Μπορεί να το έχεις ακούσει ή να έχεις βρεθεί κάποιο βράδυ εκεί. Το ξέρεις όμως ότι κοντεύει σχεδόν έναν αιώνα ζωής; Το Υποβρύχιο στο Γκάζι ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1922. Ονομάστηκε έτσι αφενός για το σχήμα του, αφετέρου για το γλυκό υποβρύχιο που τράταρε τους πελάτες του. Το 1965 πέρασε στην οικογένεια Κωνσταντινέα και τώρα ανήκει στην τρίτη γενιά. Την Πέμπτη, που μας πέρασε, περνώντας τυχαία απ’ έξω κάτι μου τράβηξε την προσοχή. Ζευγάρια και παρέες πλησίαζαν συνωμοτικά, ψιθύριζαν κάτι στην κοπέλα της υποδοχής και εκείνη τους άφηνε να μπουν νεύοντας με ένα χαμόγελο.
Έψαξα και έμαθα (έκανα το ρεπορτάζ μου δηλαδή…) ότι γινόταν ένα speakeasy party, πως έπρεπε να πεις ένα συνθηματικό για να μπεις και για να βγεις από το χώρο, όπως την εποχή της ποτοαπαγόρευσης. «Υγρός άρτος», είπα και μπήκα. Όσοι έβγαιναν φόραγαν μια κονκάρδα ΜΑΜΟΣ. Αναγνώρισα το σήμα. Η μπύρα Μάμος ξεκίνησε την ιστορία της το 1876 με τον Λορέντζο Μάμο και στη συνέχεια με τον γιο του Πέτρο, οι οποίοι και έβαλαν τη μαγιά για την ακμή της ελληνικής μπίρας. Είχε live από τους Swinging Cats, χορευτές που λικνίζονταν στους ρυθμούς του swing, ταχυδακτυλουργικά κόλπα και πολλά τυπάκια βγαλμένα από άλλες εποχές.
Καθώς χάζευα τα τεκταινόμενα, άρχισα να φαντάζομαι πώς ήταν η Αθήνα τότε, στις αρχές του 19ου ή στα τέλη του 18ου αιώνα και με αφορμή αυτή τη σκέψη, έκανα μια βόλτα στα ιστορικά στέκια της.
Από πού να αρχίσουμε και πού να τελειώσουμε…
Η κληματαριά
Αυτό το ταβερνάκι άνοιξε το 1927 στην πλατεία Θεάτρου και υπήρξε στέκι για πολλούς ρεμπέτες της εποχής. Τόσα χρόνια μετά, στο ίδιο ακριβώς σημείο, η Κληματαριά παραμένει ένα στέκι μουσικό και δεν είναι λίγες οι φορές που θα πετύχεις ζωντανή μουσική. Μα το μεγάλο της ατού είναι οι τεράστιες γάστρες ακριβώς στην είσοδο, εκεί όπου ψήνονται τα κρέατα και γίνονται… λουκούμι! Πλ. Θεάτρου 2, 210 3216629
Τα μπακαλιαράκια του Δαμίγου
Με έτος… γέννησης το 1864, αυτή είναι η πιο παλιά ταβέρνα της Αθήνας. Μόλις κατέβεις τα πέτρινα σκαλοπάτια της εισόδου θα βρεθείς σε έναν άλλον αιώνα, στην εποχή του Νίκου Κούνδουρου και της Δέσπως Διαμαντίδου, του Αλέκου Αλεξανδράκη, του Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Κοινός παρονομαστής; Η αγάπη για την ταβέρνα. Σπεσιαλιτέ ακόμα και σήμερα, τι άλλο; Ο υπέροχος τηγανιτός μπακαλιάρος, που φτιάχνεται με την ίδια, πετυχημένη συνταγή. Κυδαθηναίων 41, Πλάκα, 210 3225084
Δίπορτο
Αν δεν το ξέρεις, δύσκολα θα το αντιληφθείς. Τίποτα δεν σε προειδοποιεί, ούτε καν μια ταμπέλα, ότι αυτή η ξύλινη, παμπάλαια πόρτα κρύβει το πιο κλασικό κουτούκι της Αθήνας. Από το 1875 το Δίπορτο παραμένει σταθερό και άξιο στέκι της πρωτεύουσας. Σωκράτους 9& Πλατεία Θεάτρου, 210 3211463
Λουκουμάδες Κτιστάκης
