Ο έκπτωτος άγγελος… διαολίζει το Φάληρο

• Σάλο έχει προκαλέσει το κατακόκκινο γλυπτό της παραλιακής, με τους κατοίκους να συγκεντρώνουν ήδη υπογραφές για την απομάκρυνσή του ως προσβλητικό προς τα χριστιανικά ήθη

Ξαφνικά, παραμονές Χριστουγέννων, δεισιδαιμονικές δοξασίες και συνωμοσιολογικές θεωρίες πλημμυρίζουν τo παραλιακό μέτωπο από τη λεωφόρο Συγγρού ως το ρέμα της Πικροδάφνης. Είναι, άραγε, το Παλαιό Φάληρο ένα χθόνιος τόπος όπου ουρανοκατέβατα τάγματα Νεφελίμ υψώνουν επιτόπου σατανόμορφα αγάλματα ως φύλακες αγγέλους; Ή μήπως, σε πιο προσγειωμένη εκδοχή, η τέχνη απλώς δεν έχει όρια στην αποτύπωση της ελεύθερης έκφρασής της; Αφορμή για την πυροδότηση των παράξενων ερωτηματικών η θέα ενός γλυπτού με την ονομασία «PHYLAX» που τοποθετήθηκε πρόσφατα στην είσοδο του δήμου.

Ο ακέφαλος, ή καλύτερα με ατελώς αμορφοποίητη κεφαλή πτηνού ή απλώς ερπετοειδούς, πορφυρός κατά τα άλλα άγγελος, υπό μια σημειολογική έννοια κρατά «πτερωτός» τα κλειδιά της πόλης επιτηρώντας καθιστός αλλά από ψηλά όσους εισέρχονται σε αυτήν από την παλιά λεωφόρο Ποσειδώνος. Ωστόσο ο συμβολισμός, αλλά και αυτό καθαυτό το γλυπτό ξεσηκώνει αντιδράσεις στην τοπική και όχι μόνο κοινωνία, μερίδα της οποίας διατρανώνει ότι ενοχλείται από τη συγκεκριμένη πρόκληση. Χωρίς, όμως, να διευκρινίζουν αν πρόκειται για θέμα γούστου ή ζήτημα προλήψεων.

Οργισμένοι, πάντως, δημότες απαξιούν ακόμα και να σχολιάσουν την υποτιθέμενη αναγόρευσή του ως «φύλακα αγγέλου» του Παλαιού Φαλήρου που καλωσορίζει τους ερχόμενους απ’ την πλευρά της θάλασσας και απαιτούν την άμεση απομάκρυνσή του. Παράλληλα, οι διαδικτυακοί πολέμιοι του καλλιτεχνικού έργου επιχειρούν ταύτισή του με αποκρυφιστικές μορφές, ενώ ποικίλα δημοσιεύματα ισχυρίζονται, ότι δήθεν το μπρούντζινο γλυπτό αναπαριστά τη συνύπαρξη σατανισμού και μαύρης μαγείας. Λένε πως στα απόκρυφα κιτάπια τους ανακάλυψαν τη μεταφυσική συσχέτιση του γλυπτού με την εικόνα του γνωστού Νεφελίμ Μαλτσέχ που προσκυνούν οι ανά τον κόσμο σατανολάτρες!

Πεπεισμένοι από την ομοιότητα του έργου με τον Δαίμονα Μαλτσέχ, όπως τον αποκαλούν, θεωρούν ότι το γλυπτό τον αναπαριστά, αν δεν τον ενσωματώνει κιόλας. Ακράδαντα βέβαιοι γι’ αυτή την εννοιολογική και υλική συσσωμάτωση μπρούντζου και πονηρού πνεύματος, διαδίδουν εκστατικά ως απόδειξη ότι το γλυπτό είναι ενδεδυμένο σε χρώμα κατακόκκινο, παραπέμποντας στις γνωστές απεικονίσεις του διαβόλου που είναι πάντα ζωγραφισμένος με βαθύ κόκκινο χρώμα.

