το οινοποείο έχει ετήσιο κέρδος 94 εκατ. ευρώ και ποιοτικά έχει αναρριχηθεί στα πιο υψηλά σκαλοπάτια. Η αγωνία μεταξύ των δημοσιογράφων για το ποιο Latour θα μας σέρβιραν κατά τη διάρκεια του δείπνου ήταν μεγάλη! Θα έκαναν το αδιανόητο να σερβίρουν σε 400 άτομα μία από τις πιο πρόσφατες εσοδείες στις οποίες ο Πάρκερ έχει δώσει 100/100 ή θα πήγαιναν σε κάτι πιο παλιό και σπάνιο;
Προτού απαντήσω στο ερώτημα, να διευκρινίσω πως οι Μπορντολέζοι έχουν βρει έναν πολύ ωραίο τρόπο για να επιλέγουν τα κρασιά που θα σερβιριστούν σε αυτά τα δείπνα. Μετά τα κρασιά του απεριτίφ (σαμπάνια και σοτέρν), όλη η σάλα σερβιρίστηκε Chateau Haut-Brion λευκό του 2009 σε μάγκνουμ, ένα εκπληκτικό κρασί που προσωπικά βρήκα να έχει φτάσει στην τέλεια ωριμότητά του και το οποίο συνόδεψε μια κρύα πατάτα γεμιστή με γαλλικό μαύρο χαβιάρι (όχι, δεν θα μου μείνει αξέχαστο). Στη συνέχεια και για τα δύο επόμενα πιάτα κάθε τραπέζι έπινε τα κρασιά των οινοποιών που κάθονταν σε αυτά (δύο διαφορετικά σατό) στο δε πρώτο πιάτο όλη η σάλα δοκίμασε μόνο κρασιά του 2009. Έτσι μπορούσε να γίνει μία ενδιαφέρουσα συζήτηση. Στο δικό μου τραπέζι κάθονταν η οικογένεια Quie ιδιοκτήτρια του 2eme cru Rauzan Gassies και του 5eme cru Croizet Bages τα οποία και δοκιμάσαμε σε εκδοχές 1999, 2000 και 2009. Η ποιοτική διαφορά μεταξύ του δευτεροκλασάτου και του πεντακλασάτου ήταν προφανής και δεν είχε να κάνει με την οινοποίηση. (Δοκιμάζοντας, γενικά, όλα τα κρασιά αυτά και σε άλλες στιγμές, διαπιστώνεις πως ό,τι και να κάνει ο ιδιοκτήτης ενός κτήματος δεν μπορεί με καμία δύναμη να ξεπεράσει το πλαφόν που του έχει θέσει η τοποθεσία του αμπελώνα του.)
Με το τυρί και το γλυκό όλοι οι συνδαιτυμόνες σερβίρονται και πάλι το ίδιο κρασί, δηλαδή με το τυρί το Chateau Latour και με το γλυκό το Yquem. Όλο το μενού ήταν παραγωγή του Michel Guerard, ο οποίος παρά τα 84 του χρόνια ήταν σε εξαιρετική φόρμα! To πρώτο ζεστό πιάτο ήταν μία σύνθεση με άγρια μανιτάρια και φρέσκα σπαράγγια το οποίο ακολούθησε, για τα πιο παλαιωμένα κρασιά, ένα είδος πίτας με φουαγκρά, κρέας πουλιών και λαχανίδα. Όλα ήταν γευστικά και έξοχα σερβιρισμένα. Για το Latour ο Μισέλ Γκεράρ επέλεξε ένα δουλεμένο μπρι με νότες τρούφας, ενώ το Υquem του 2005 συνοδεύτηκε από ένα μασκαρπόνε βερύκοκων κονφί με παγωτό λουίζα.
Τα πιάτα του Γκεράρ ήταν όλα κλασικά, εύγευστα και σε απόλυτη αρμονία με τα κρασιά. Όλα, με εξαίρεση ίσως τον πρωταγωνιστή της βραδιάς, το Chateau Latour. To oποίο ήταν του 1975 και σερβιρισμένο από magnum. Ένα κρασί 42 ετών, που εάν το κρίνουμε με τα κριτήρια του σήμερα μάλλον θα το αδικούσαμε. Το γεγονός και μόνο ότι το κρασί προσέφερε ακόμα απόλαυση και διατηρούσε το χρώμα του είναι ένα σπουδαίο επίτευγμα. Ωστόσο, όσοι περίμεναν κάτι συγκλονιστικό μάλλον απογοητεύτηκαν. Η εμπειρία ήταν σαν να οδηγάς μία μηχανή αντίκα την οποία φυσικά δεν μπορείς να κρίνεις με σύγχρονα κριτήρια. Ο γάλλος δημοσιογράφος που καθόταν δίπλα μου ήταν έξαλλος γιατί θεώρησε ότι ήταν ένα κρασί που δεν θα μπορούσαν να «ξεφορτωθούν» αλλού. Οι υπόλοιποι απολαύσαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε κάτι η σπανιότητα του οποίου το έκανε μοναδικό.
Φεύγοντας εκείνο το βράδυ από το Σατό Λατούρ, οι κτιριακές εγκαταστάσεις του οποίου δεν ήταν το ίδιο μεγαλειώδεις με το κρασί που παράγουν, σκέφθηκα πως στη χώρα αυτή το κρασί είναι εκείνο που φτιάχνει τον πύργο και όχι ο πύργος το κρασί, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα.
