22 Μαΐου 1963
Γρηγόρης Λαμπράκης
Στις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου 1961, υπηρεσιακός πρωθυπουργός ανέλαβε ο αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Δόβας. Σ’ αυτές, η ΕΡΕ πλειοψήφησε με 176 βουλευτές αλλά ο Γ. Παπανδρέου της Ένωσης Κέντρου τις κατάγγειλε ως εκλογές «βίας και νοθείας», στις οποίες «ψήφισαν νεκροί και δέντρα», και κήρυξε (1 Νοεμβρίου) τον «ανένδοτο αγώνα».
Την ίδια ώρα, οι σχέσεις του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή με τα ανάκτορα ψυχράθηκαν καθώς η βασιλική οικογένεια αναμιγνυόταν ενεργά στην πολιτική, ενώ ταυτόχρονα προσέβαλε το δημόσιο αίσθημα προβάλλοντας απαιτήσεις για σπατάλες και δαπάνες, τη στιγμή που η κυβέρνηση ζητούσε από το λαό λιτότητα. Όμως, όλα αυτά ωχριούσαν μπροστά στην υπόθεση Λαμπράκη.
Παλιός βαλκανιονίκης στο μήκος, ειρηνιστής και ανεξάρτητος βουλευτής της Αριστεράς, ο Γρηγόρης Λαμπράκης (γεννήθηκε το 1918) είχε μετάσχει στη μαραθώνια πορεία ειρήνης. Το βράδυ 22 Μαΐου 1963, είχε προσκληθεί να μιλήσει σε μια συγκέντρωση ειρηνιστών, σε κλειστή αίθουσα στη Θεσσαλονίκη. Πλήθος λαού, κυρίως αριστεροί, πλημμύριζαν την αίθουσα κι απλώνονταν ως έξω, περιμένοντας να τον ακούσουν. Στο απέναντι πεζοδρόμιο, είχαν μαζευτεί «εθνικόφρονες», όπως ονομάζονταν τότε οι αντικομουνιστές, που φώναζαν συνθήματα κατά της εκδήλωσης. Ο Λαμπράκης έφτασε πεζός στον τόπο της ομιλίας. Την ώρα που περνούσε το δρόμο, ένα τρίκυκλο ξεπετάχτηκε τρέχοντας δαιμονισμένα. Στην καρότσα του, ισορροπούσε ένας άνδρας οπλισμένος με ρόπαλο. Το τρίκυκλο έπεσε πάνω στον βουλευτή που χτυπήθηκε κι από τον άνθρωπο της καρότσας κι έπεσε αιμόφυρτος στην άσφαλτο. Πέθανε, πέντε μέρες αργότερα.
Η αστυνομία έμεινε άπραγη. Στο χαμό, που ακολούθησε, κάποιος κακοποίησε τον βουλευτή της ΕΔΑ, Γιώργο Τσαρουχά. Πολίτες καταδίωξαν κι εντοπίσανε τους δράστες: Σπύρος Κοτζαμάνης ο οδηγός του τρίκυκλου, Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης ο ροπαλοφόρος της καρότσας, Αντώναρος Πιτσώκος αυτός που χτύπησε τον Τσαρουχά. Ενώ η χωροφυλακή μιλούσε για τροχαίο, η κυβέρνηση αντικατέστησε την ηγεσία της. Διατάχτηκαν ανακρίσεις. Ανακριτής ανέλαβε ο Χρήστος Σαρτζετάκης, ενώ η δημοσιογραφική έρευνα αποκάλυπτε τις παρακρατικές οργανώσεις, τη μια μετά την άλλη. Τα νήματα έφταναν ως πολύ ψηλά, σε ανθρώπους που είχαν δεσμούς ακόμα και με τα ανάκτορα.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ειπώθηκε ότι αναρωτήθηκε «Ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο». Η απάντηση του δόθηκε, όταν παραιτήθηκε, στις 16 Ιουνίου 1963. Ο Παύλος ανέθεσε την πρωθυπουργία στον Παναγιώτη Πιπινέλη με υπουργούς, μεταξύ άλλων, τρία μέλη της υπηρεσιακής κυβέρνησης Δόβα και τέσσερις απόστρατους στρατού και χωροφυλακής (18 Ιουνίου 1963). Η χώρα, για άλλη μια φορά, βάδιζε προς εκλογές. Έγιναν στις 3 Νοεμβρίου1963 και ανέδειξαν την Ένωση Κέντρου πρώτο κόμμα.