Αγνοούν βέβαια πως το κόκκινο είναι το χαρακτηριστικό χρώμα των γλυπτών του καλλιτέχνη. Και γι’ αυτό οι ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί αισθάνονται ανήσυχοι υπό την υπερβατική, έστω, απειλή να στέκεται «ο κόκκινος διάβολος πάνω από το κεφάλι μας». Για την ώρα, πάντως, η αναταραχή περιορίζεται στα όρια του Παλαιού Φαλήρου χωρίς να επεκταθεί στους γειτονικούς Δήμους Καλλιθέας, Νέας Σμύρνης, Αγίου Δημητρίου και Αλίμου, οι οποίοι φαίνεται να απολαμβάνουν ακόμη τη μακάρια προστασία των επουράνιων αγγέλων.

Παρ’ όλα αυτά από τις 5 Δεκεμβρίου, όταν το γλυπτό «PHYLAX» τοποθετήθηκε επί στήλου ύψους 8 μέτρων σε περίοπτη θέση στην είσοδο του Παλαιού Φαλήρου, οι αρχικές συζητήσεις για την αισθητική του έργου εξωθήθηκαν σύντομα σε ανοικτές αντιπαραθέσεις με αποκρυφιστικά κυρίως κριτήρια. Παρότι το εν λόγω έργο εγκαταστάθηκε μεταξύ των εκκλησιών Αγίας Σκέπης και Αγίου Γεωργίου, από μια μάλλον προκατειλημμένη μερίδα κατοίκων θεωρήθηκε πως ούτε η ιερότητα των δύο χριστιανικών ναών κατάφερε να εξορκίσει τη δαιμονική ενέργεια του, κατά τη γνώμη τους, διόλου αθώου γλυπτού που αναπαριστά έναν εξ αμαρτίας «εκπεσόντα άγγελο».

Με δυο λόγια, κάτι σαν μέλος των Νεφελίμ που, ως γνωστόν, σκευωρούν αιώνες τώρα κατά της πατρίδας και τη θρησκείας μας. Σχεδόν ταυτόχρονα, σε ελεγχόμενο για τη σταθερότητά του υπόβαθρο κοσμικής κριτικής στάσης, την τοποθέτηση του αγάλματος διαδέχτηκαν οι έντονες αντιδράσεις αλλά και η καχυποψία τριών δημοτικών παρατάξεων. Κάποιοι εκ των μελών τους κατά τη διάρκεια του δημοτικού συμβουλίου της πόλης ανέλαβαν την πρωτοβουλία της συλλογής υπογραφών για την άμεση απομάκρυνση του έργου.

Ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Εμείς για το Φάληρο» και υποψήφιος βουλευτής του Ποταμιού στη Β’ Αθήνας Δημήτρης Πιτούλης, η παράταξη του οποίου συλλέγει υπογραφές αποπομπής του γλυπτού από τη συγκεκριμένη θέση, μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» αναφέρει: «Εως σήμερα έχουν συγκεντρωθεί περίπου 2.000 υπογραφές με τη διαδικασία συλλογής τους να βρίσκεται σε εξέλιξη και τους ρυθμούς της να μας κάνει να πιστεύουμε ότι θα υπογράψουν περισσότεροι από 5.000 συμπολίτες μας. Υπάρχει τρομερή αντίδραση.

Πιστεύουμε ότι το 80% των Φαληριωτών είναι ενάντια. Αντιδράσεις όμως εισπράττουμε για την τοποθέτηση του αγάλματος απ’ όλη την Ελλάδα». Η άποψη του κ. Πιτούλη είναι «λέμε “ναι” στην τέχνη και τον πολιτισμό, αλλά δεν μπορούμε να δεχόμαστε ως τέχνη τις ανησυχίες του καλλιτέχνη που θεωρεί ότι είναι φύλακας άγγελος της πόλης μας ο διάβολος! Πολιούχος και προστάτης της πόλης μας είναι ο Αγιος Αλέξανδρος».

Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Παλαιού Φαλήρου Διονύσης Χατζηδάκης ανταπαντά στις διαστρεβλώσεις τονίζοντας ότι «κάποιοι μπερδεύουν την ελληνική μυθολογία με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ με τη ρομφαία, και πιστεύουν ότι αυτός θα έπρεπε να είναι ο φύλακας της πόλης μας. Πρόκειται για γραφικές αντιδράσεις. Η τέχνη, όμως, είναι υποκειμενική και σε κάθε περίπτωση δεν έχει όρια. Το γλυπτό δεν έχει καμία σχέση με τη χριστιανική πίστη. Πρόκειται για μία καλλιτεχνική προσέγγιση του Τάλου, του μυθικού προστάτη της Κρήτης. Ο καλλιτέχνης εμπνεύστηκε από τη μυθολογία και έχουμε αυτό το αποτέλεσμα. Οσον αφορά στη συλλογή υπογραφών, δεν σημαίνει ότι θα αποσύρουμε το άγαλμα».

Ο υπερβάλλων ζήλος κάποιων κατοίκων να σαμποτάρουν το γλυπτό έφτασε μέχρι την κοπή των καλωδίων για τη φωταγώγησή του, μόνο που, όπως αποδείχτηκε, το καλώδιο ήταν για την ηλεκτροδότηση του διερχόμενου τραμ, με αποτέλεσμα το μέσο να ακινητοποιηθεί προσωρινά

Ο δημιουργός

Το γλυπτό με την επίμαχη φτερωτή μορφή φιλοτέχνησε ο γνωστός εικαστικός Κωστής Γεωργίου. Το δημιούργησε αρχικά σε πηλό και στη συνέχεια έγινε εκμαγείο που χρησίμευσε για τη διαδικασία της χύτευσης σε μπρούντζο με την αισθητική εικόνα του να συμπληρώνεται από την επιλογή του κόκκινου χρώματος. Οσον αφορά στη δαπάνη του, αυτή καλύφθηκε εξ ολοκλήρου από το εφοπλιστικό ζεύγος Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου μέσω της αστικής και μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Αιγέας». Εργο του καταξιωμένου καλλιτέχνη είχε επιλέξει και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας για να διακοσμήσει το πολιτικό γραφείο του στην έδρα του ΣΥΡΙΖΑ στη Κουμουνδούρου Πρόκειται για το «Fight Omega», που δεσπόζει στο φόντο του γραφείου του κ. Τσίπρα απεικονίζοντας δύο μαινόμενους ταύρους που συγκρούονται. Σύμφωνα με πληροφορίες, το συγκεκριμένο έργο αγοράστηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ για να συμβολίσει τη δυναμική και να ενισχύσει καλλιτεχνικά το ηγετικό προφίλ του προέδρου του, μια και υπήρξε το κεντρικό ντεκόρ όλων των προεκλογικών τηλεοπτικών συνεντεύξεών του.

Μέσω του «ΘΕΜΑτος», ο κ. Γεωργίου επισημαίνει ότι «το έργο τέχνης έχει σκοπό να διεγείρει και να φέρει τα πράγματα σε μια διάσταση εξέλιξης. Συνήθως αντιδρούν αυτοί που δεν γνωρίζουν. Το έργο είναι ανεξάρτητο από οποιαδήποτε προσέγγιση που άπτεται θρησκευτικών συμβόλων και εμβλημάτων. Πρόκειται για αυτόνομη πράξη. Για ελεύθερη θεώρηση μιας εικαστικής πράξης». Εχοντας πραγματοποιήσει περισσότερες από 90 ατομικές εκθέσεις σε σημαντικές γκαλερί και αξιόλογα μουσεία σε όλο τον κόσμο, με έργα του να έχουν εγκατασταθεί, εκτός της χώρας μας, σε Κύπρο, Βέλγιο και Κίνα, ο 61χρονος καλλιτέχνης δηλώνει έκπληκτος για τις αντιδράσεις που πυροδότησε ο «PHYLAX».

