Η Ελλάδα έγινε η μοναδική χώρα της Ευρώπης που απεμπόλησε το δικαίωμα να διατηρεί ειδικό καθεστώς ΦΠΑ για μία γεωγραφική περιοχή της χώρας –εν προκειμένω τη νησιωτική Ελλάδα– γιατί οι δανειστές πίστευαν ότι από την αύξηση των φορολογικών συντελεστών του ΦΠΑ θα έμπαιναν στα κρατικά ταμεία έως και 250 εκατ. ευρώ. Εκ των υστέρων προκύπτει ότι το θετικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα μόνο θεωρητικά θα μπορούσε να φθάσει στα 60-70 εκατ. ευρώ, ενώ στην πράξη είναι αβέβαιο αν έχει εισρεύσει στο κρατικό ταμείο έστω και ένα ευρώ παραπάνω σε σχέση με το καθεστώς που υπήρχε μέχρι και το 2016. Οπως παραδέχονται οι ίδιες οι επιχειρήσεις σε έρευνα που διενεργήθηκε στα νησιά του Αιγαίου από το Ινστιτούτο Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών (ΙΟΦΟΜ), η αύξηση των συντελεστών έχει οδηγήσει σε διόγκωση της φοροδιαφυγής και σε μείωση των εσόδων όπως αποτυπώνονται στα βιβλία των εταιρειών. Η κυβέρνηση βρίσκει και πάλι μπροστά της το ειδικό καθεστώς του ΦΠΑ. Αφού ενέδωσε τότε, θα πρέπει να πείσει τους δανειστές να παρατείνουν τους χαμηλούς συντελεστές για ακόμη έναν χρόνο, προκειμένου να μην πληγούν και οι τελευταίοι κάτοικοι της νησιωτικής χώρας.
Η Ελλάδα δεν είναι η μοναδική χώρα με ειδικό καθεστώς ΦΠΑ, αλλά έγινε η μοναδική που το… εγκατέλειψε. Υποτίθεται ότι με την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος θα έμπαινε τέλος στο φορολογικό αρμπιτράζ (δηλαδή, στη δυνατότητα των επιχειρήσεων να τιμολογούν στα νησιά και να κερδίζουν από τη διαφορά του ΦΠΑ) και θα ενισχύονταν τα φορολογικά έσοδα. Κάτι τέτοιο δεν προκύπτει, ενώ στην εισπρακτική… αποτυχία του μέτρου στηρίζεται τώρα η κυβέρνηση για να αποφύγει και το νέο κύμα αυξήσεων από το νέο έτος στα 36 νησιά. Οπως αναφέρεται στη μελέτη του ΙΟΦΟΜ, «ακόμη και αν δεν υπήρχε ο παράγοντας της αύξησης της παραβατικής συμπεριφοράς, τα επιπλέον έσοδα από την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσαν να υπερβούν τα 68 εκατ. ευρώ. Ολόκληρο το ποσό του ΦΠΑ που πηγάζει από τα νησιά του Αιγαίου μετά βίας ξεπερνάει τα 160 εκατ., όταν τα συνολικά έσοδα του ΦΠΑ της χώρας ανέρχονται περίπου στα 14 δισ. ευρώ.
Το ΙΟΦΟΜ προχώρησε σε έρευνα με ερωτηματολόγια σε φορείς και επιχειρήσεις των νησιών του Αιγαίου, προκειμένου να καταγράψει και τις δικές τους θέσεις επί του μέτρου του ΦΠΑ. Στην έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο, απάντησαν εκπρόσωποι 384 επιχειρήσεων και οι απαντήσεις τους ήταν οι εξής:
1. Σε ποσοστό 37,68% οι εκπρόσωποι των εταιρειών απάντησαν ότι το 2016 είχαν μείωση τζίρου άνω του 10%, ενώ σε ποσοστό 21,13% δήλωσαν ότι είχαν μείωση έως και 10%, μόλις το 3,87% των ερωτηθέντων είχε αύξηση εσόδων πάνω από 10%. Σε ποσοστό 92% οι ερωτώμενοι απάντησαν ότι η αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ θα οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση του τζίρου.
2. Σε ποσοστό 72% οι εταιρείες δήλωσαν ότι υπέστησαν μείωση κερδοφορίας το 2016. Το 30% των εταιρειών είχε μείωση πάνω από 10%
3. Το 92,71% των ερωτηθέντων συμφωνεί ότι η αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ επηρεάζει την αύξηση των φαινομένων της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής.