Ο παππούς του Θοδωρή, που ανήκει στην τρίτη γενιά ιδιοκτητών, είχε πάρει τη συνταγή για λουκουμάδες από έναν Έλληνα ζαχαροπλάστη στην Αλεξάνδρεια. Άνοιξε το πρώτο λουκουματζίδικο στα Χανιά και το 1953 μετακόμισε στην Αγίου Κωνσταντίνου. Από το 1997 τους στρογγυλούς, μικροσκοπικούς λουκουμάδες που αναβλύζουν σιρόπι από το εσωτερικό τους, τους βρίσκετε στην οδό Σωκράτους. Σωκράτους 59, Ομόνοια, 210 5240891
Η ιστορική πλατεία Ομόνοιας
Και μια που είμαστε στην Ομόνοια, αλήθεια ξέρετε πώς πήρε την ονομασία αυτή η ιστορική πλατεία που έχει αλλάξει χίλια πρόσωπα; Μετονομάστηκε έτσι το 1863 (από πλατεία Όθωνος) μετά τη συμφιλίωση των δύο αντίπαλων πολιτικών παρατάξεων που δημιουργήθηκαν μετά τον διωγμό του Όθωνα. Με την απουσία του Όθωνα εμφανίστηκαν στο προσκήνιο δύο παρατάξεις, οι Πεδινοί και οι Ορεινοί. Η μεγάλη αντιπαλότητά τους έφερε το λαό αντιμέτωπο με βίαιες συγκρούσεις που είχαν ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν 120 άνθρωποι και να τραυματιστούν 300. Η τελική συμφιλίωσή τους ήταν τεράστιο γεγονός για την εποχή και άφησε το αποτύπωμά του στο όνομά της πλατείας.
Τα στέκια της πόλης δεν σταματούν εδώ. Μια πόλη δεν είναι μόνο πλατείες και ταβέρνες, είναι κυρίως αυτό που της δίνει μορφή: τα κτίρια. Τα ιστορικά κτίρια της Αθήνας δεν είναι λίγα, αλλά απόψε σκέφτηκα να επικεντρωθώ σε δύο, των οποίων την ιστορικότητα συχνά αγνοούμε.
Βαρβάκειος Αγορά
Ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1878, αλλά λίγο πριν ολοκληρωθεί η κατασκευή της το 1884, επλήγη από μια μεγάλη πυρκαγιά. Τελικά η αγορά εγκαινιάσθηκε το 1886 και από τότε λειτουργεί αδιάκοπα. Κάποτε, πριν τα μεγάλα σούπερ μάρκετ, ήταν ο πυρήνας του αθηναϊκού νοικοκυριού, αλλά ακόμα και σήμερα η φήμη της την ακολουθεί. Επηρεασμένη από την αρχιτεκτονική της κεντρικής Ευρώπης εκείνης της περιόδου, σίγουρα αποτελεί ένα από τα στολίδια της πόλης, κατορθώνοντας να συστεγάζει πολλούς διαφορετικούς εμπόρους, αλλά και να επεκτείνει την έννοια της αγοράς και στους γύρω δρόμους.
Δημοτική Αγορά Κυψέλης
Χτίστηκε το 1935, σε μια εποχή που η Κυψέλη ήταν (μαζί με τα Εξάρχεια) η πιο αριστοκρατική γειτονιά της πόλης. Τυπικό δείγμα της αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου, αλλά και ένα από τα ελάχιστα του μοντερνισμού (ο οποίος κατέφθασε στην Αθήνα σχεδόν 30 χρόνια αργότερα από τη στιγμή που γεννήθηκε στη Δύση), ανεγέρθηκε την εποχή την δημαρχίας του Κωνσταντίνου Κοτζιά και κινδύνεψε πολλές φορές με κατεδάφιση. Γλίτωσε έπειτα από παρεμβάσεις και έγγραφες διαμαρτυρίες επιφανών κατοίκων της περιοχής. Τελικά, ανακαινίστηκε πλήρως στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 και σήμερα φιλοξενεί από εικαστικές εκθέσεις και ομιλίες μέχρι bazaar και fashion show.