«Το έργο έχει διαβαστεί τελείως ανάποδα», τονίζει και συμπληρώνει: «εκείνοι που το καταδικάζουν ως αντίχριστο και σατανικό θα πρέπει να δουν ότι τα σχόλιά τους ξεχειλίζουν από τέτοιους χαρακτηρισμούς. Μίλησαν για Νεφελίμ υποστηρίζοντας ότι είναι κόκκινος ο διάβολος, όμως το κόκκινο χρώμα του γλυπτού δεν έχει κάποιο ειδικό συμβολισμό. Η δουλειά μου αυτό το διάστημα περιλαμβάνει και το κόκκινο χρώμα. Ενα αντίστοιχο έργο εκτιθόταν το περασμένο καλοκαίρι στη Μύκονο και δεν υπήρξαν αντιδράσεις». Και ο ίδιος καταλήγει τονίζοντας ότι: «Αν θέλουν να το γκρεμίσουν, ας το γκρεμίσουν. Αν θέλουν να το κάψουν ας το κάψουν. Ας το κάψουν, όπως έκαιγαν τα βιβλία στο παρελθόν».

Ωστόσο, όπως σχολιάζουν κάποιοι, πιο ορθολογικά προσανατολισμένοι κάτοικοι της περιοχής, στα επίγεια κολασμένα καζάνια της ιδεοληψίας και των ψυχαναγκασμών φαίνεται πως τσουρουφλίζονται μαρτυρικά μερικές ψυχές. Το χειρότερο είναι ότι αναβράζουν αβυσσαλέα πάθη, των οποίων τα αποτυπώματα ανιχνεύονται, σύμφωνα με χρονολογικές εκτιμήσεις, γύρω στον Μεσαίωνα. Σε όσους για λόγους αισθητικής επιθυμούν να αποκαθηλωθεί το «έκτρωμα», όπως το αποκαλούν έχουν προστεθεί εκείνοι που εκτιμώνται ως φανατικά θρησκόληπτοι οι οποίοι περνούν μπροστά από το γλυπτό και το μουντζώνουν επιδεικτικά θεωρώντας πως με τη χειρονομία της ανοιχτής παλάμης ξορκίζουν το κακό που βρήκε την πόλη τους.

Αν και μέχρι στιγμής δεν έχουν παρατηρηθεί απόπειρες βανδαλισμού, τις τελευταίες μέρες έχουν παρατηρηθεί προβλήματα με τον φωτισμό του έργου, γεγονός που, σύμφωνα με πληροφορίες, έκρινε επιβεβλημένη τη φύλαξή του κατά τις νυχτερινές ώρες, καθώς οι επίδοξοι σαμποτέρ του γλυπτού επιχειρώντας να διακόψουν την ηλεκτροδότησή του έκοψαν κατά λάθος ένα καλώδιο του παραπλεύρως διερχόμενου τραμ, γεγονός που λέγεται ότι το ακινητοποίησε προσωρινά. Ωστόσο, «ανάμεσα σε αστικούς μύθους και σκοταδιστικές εμμονές δεν περιμένει να ανακαλύψει κανείς τη λογική», λέει παλιός Φαληριώτης. Από την άλλη, όμως, εντείνονται οι προσπάθειες απομάκρυνσης του γλυπτού με νόμιμες διαδικασίες.

Εν τω μεταξύ, ήδη η Χρυσή Αυγή μέσω σχετικής ερώτησης στη Βουλή καλεί τον αρμόδιο υπουργό Εσωτερικών Πάνο Σκουρλέτη να τοποθετηθεί. «Σε αυτό το πλαίσιο, όπου υποτίθεται επικρατούν ασύδοτοι οι βλάσφημοι σατανολάτρες, οι απαντήσεις περιττεύουν», λέει κάτοικος της περιοχής που διατηρεί την ψυχραιμία και μάλλον σώας τας φρένας του. Τελικά για τους Παλαιοφαληριώτες και τις Παλαιοφαληριώτισσες, με τέτοιες παραβιάσεις της κοινής λογικής και των στοιχειωδών αισθητικών κριτηρίων, αγγελικά πλασμένος κόσμος δεν υπάρχει, έως ότου καταλαγιάσει αυτός ο ακατανόητος σαματάς και επανέλθει η πνευματική διαύγεια στην πόλη τους. Διανύουμε άλλωστε τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα.